Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Síða 29

fyrirtækið. Slík viðskiptakjör byggð á viðskiptalegum rökum taldi Samkeppnis-
ráð ekki vera skaðleg samkeppni á markaðinum.
6.3.5 Mismunun viðskiptavina
í c-lið, 2. mgr. 86. gr. Rs. segir að misnotkun geti falist í því að mismuna
viðskiptaaðilum með ólíkum skilmálum í sambærilegum viðskiptum. Þessi
regla þarfnast töluverðrar skoðunar enda er altítt í viðskiptum að viðskiptavinir
greiði mismunandi verð fyrir sömu vöru. Fyrir þessu geta verið margar ástæður
og sumar geta verið fyllilega réttlætanlegar. Af þeirri ástæðu hefur almennt
verið viðurkennt að mismunandi verð séu eingöngu ólögmæt þegar ekki er að
finna hlutlæga réttlætingu á verðmismuninum.75 Það er því nauðsynlegt að
kanna hverju sinni með skoðun á markaðsaðstæðum hvort brot hafi átt sér stað.
Þetta vandamál var skoðað í máli United Brands gegn framkvæmdastjórn
ESB.76 I málinu lá fyrtr að dreifingaraðilar á vörum United Brands keyptu
vöruna allir á sama stað en verð á vörunni voru hins vegar mismunandi eftir því
á hvem markað varan átti að fara. Fyrirtækið ákvað verðið hverju sinni eftir
skoðun á því hvað viðkomandi markaður gæti greitt fyrir vöruna. Fram-
kvæmdastjórn ESB taldi þessa háttsemi ólögmæta þar sem viðskiptavinirnir
fengu vöruna á mismunandi verði sem hefði áhrif á samkeppnisstöðu þeirra
innbyrðis.77 United Brands skaut þessari ákvörðun til Evrópudómstólsins með
þeim rökum að verðmyndum væri ákveðin af markaðsaðstæðum á hverjum stað
t.d. varðandi samkeppni frá öðram vörum, stjórnvaldsákvörðunum eða veður-
fari. Dómstóllinn benti hins vegar á að þessir þættir hefðu takmörkuð áhrif á
fyrirtækið þar sem vörur þess væru ætíð seldar á sama stað og það væru
dreifingaraðilarnir sem tækju alla markaðsáhættuna. Dómurinn sagði síðan að
þessi verðmismunur milli dreifingaraðila ásamt því að dreifingaraðilunum var
bannað að eiga viðskipti sín á milli með vöruna bryti því gegn 86. gr. Rs.78
6.4 Einkaréttar- eða trúnaðarsamningar um kaup á vörum
6.4.1 Samningar um einkarétt
Það er almenn venja í viðskiptum að framleiðandi og dreifingaraðili á
tiltekinni vöru semji um einhvers konar viðskiptalega samvinnu með hagsmuni
beggja aðila í huga. Framleiðandinn reynir að tryggja stöðuga eftirspurn eftir
vörunni og dreifingaraðilinn vill tryggja stöðuga afhendingu og nauðsynlega
þjónustu með vörunni. Til að ná fram þessum markmiðum er algengt að aðilar
geri með sér samning um einkarétt hvors um sig. Þótt þessir samningar séu í
75 Bellamy & Child, Common Market Law of Competition, 1993, Sweet & Maxwell,
London, p. 624.
76 United Brands gegn framkvæmdastjórn ESB [1978] 1 CMLR 429 [1978] ECR 207.
77 Ibid §§ 214.
78 Ibid §§ 232.
85