Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 49

þjónustu og hefur umsjón með henni. I Ástralíu hefur samsvarandi stofnun
þetta hlutverk, í Brasilíu er það Fangelsismálastofnun og hið sama er
ráðgert í Belgíu og Lúxembúrg. í Finnlandi og Noregi er fyrirhugað að
skilorðsdeildir dómsmálaráðuneytanna fari með þessi mál. Sums staðar,
t.d.í Bandaríkjunum, getur sakborningur boðist til að gegna samfélagsþjón-
ustu, en í Flollandi er þess krafist að sakborningur geri sjálfur nákvæma
grein fyrir því verki sem hann hyggst vinna.
2. I flestum löndum þar sem samfélagsþjónusta er meðal refsiúrræða eða er
fyrirhuguð er aðeins hægt að beita því ef sakborningur gengst afdráttarlaust
undir að hlíta því. I New South Wales ber dómaranum að útskýra eðli og
áhrif samfélagsþjónustu ef sakborningur fellst ekki á boð þar um.
Sakborningur verður að gera sér fulla grein fyrir hvað hann er að gangast
undir.
3. Samfélagsþjónusta er ekki úrræði sem hægt er að nota sem viðurlög við
öllum brotum og henni verður ekki beitt við alla brotamenn. Fyrst og fremst
er samfélagsþjónusta útilokuð þegar um alvarleg brot er að ræða og
nauðsynlegt er talið að gera ráðstafanir til að brotamaður geti ekki gert
meira illt af sér a.m.k. um tiltekinn tíma. í annan stað á samfélagsþjónusta
ekki við smábrot sem sektir eru lagðar við eða skilorðsbundin viðurlög. Þá
er samfélagsþjónusta oft aðeins tæk sem valkostur skammvinnrar eða
hóflegrar fangelsisrefsingar (allt að 6 mán. í Hollandi og í Sviss (frv.), 8 mán
íDanmörku (frv.), lOmán. áíslandi (frv.), minnaen 1 ár í Brasilíu og árhið
mesta í Noregi (frv.).
í Englandi, Wales, New South Wales og Belgíu má gera samfélagsþjónustu
að þætti í blönduðum dómi án takmarkana og eftir lúxembúrgska frumvarp-
inu er jafnvel hægt að kveða á um samfélagsþjónustu þegar ekki liggur
frelsisskerðing við broti.
4. Almennt virðist það vera lagt í vald dómara hvort gripið er til samfélags-
þjónustu, og þá með tilliti til allra aðstæðna, þ.ám. og einkum til skapgerð-
ar og eiginleika sakbornings.
Enskar staðtölur sýna að oftast er gripið til þessa úrræðis gegn þjófnaði, en
miklu sjaldnar gegn ofbeldi, svikum og umferðarbrotum. Þessar sömu
tölur, svo og skoskar tölur og norsk reynsla, sýna að það eru einkum ungir
brotamenn (yngri en 21 árs í Englandi, Skotlandi og Noregi, en einnig milli
21 árs og 30 í Skotlandi) sem njóta góðs af þessu refsiúrræði sem forðar þeim
frá því að kynnast fangelsum of fljótt.
5. Samfélagsþjónusta krefst félagsþjónustu. Nauðsynlegt er að höfð sé umsjón
með sakborningi og að hann eigi kost á aðstoð. Þess vegna krefst samfélags-
þjónusta fjármagns og skipulags. Skipulagið verður bæði að vera fast fyrir
og sveigjanlegt. Nauðsynlegt er að vel sé fylgst með dómfelldum mönnum í
271