Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Side 32

6.4.4 Afsláttarkjör
Þegar gerðir eru einkaréttarsamningar fær dreifingaraðilinn að jafnaði umbun
í formi afsláttar af verði vörunnar sem gagngjald fyrir hollustu sína við
framleiðandann. Það er því hagkvæmni í því að fjalla um vandamálið hvenær
afsláttur á verði vöru brýtur gegn 86. gr. Rs. í tengslum við umfjöllun um einka-
réttarsamninga. Það er þó rétt að vekja athygli á því að formlegur samningur
milli aðila er ekki nauðsynlegur í þessu sambandi.
6.4.4.1 Afsláttur gegn hullustu eða trúmennsku (e. fidelity or loyalty rebates)
Með dómum sínum hefur Evrópudómstóllinn skapað þá reglu að noti
markaðsráðandi fyrirtæki afsláttarkerfi til að binda viðskiptavininn við fyrir-
tækið þá sé slfk háttsemi misnotkun á markaðsráðandi stöðu. Þessi regla kom
fyrst fram hjá framkvæmdastjórn ESB í skýrslu um European Sugar Cartel.92
Fyrirtækið sem var markaðsráðandi setti fram tiltekið sölumarkmið gagnvart
viðskiptavinum sínum. Þeir af viðskiptavinunum sem náðu þessu marki öðluð-
ust þar með rétt til að kaupa vöruna á lægra verði. Framkvæmdastjórnin benti á
að afsláttarkerfið væri líklegt til að letja viðskiptamenn fyrirtækisins til að
kaupa vörur frá öðrum framleiðendum auk þess sem kerfið fól í sér að ólíkir
skilmálar gátu gilt um tvo kaupendur sem keyptu sama magn á sama tíma frá
fyrirtækinu. Niðurstaðan var því sú að afsláttarkerfið bryti gegn 86. gr. Rs.
Svipað úrlausnarefni kom upp í máli BPB Industries og British Gypsum
gegn framkvæmdastjórn ESB93 en þar sagði Undirréttur Evrópudómstólsins
að afsláttarkjör sem einungis voru veitt viðskiptavinum sem keyptu eingöngu af
fyrirtækinu fælu í sér misnotkun á markaðsráðandi stöðu skv. 86. gr. Rs.
í máli Hoffman-Le Roche gegn framkvæmdastjórn ESB94 reyndi á afslátt-
arkerfi fyrirtækisins. Evrópudómstóllinn gerði greinarmun á milli afsláttar-
kerfis sem byggðist á föstu hlutfalli (e. fixed rate) og kerfis er byggði á stig-
hækkandi hlutfalli (e. progressive rates). Um afsláttarkjör fyrirtækisins sagði
dómurinn að föst afsláttarkjör þess væru nátengd einkarétti samningsaðila og
þar af leiðandi hollustuafsláttur og brot á 86. gr. Rs. Um afsláttarkjör fyrirtæk-
isins byggð á stighækkandi hlutfalli sagði dómurinn að jafnvel þótt afsláttar-
kjörin virtust við fyrstu sýn byggjast á magninnkaupum þá væru þau í rauninni
afsláttarkjör er byggðust á hollustu.95
Þessi niðurstaða gefur hins vegar vísbendingu um að afsláttur sem byggist á
stighækkandi hlutfalli geti verið lögmætur að vissum skilyrðum uppfylltum,
sbr. það sem segir hér að neðan.
92 Re the European Sugar Cartel [1976] 1 CMLR 295; [1975] ECR 1367
93 BPB Industries and British Gypsum gegn framkvæmdastjórn ESB [1993] 5 CMLR 32
94 Hoffmann-La Roche gegn framkvæmdastjórn ESB [1979] ECR 461 [1979] 3 CMLR 211.
95 Ibid §§ 98.
88