Tímarit lögfræðinga - 01.05.1997, Page 52

reglura. í málinu um „belgíska tungumálastríðið“ samþykkti hann berum
orðum í sératkvæði að greiningaraðferð dómstólsins væri góð og gild en hún
byggir m.a. á því að almenn regla um jafna meðferð sé brotin ef mismunandi
meðferð tilvika skorti hlutlæga og sanngjama réttlætingu.39 Þetta er einmitt það
sem hann taldi áður vera uppgjöf við allar tilraunir til rökrænnar greiningar á
máli sem fjallar um jafnræðisreglu.
Telja verður að greining Ross á eðli almennra jafnræðisreglna sem sett var
fram 1953 sé barn síns tíma sem eigi sér ekki stoð í raunveruleikanum í dag.
Frá því hún var sett fram hefur mikil þróun átt sér stað á sviði jafnræðisreglna
á alþjóðavettvangi. Sjónarmið Ross sem hér vora rakin eru í hróplegu ósam-
ræmi við þær vísbendingar um eðli hinnar almennu jafnræðisreglu stjórnar-
skrárinnar sem raktar verða hér á eftir. Þær vísbendingar eru dregnar af því sem
ráðið verður um löggjafarviljann af greinargerð og öðrum lögskýringargögnum
og af þróun og efni alþjóðaréttarlegra jafnræðisreglna. Því verður ályktað að
sjónarmið þau sem hér hefur verið lýst um að almennar jafnræðisreglur geti
ekki verið eiginlegar efnisreglur hafi engin áhrif á skýringu á hinni almennu
jafnræðisreglu íslensku stjórnarskrárinnar.
5.3 Efnisregla?
Þeirri spurningu var slegið fram í upphafi hvort hin almenna jafnræðisregla
stjórnarskrárinnar feli í eðli sínu í sér eiginlega efnisreglu sem borgaramir geti
byggt rétt sinn gagnvart rfkisvaldinu á fyrir dómi. Verður nú vikið að því.
Dómur Hæstaréttar frá 20. febrúar 1997 í málinu Guðrún Eiríksdóttir gegn
íslenska ríkinu varðar viðtekna hætti dómsvaldsins við sönnunar- og líkindamat
í réttarframkvæmd. Dómurinn er eins og áður var greint ekki fordæmi um það
hvemig eiginlegri réttarreglu sem byggist á settum lögum eða öðrum réttar-
heimildum svo sem fordæmi eða venju verði vikið til hliðar af Hæstarétti á
grundvelli 65. gr. stjómarskrárinnar. Dómurinn sýnir því í raun ekkert um það
hvort eða hvernig jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar verður beitt sem mælikvarða
á stjómskipulegt gildi laga og meðferð löggjafarvaldsins. Þá hefur dómurinn
eins og rakið var lítið forspárgildi um það hvemig 65. gr. stjórnarskrárinnar
verður beitt um meðferð framkvæmdavaldsins umfram það að benda til þess að
jafnræðisreglan gildi einnig á því sviði. Dómurinn er því sem fordæmi tak-
markaður við meðferð dómsvaldsins og enn frekar við meðferð þess við
sönnunar- og líkindamat en ekki við meðferð þess við mat á því hvort eiginlegar
réttarreglur standast kröfur stjórnarskrárinnar. Hvað varðar þessi atriði verður
því að líta til annarra heimilda til að spá fyrir um það hvort hinni almennu
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar verður beitt sem raunverulegri efnisreglu.
Höfundar 65. gr. stjómarskrárinnar gerðu alveg ljóst að jafnræðisreglan ætti
ekki að vera algild regla. Skilaboð greinargerðarinnar eru hins vegar nokkuð
39 Sjá European Court of Human Rights, Series A, 1968, Case „relating to certain aspects
of the laws on the use of languages in education in Belgium“, Strassborg, 1968.
108