Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 15

N.Rt. 1974, 41. Seljandi brunastiga var sýknaður af kröfu manns er hafði fallið úr
stiganum. Stiginn var þanniggerður að ekki var sama hvorri hliðinni var hallað að vegg.
Meirihluti Hæstaréttar Noregs taldi stigann nægilega öruggan fyrir hvern þann er hygði
að því hvernig ætti að nota hann og gætti að því hvernig hann bæri að reisa.
Minnihlutinn lagði hins vegar mikla áherslu á það að stiginn hefði verið seldur til
almennra nota hvers er hafa vildi; framleiðandinn hefði vitað af þessum hættueigin-
leika stigans en ekki varað við honum á nokkurn hátt. Taldi minnihlutinn framleiðand-
ann ábyrgan vegna sakar.2J
Hér er á ferðinni álitaefni sem verður meginspurning eftir nýju reglunum. Er
hluturinn haldinn ágalla? Sést einnig af dómnum að lögð er áhersla á þau atriði sem
skipta máli. Þannig er niðurstaða meirihlutans aðallega byggð á því að tjónþolinn hefði
átt að sjá hættuna í hendi sér. Af dómnum verður einnig séð að það skiptir máli hverjum
vara er ætluð. Sama á ekki við um hluti sem eingöngu eru notaðir af fagmönnum á
vinnustað og hluti til heimilisnota, þar sem t.d. börn geta komist í tæri við þá.
BGH NJW 1991, 1948.25 Konu var gefið blóð á sjúkrahúsi og smitaðist hún við það af
HlV-veiru. Maður hennar smitaðist í framhaldi af þessu og voru honum dæmdar bætur
úr hendi sjúkrahússins á grundvelli sakar.26
4.3 Bótaskyldir aðilar og endurkröfur þeirra í milli
Bótaskylda skv. lögum nr. 25/1991 hvílir aðallega á framleiðanda vörunnar,
sbr. 6. gr. Ljóst er að ýmsir koma við sögu áður er hlutur kemst í endanlegri gerð
í hendur neytanda. í 1. mgr. 4. gr. er nánar afmarkað hver skuli teljast
framleiðandi. í fyrsta lagi er það sá er býr til fullunna vöru, sem kalla má
aðalframleiðanda. Þá skulu þeir einnig teljast framleiðendur í skilningi laganna
sem búa til hluta vöru (dekk á bíl t.d.) eða hráefni til framleiðslunnar (gúmmí í
dekkin), svo og þeir er vinna afurðir úr náttúrunni eða afla þeirra. Fiskimaður er
samkvæmt þessum skilningi framleiðandi afla síns. í tilskipun Evrópubanda-
lagsins er heimilað að undanskilja skaðsemisábyrgð náttúruafurðir, er eigi hafa
verið unnar að neinu leyti. Þessi undanþága er í raun mjög þröng, og hana er
ekki að finna í íslensku lögunum. Mjög fáar vörutegundir eru afhentar neytend-
um að öllu leyti óunnar, en undanþáguna á að skilja þröngt, þannig að t.d.
kæling og geymsla nægir til að vara teljist unnin. Þannig eru íslensk fiskiskip er
landa afla sínum á fiskmarkaði innan Evrópubandalagsins með unna vöru í
skilningi laganna um skaðsemisábyrgð. Þá ber ekki að skilja undanþáguna svo
að framleiðandi sé undanþeginn ábyrgð á upphaflegum (náttúrulegum) ágalla.
2J Sjá um þessa tvo dóma Lodrup á bls. 201-2.
25 Tiivísun þessi er í samræmi við þýskar venjur; þetta er dómur Bundesgerichtshof (æðsta dómstóls
Þýskalands) og er hann birtur í tímaritinu NJW 1991. 1948.
26 Sakarefnið gefur eitt út af fyrir sig tilefni til margvíslegra vangaveltna. í dómnum var talið sannað
að smitið hefði komið til við blóðgjöfina. Pá voru dæmdar bætur þó að veiran væri ekki farin að hafa
bein áhrif á heilsu stefnandans, væri ekki komin á alnæmisstig. Stutt umfjöllun er um dóminn eftir
Erwin Deutsch í NJW 1991, 1937. Ljóst er að skv. lögum nr. 25/1991 er sjúkrahús ábyrgt í þessu
tilfelli á hlutlægum grundvelli. Ábyrgð blóðgjafans yrði að byggjast á sök, því að blóðgjafir
einstaklinga eru eigi í atvinnuskyni.
237