Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Page 4

teknar hafi verið til greina. Ýmislegt fleira er rakið um vinnutilhögun nefndar-
innar sem sýnir að vel hefur verið staðið að verkinu.
Nefndin var skipuð af dómsmálaráðherra 15. mars 1993 til þess að endur-
skoða í heild gildandi lögræðislög nr. 68/1984 og ekki kemur fram að önnur
forskrift hafi verið gefin. I athugasemdunum er þess getið að störf nefndarinnar
hafi dregist á langinn og er það eins og oft vill verða. Hitt skiptir meira máli að
hér sýnist vera um einkar vandaða lagasmíð að ræða, bæði er varðar lagatextann
sjálfan og eins eru almennar athugasemdir og athugasemdir við einstakar
lagagreinar ítarlegar og mjög til skýringa. Líklegt er að hér sé að finna dæmi
um það hvernig vandað lagafrumvarp verður til.
í ágætri grein sem Ólafur G. Einarsson forseti Alþingis skrifar í síðasta hefti
þessa tímarits um samskipti löggjafarvalds og framkvæmdarvalds víkur hann
nr.a. að “fullyrðingum sumra þingmanna um að Alþingi sé orðið „fram-
kvæmdarvaldsþing“ eða stimpilpúði á það sem ríkisstjómin á hverjum tíma
vill”. Um þessa fullyrðingu segir Ólafur m.a. eftirfarandi:
Að mínu mati er hins vegar ekkert við það að athuga þó að frumkvæði í allri meiri-
háttar lagasetningu sé hjá framkvæmdarvaldinu. Það er einfaldlega varla hlutverk
þingmanna að sernja eða útfæra í smáatriðum flókna lagasetningu. Slikt er hlutverk
framkvæmdarvaldsins og til þess hefur það sitt starfslið og sína sérfræðinga. Frum-
kvæði getur að sjálfsögðu komið frá þinginu í formi ályktana þar sem lagt er fyrir
ríkisstjórn að undirbúa löggjöf um tiltekið efni. Öll meiriháttar stefnumótun er orðin
það flókið mál að framkvæmdarvaldið með sínu umfangsmikla embættismannakerfi
er í betri aðstöðu en þingið til að sinna slíku. Þingmenn eiga hins vegar að hafa
aðstöðu til þess að leggja pólitískt mat á frumvörp framkvæmdarvaldsins og það er
þeirra að ákveða hvort þau skuli verða að lögum eða ekki. Löggjafarvald þingsins
felst einmitt í því að hafa lokaorðin um málið.
Þessi lýsing forseta Alþingis sýnist eiga nákvæmlega við það hvernig staðið
var að samningu frumvarpsins til lögræðislaga. Eftir er þá þáttur Alþingis en
gert er ráð fyrir því að lögin taki gildi 1. janúar 1998. Tæplega verður séð að
frumvarpið ætti að valda pólitískum deilum. Eflaust verða eitthvað skiptar
skoðanir um einstakar lagagreinar, helst um sjálfræðisaldurinn og þá einkum
hvort hann á að vera 16 eða 18 ár. Að vísu er það svo að til þess tekur nefndin
ekki afstöðu heldur hefur samið tvö frumvörp sem eru samhljóða að öðru leyti
en því er sjálfræðisaldurinn varðar.
Hér eru ekki efni til þess að fjalla urn einstakar greinar frumvarpsins. Hins
vegar skal aðeins vikið að nokkrum breytingunr frá gildandi lögum.
Gert er ráð fyrir að hægt sé að svipta menn lögræði tímabundið, þ.e.a.s. að
ákveða fyrirfram hversu lengi lögræðissviptingin skal standa. Ekki má þó sá
tími vera skemmri en 6 mánuðir. I þessum tilvikum fær hinn svipti lögræðið
sjálfkrafa á ný að sviptingartímanum liðnum ef ótímabundin svipting kemur
ekki til. Þegar um tímabundna sviptingu er að ræða verður ekki nauðsynlegt
eins og verið hefur að fella lögræðissviptinguna úr gildi með úrskurði.
60