Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 11

Ógetið er hér takmörkunar sem vart skiptir miklu. Lögin eru bundin við tjón á
mönnum eða munum, annað tjón verður ekki bætt á grundvelli laganna.16
4.2 Hvenær er hlutur skaðlegur?
í 1. mgr. 7. gr. laganna er mælt fyrir um ábyrgð framleiðanda á tjóni er leiðir af
ágalla á vöru hans. Abyrgðin er hlutlæg, þ.e. sök er ekki skilyrði þess að
bótaábyrgð verði lögð á. Nánast eina skilyrðið er að hlutur sé haldinn ágalla, sé
skaðsamur, og tjón hljótist af. Undanskilið er tjón sem valdið er á hlutnum
sjálfum.
Meginspurningin er hvenær vara telst haldin ágalla, veldur tjóni sem rakið
verður til einhverra eiginleika sem varan átti ekki að hafa, eða þess að vöru
skorti eiginleika sem hún átti að hafa.
Ábyrgð framleiðanda nær ekki til alls tjóns sem rakið verður til vöru hans,
ekki heldur til tjóns sem stafar af þeim hættueiginleikum sem varan átti eða hlaut
að búa yfir. Flestir hlutir búa yfir einhverjum hættueiginleikum; glervörur,
hnífar, skotvopn, eldavélar, bílar. M.a.s. má með lagni skera sig á pappír. I 5.
gr. segir að hlutur sé haldinn ágalla þegar hann er ekki svo öruggur sem vænta
mátti eftir öllum atvikum, að teknu tilliti til þess hvernig varan var boðin og
kynnt, þeirri notkun sem með sanngirni mátti reikna með og hvenær varan var
sett í umferð. Um er að ræða mjög matskenndan mælikvarða, en hér eru að
ýmsu leyti svipuð sjónarmið uppi og við gáleysismat samkvæmt sakarreglunni.
Þótt það væri augljóslega rangt að segja að meta þurfi huglæga afstöðu hlutarins
til tjónsins, væri í því fólginn ákveðinn sannleikskjarni.
Ljóst er að ekki þarf að vara kaupendur við því að þeir geti skorið sig ef gler
brotnar, eða að unnt sé að skera sig á hnífum. Bótaskylda kemur til greina þó að
hlutur sé ekki notaður beinlínis eins og til var ætlast, framleiðendur verða að
gera ráð fyrir notkun, sem sanngjarnt er að telja að til komi. Leikfangaframleið-
endur verða t.d. að gera ráð fyrir því að ungbörn reyni að borða leikföng.
Undanskilin þessu eru auðvitað tilvik eins það að menn eru stungnir með
hnífum, lím og önnur rokgjörn efni notuð sem vímugjafar o.s.frv. Schmidt-
Salzer17 telur að hér sé um að ræða mælikvarða sem ekki sé beinlínis orðaður í
tilskipun Evrópubandalagsins um óþarfa hættu af hlutum, þ.e. hvort óþörf
hætta stafi af hlut. Allir hlutir geta verið hættulegir ef menn leita eftir því að
skapa hættu.
Þýskir höfundar hafa yfirleitt greint á milli ferns konar ágalla, þegar þeir fj alla
um tilskipun Evrópubandalagsins:
16 Bótareglur umferðarlaga eru takmarkaðar á sama hátt við tjón á mönnum eða munum.
17 í Betriebs-Berater 1987 á bls. 14.
233