Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Page 3

TÍMARIT
• •
LOGFRÆÐINGA
4. HEFTI 46. ÁRGANGUR DESEMBER 1996
LÍTIÐ EITT UM REFSINGAR
Það vakti töluverða athygli að í ræðu sem dómsmálaráðherra hélt við opnun
Dómhúss Hæstaréttar tók hann undir kröfur sem komið hafa fram í almennri
umræðu um þyngingu refsinga fyrir líkamlegt ofbeldi. Þar mun hann hafa sagt
orðrétt: „Aðstæður í nútímaþjóðfélagi kalla á virkari vörn borgaranna gegn
hvers konar árásum á einstaklinga þar sem lífi og limum er ógnað. Þó að þungir
refsidómar séu ekki allra meina bót í þeim efnum er að minni hyggju ljóst að
þyngri refsingar eru nauðsynlegar í baráttunni fyrir því að verja einstaklingana
fyrir líkamlegu ofbeldi“. Ennfremur sagði dómsmálaráðherra: „Það er vanda-
samt hlutverk og ekki hlaupið að því að gera breytingar því að stöðugleiki og
festa í dómsúrlausnum er mikilvægur þáttur í hlutverki Hæstaréttar. En nýr tími
og nýjar aðstæður kalla á þróun réttarins og það er von mín að rétturinn taki
kalli hins nýja tíma þannig að refsingar á því sviði sem ég hef hér nefnt verði
virkari og í samræmi við vitund og vilja fólksins í landinu“.
Ummæli ráherra fengu mikla umfjöllun fjölmiðla og lá við sjálft að opnun
dómhússins félli þar í skuggann jafn merkur atburður og hún var. Hins vegar hef-
ur ráðherra meðal lögfræðinga sætt nokkurri gagnrýni fyrir, einkum að láta um-
mælin falla við framangreint tækifæri og jafnframt að þau mætti skilja sem bein
eða óbein fyrirmæli til dómara sem ekki væri í verkahring ráðherra að gefa.
Það er gömul saga og ný þegar brot af ákveðnu tagi aukast eða fá aukna opin-
bera umfjöllun þá koma fram þau viðbrögð fyrst og fremst að refsingar við þess-
um brotum beri að þyngja sérstaklega. Þessi viðbrögð koma ekki einungis fram í
almennri umræðu heldur ekki síður í þingsölum. Þetta er ekki séríslenskt fyrirbæri
og má þar minna á að ekki alls fyrir löngu hófst kapphlaup stjómmálaflokka í
Bretlandi urn að ná frumkvæði í kröfugerð um þyngingu refsinga, kapphlaup sem
enn kann að standa. Það getur varla talist nema eðlilegt að ráðherra dómsmála láti
í sér heyra þegar mál af þessu tagi ber á góma með þeim hætti sem hefur verið og
139