Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Blaðsíða 25

Samkeppnisráð að telja verði að almennt sé ekki unnt að skylda keppinauta til
viðskipta þótt slíkt sé ekki útilokað við ákveðnar aðstæður. í því sambandi
skipti máli hvort um sé að ræða staðgengdarvörur, hvort markaðsyfirráð séu
byggð á ytri aðstæðum svo sem vegna landfræðilegrar einangrunar, eða hvort
áður hafi komist á samningur á milli aðila. Samkeppnisráð taldi ekki um slíkt
að ræða í þessu tilviki og benti m.a. á að með sölusynjun gagnvart verslunar-
rekanda væri Bónus ekki að mismuna neytendum heldur að hafna því að starfa
í hlutverki heildsala. Þá sagði að það væri ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir íhlutun
samkeppnisyfirvalda að um væri að ræða skaðlega samkeppni. Kvartandi hafi
ekki sýnt fram á að sölusynjun Bónuss í þessu tilfelli hafi skaðað samkeppni.
Síðan segir Samkeppnisráð: „Telja verður að markaðsráðandi fyrirtæki sé
óheimilt að setja ólíka skilmála í samskonar viðskiptum. Þannig verður eitt yfir
alla neytendur að ganga, þ.e. þá sem ekki gera kaupin í atvinnuskyni. Á sama
hátt verður eitt yfir alla endurseljendur að ganga“. Af hálfu Bónuss sem starfar
í smásöluverslun var því hlutlægt og réttmætt skilyrði að hafna viðskiptum við
endurseljendur, enda væri fyrirtækið að öðrum kosti skyldað til starfa fyrir
keppinauta sína. Varðandi þann þátt sem snéri að skömmtun á vörum taldi
Samkeppnisráð að slík takmörkun skaðaði ekki hagsmuni neytenda enda væri
takmörkunin hlutlæg og réttmæt. Skilyrðið um hlutlægni felur m.a. í sér að ekki
er heimilt að mismuna neytendum og skilyrðið um réttmæta og málefnalega
ástæðu getur m.a. byggst á sannanlegri birgðastöðu fyrirtækisins. Almennur
áskilnaður um að Bónus væri heimilt að verjast hamstri fullnægði að mati Sam-
keppnisráðs ekki þessum skilyrðum en hins vegar væri heimilt að takmarka
sölu við fyrirfram ákveðið og afmarkað magn enda væri slík takmörkun byggð
á réttmætum sjónarmiðum og beitt með hlutlægum og almennum hætti.
Kvörtuninni var á þessum forsendum hafnað.
Annað dæmi um lögmæta sölusynjun er að finna í máli er varðar kvörtun
Hotel Express International á Islandi á hendur Greiðslumiðlun hf.-VISA
Island.63 Hotel Express byggir starfsemi sína á því að bjóða félagsmönnum
afslátt af hótelverði að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Af hálfu fyrirtækisins
var óskað eftir viðskiptum við VISA Island en því var hafnað m.a. með þeim
röksemdum að óvíst væri hvort Hotel Express gæti staðið við skuldbindingar
sínar gagnvart félagsmönnum sem myndu þá falla á VISA Island. Einnig taldi
VISA Island ekki sjálfgefið að allir geti krafist þess að fá að gera samning við
fyrirtækið.
Samkeppnisráð vísaði til fræðirita um samningarétt varðandi samningafrelsi
og b-liðar 17. gr. samkeppnislaga. I ákvörðunarorðum Samkeppnisráðs segir
síðan að enginn samningur hafi verið í gildi milli Hotel Express og VISA ísland
og því ekki hægt að færa rök fyrir því að valkostum viðskiptavina fækkaði við
synjun VISA íslands um að gera samstarfssamning við Hotel Express. Þá hafi
63 Kvörtun Hotel Express Intemational á íslandi á hendur Greiðslumiðiun hf.-VISA fsland,
ákvörðun Samkeppnisráðs nr. 14/1994, Skýrsla Samkeppnisstofnunar 1994, bls. 38.
81