Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Síða 57

4.3 Stjórnvald heldur að starfsmanni að segja upp stöðu sinni
Þá getur einnig reynt á svipuð sjónarmið, þegar haldið er að starfsmanni að segja
upp stöðu sinni í tilefni af meintum ávirðingum í starfi. Láti starfsmaður til leiðast
losnar stjómvald við að rannsaka málið og fara með það í samræmi við ákvæði
þeirra laga, sem um stöðuna gilda, sbr. kafla 4.1 hér að framan. Þar sem mikil freist-
ing getur verið fyrir stjómvald að „létta sér störfin“ með því að fara með þessum
hætti í kringum lögboðna málsmeðferð, er almennt nokkur hætta á því, að stjóm-
vald sé að misbeita valdi sínu við val á leiðum til úrlausnar máls, þegar haldið er að
starfsmanni að segja upp stöðu sinni í tilefni af meintum ávirðingum í starfi, nema
ljóst sé að næsta ótvíræð lagaskilyrði séu til að veita starfsmanni lausn að fullu.
Umboðsmaður Alþingis hefur í tveimur álitum fjallað um slík mál, sbr. SUA
1989:104 (111) og SUA 1994:193 (196). Þar kemur fram að skv. III. kafla þá-
gildandi laga nr. 38/1954 hafi gilt sérstakar reglur um lausn úr stöðu sem lögin
tóku til. Með því að gefa starfsmanni kost á að segja sjálfur upp starfi sé vikið
frá nefndum lagareglum. Þær reglur útiloka ekki fortakslaust, að starfsmanni sé
gefinn kostur á að segja sjálfur upp starfi í tilefni af ákveðnum ávirðingum.
Slíkir starfshættir séu hins vegar almennt til þess fallnir að rýra þau réttindi,
sem ríkisstarfsmönnum séu fengin með lögum. Umboðsmaður taldi því, að það
væri sérstök undantekning, ef stjómvaldi væri að eigin frumkvæði rétt að halda
að starfsmanni þeim kosti að segja sjálfur upp störfum. Slfkt gæti að hans dómi
aðeins komið til greina, þegar næsta ótvíræð lagaskilyrði væru til að veita
starfsmanni lausn að fullu. Umboðsmaður taldi, að með hliðsjón af þeim
upplýsingum, sem fyrir lágu í máli því, sem hann fjallaði um í SUA 1994:193,
að ekki væri ljóst, að stjómvald hefði gengið bersýnilega lengra en efni stóðu
til. í málinu, sem hann fjallaði um í SUA 1989:104, taldi umboðsmaður aftur á
móti, að ekki hefðu verið fyrir hendi skilyrði til þess, að stjórnvöld héldu að
starfsmanni þeim kosti að segja sjálfum upp störfum. í því máli taldi
umboðsmaður einnig aðfinnsluvert að stjórnvald skyldi, áður en það kynnti
starfsmanni boð um að segja upp störfum, hafa vísað til áminninga, sem ekki
varð séð að tengdust störfum þeim, sem hlutaðeigandi starfsmaður hafði með
höndum á þessum tíma og gátu því ekki haft þýðingu í þessu sambandi.
4.4 Niðurlagning stöðu
Loks getur reynt á svipuð sjónarmið, þegar staða hefur veríð lögð niður til
þess að losna við starfsmann, í tilefni af því, að hann hafi gerst brotlegur við
starfsskyldur sínar, í stað þess að fara með málið skv. ákvæðum þeirra laga, sem
um stöðuna gilda, sbr. kafla 4.1 hér að framan.
í áliti umboðsmanns Alþingis frá 31. ágúst 1990 (SUA 1990:172)15 var fjallað
um slíkt mál. Þar kom fram, að samanburður annars vegar á 14. gr. laga nr.
38/1954 og hins vegar ákvæðum 7.-13. gr. sömu laga leiddi til þeirrar niðurstöðu
að til niðurlagningar stöðu mætti almennt heimfæra þau tilvik, þar sem ríkisstarfs-
15 Sbr. SUA 1992:326 og SUA 1994:416.
193