Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 31

er í villu um að víxillinn sé greiddur/3 Verður að telja að síðarnefnda skýringin sé
eðlilegri miðað við orðalag ákvæðisins og lögskýringargögn.
í 6. mgr. 45. gr. vxl. felst að hinn tilkynningaskyldi bakar sér bótaábyrgð með
aðgerðarleysi sínu. 16. mgr. 45. gr. vxl. kemur fram að um „vanrækslu“ þurfi að
vera að ræða. Með því er vísað til þess, að krafist er saknæms athafnaleysis.44
Hafi hinn tilkynningaskyldi því látið fyrir farast af ásetningi eða gáleysi að senda
tilkynningu, er þessu skilyrði fullnægt. Óviðráðanlegir atburðir sem varða ekki
aðeins víxilh'afa persónulega (vis major) verða því til þess að frestur sá, er
víxilhafi hefur til að senda tilkynninguna, lengist, sbr. 1. mgr. 54. gr. vxl. í
slíkum tilvikum ber víxilhafa að senda tilkynningu jafn skjótt og tálmun lýkur,
sbr. 3. mgr. 54. gr. vxl.
Áhættutaka og samþykki víxilskuldara verða til þess að tjónþoli missir allan
rétt til bóta. Til áhættutöku má e.t.v. telja það þegar framseljandi skrifar
heimilisfang sitt svo illa að ekki skilst og hinum tilkynningaskylda tekst ekki að
afla heimilisfangs hans, þrátt fyrir eftirgrennslan. Varðandi samþykki má t.d.
nefna þegar framseljandi fellur berum orðum frá rétti til þess að fá senda
tilkynningu eða ritar ekki heimilisfang sitt á víxilinn (sbr. kafla 5 hér að framan).
Pá getureigin sök tjónþola skert bótarétt hans. Eigin sök kemur sérstaklega til
skoðunar þar sem tilkynning kemur of seint fram. I slíkum tilvikum ber
tjónþola, eins og ávallt, að reyna að takmarka tjón sitt. Geri hann það ekki,
myndi tjónþoli verða að bera þann hluta tjóns síns, sem hann gat komið í veg
fyrir.
í 6. mgr. 45. gr. er sett þak á bótafjárhæðina, þar sem hún má aldrei fara fram
úr víxilfjárhæðinni. Með víxilfjárhæð er væntanlega aðeins átt við þá fjárhæð
sem tiltekin er á víxlinum, sbr. 2. tl. 1. gr. vxl.45
11. HVERNIG VERÐUR BÓTAKRÖFU KOMIÐ FRAM?
Oftast er ekki ljóst hvort og þá hve mikið tjón víxilskuldara verður fyrr en
tjónvaldur krefur um greiðslu víxilfjárhæðarinnar. Af þessum sökum er yfirleitt
raunhæfast fyrir víxilskuldara að koma fram bótakröfu með því að hafa hana
uppi sem gagnkröfu til skuldajafnaðar.
Höfði tjónvaldur víxilmál á grundvelli 17. kafla eml. á hendur víxilskuldara,
er rétt að vekja athygli á því að víxilskuldarinn getur komið að bótakröfu skv. 6.
43 Holmboe: Veksel- og sjekkretten, 92; Sami höfundur: Anm. av Gösta Eberstein, Den svenska
váxelratten, 571; Stranz: Wechselgesetz, 259 og Ussing: Enkelte kontrakter, 126.
44 Ólafur Lárusson: Víxlar og tékkar, 76.
45 Sjá aðra niðurstöðu hjá Holmboe: Veksel- og sjekkretten, 92. Hann telur að í þeim tilvikum þar
sem víxilskuldari missi færis á að koma að endurkröfu sé ljóst að tjón víxilskuldarans geti verið öll
víxilfjárhæðin auk dráttarvaxta, innheimtukostnaðar, afsagnarkostnaðar og annars kostnaðar og
telur hann að í slíkum tilvikum taki bótaregla 6. mgr. 45. gr. vxl. til alls þessa tjóns.
253