Tímarit lögfræðinga - 01.09.1995, Page 36

II.
Dómarar standa ekki einir að úrlausn dómsmála. Þar skiptir þáttur málflytj-
enda einnig verulegu máli. Urlausn máls verður ekki vönduð hafi ekki verið
lagður góður grunnur að málshöfðun í upphafi og henni fylgt eftir af dugnaði
og lærdómi. Margir ágætir málflytjendur flytja mál fyrir Hæstarétti og á sam-
starf þeirra og réttarins fellur sjaldnast skuggi. Auðvitað getur ekki farið hjá því
að málflytjanda þyki erfitt að sætta sig við málsúrslit, þegar mál tapast, sem
hann hefur trú á að eigi að vinnast. Þetta fylgir þó starfi þeirra óhjákvæmilega
og flestir þeirra gera sér ljósa grein fyrir því að ekki þarf það að vera nokkur
áfellisdómur yfir starfi lögmanns þótt mál vinnist ekki. Verið er að dæma um
málstað en ekki menn. Þegar mál eru lögð fyrir Hæstarétt á ekki fyrirfram að
vera einsýnt um niðurstöðu. Starf málflytjandans hefur á síðari árum orðið
sífellt flóknara, umfangsmeira og sérhæfðara. Málfutningurinn í mörgu erfiðari.
Hann þarf að taka saman mikið efni og skila því á stuttum tíma til dómaranna.
Þetta kostar mikla vinnu, reynslu og stöðuga þjálfun.
III.
I endanlegu úrskurðarvaldi Hæstaréttar felst gildi stofnunarinnar fyrir þjóð-
félagið. Einstaklingar og samtök verða að þola dóma réttarins og bera traust til
þess að til þeirra sé vandað. Dómarar Hæstaréttar telja fólkið í landinu treysta
réttinum. Það er þeim nauðsynleg hvatning til að leggja sig alla fram. Því verð-
ur þó ekki neitað að grunnfærnisleg og neikvæð dægurumræða um dómsmál og
önnur málefni réttarins valda á stundum áhyggjum. Spurningar geta þá vaknað
um hvort þessi umræða skaði ekki réttarkerfið. Fólki sem hlut á að þessari
umræðu er oft vorkunn því það virðist ekki leggja rétt mat á málstað sinn og
telur sig eiga harma að hefna. Þáttur fjölmiðla og einstakra starfsmanna þeirra
í þessari umræðu vekur hins vegar stundum spurningar. Hvaða kröfur gera þeir?
Er ekki að því gáð hvað heimildarmönnum að fréttum og fréttaskýringum geng-
ur til? Meðal þeirra sem starfa á fjölmiðlum vinnur til allrar hamingju einnig
fólk sem vekur ekki slíkar spurningar. Það telur hlutverk sitt að segja hlutlægar
fréttir og fréttaskýringar en ekki að vera áróðurstæki fyrir einstaklinga eða
hópa. Dómurum og öðrum þeim sem vinna á sviði viðkvæmra félagsmála mun
almennt ljóst að þeir mega ekki láta áróðurskennda umræðu hafa áhrif á störf
sín.
Hér hefur nokkuð verið staðnæmst við opinbera umræðu því góð kynning og
skoðanaskipti geta verið hverri starfsemi nauðsynleg. Dómsvaldið bjó lengi vel
við fremur litla kynningu og frásagnir fjölmiðla af dómum Hæstaréttar eru enn
oft ófullkomnar og einhliða. Mættu stjórnendur sumra fjölmiðla læra af höfundi
Grettissögu sem leggur þessi orð í munn Skafta lögsögumanni: „Jafnan er hálf-
sögð saga ef einn segir því fleiri eru þess fúsari að færa þangað sem eigi ber
betur ef tvennt er til“.
Það hefur nokkuð sett mark á Hæstarétt sem stofnun síðustu árin að minnsta
kosti að stofnunin hefur ekki fengið að þróast í réttum takti við þjóðfélagið og
222