Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 8

bótaábyrgð vinnuveitanda tjónþola. í Hrd. 1983 1469 varaf hálfu bótakrefjanda
einungis byggt á reglum laga nr. 39/1922 um lausafjárkaup, og krafan talin
fyrnd.*’ í Hrd. 1984 110, 118 og 125 var bótaskylda seljanda salts gagnvart
saltfiskframleiðendum vegna galla er kom fram á saltfiski vegna koparmengun-
ar í saltinu byggð á skaðabótareglum kaupalaga.7
í hinum elsta þessara dóma, Hrd. 1968 1051, voru atvik þau að öryggisbelti er
hélt manni við vinnu uppi í staur gaf sig þannig að maðurinn féll til jarðar og
hlaut af meiðsl. Hann höfðaði bótamál gegn vinnuveitanda sínum, er hann var
að vinna fyrir og hafði lagt til öryggisbeltið. Honum voru dæmdar bætur á
hlutlægum grundvelli, með þeim orðum að vinnuveitandi verði „að bera ábyrgð
á því gagnvart starfsmanni sínum, að slíkt öryggistæki sé ekki haldið leyndunr
galla.“ Hér er hlutlæga ábyrgðin takmörkuð við ábyrgð vinnuveitenda gagnvart
starfsmönnum sínum. Samkvæmt lögum nr. 25/1991 væri ábyrgð framleiðanda í
þessu tilviki augljós.8
I Hrd. 1974 977 voru atvik þau að sódavatnsflöskur voru innan um annan
söluvarning í verslun nokkurri. Ein þeirra sprakk með þeim afleiðingum að
glerbrot þeyttist í stúlku sem var við störf í versluninni. Hlaut hún meiðsl af.
Ábyrgð var lögð á franrleiðanda sódavatnsflöskunnar á sakargrundvelli. Sama
er um þetta tilvik að segja og hið fyrra, nú yrði bótaskylda byggð á lögum nr. 25/
1991. Líklega má fullyrða með hliðsjón af þessum dómi að með lögum nr. 25/
1991 sé lögð á strangari bótaskylda en áður gilti, a.m.k. búum við nú örugglega
við hlutlæga ábyrgð. Varðandi dóminn um öryggisbeltið er þess að gæta að þar
er felld ábyrgð á vinnuveitanda vegna þeirra muna er notaðir eru í starfsemi hans
og vegna meiðsla starfsmanna hans. Sú ábyrgð er örugglega ekki takmörkuð við
það sem nefna má öryggistæki, þótt það orð komi sérstaklega fram í forsendum
dómsins. Önnur áhöld eins og hamrar, sagir, vélar o.s.frv. falla vafalaust innan
þessarar ábyrgðar vinnuveitanda. Þessi ábyrgð vinnuveitanda er heldur ekki
takmörkuð við að hlutur sé haldinn ágalla í skilningi laga nr. 25/1991.9
Af einum dómi verða fátæklegar ályktanir dregnar. Hins vegar má fullyrða að
sakarábyrgð með öfugri sönnunarbyrði sé vægasta afbrigði skaðsemisábyrgðar
utan gildissviðs laga nr. 25/1991. Þegar svo háttar til verður ekki eina vandamál-
ið að afmarka hvenær hlutur megi teljast haldinn ágalla, það verður einungis
6 í málinu krafði húseigandi steypustöð um skaðabætur vegna þess að steypa er notuð var við
byggingu hússins reyndist gölluð. Með vísan til 54. gr. laga um lausafjárkaup nr. 39/1922 var krafan
talin fyrnast á einu ári, enda byggði húseigandinn málssókn sína aðeins á bótareglum þeirra laga.
7 Að breyttum lögum verður að fella tilvik þessarar gerðar undir skaðsemisábyrgð. Raunar er í
þessu dæmi um munatjón í atvinnurekstri að ræða, þannig að lög nr. 25/1991 myndu ekki gilda um
tilvikið. Páll Sigurðsson gagnrýnir dóminn í Kauparétti sínum á bls. 248-52.
8 Jafn augljóst má telja að vinnuveitandi beri enn ábyrgð svo sem í dómi þessum.
9 Ekki verður hér fjallað frekar um ábyrgð vinnuveitanda vegna þess sem kalla mætti vinnuum-
hverfi í víðtækustu merkingu. Vísa má til greinar Arnljóts Björnssonar í Köflum úr skaðabótarétti á
bls. 57-89.
230