Tímarit lögfræðinga - 01.06.2004, Side 17

í þeim áskilnaði að hlutur skuli vera í samræmi við það sem leiðir af
samningi felst ekki einungis tilvísun til texta samnings heldur og forsendna
aðila, auk þess sem önnur atvik í sambandi við kaupin geta haft þýðingu.
Almennar reglur samningaréttarins um túlkun og fyllingu samninga eru til
leiðbeiningar um þessi atriði. Sjá til athugunar H 1975 1032 (vörulager) sem er
reifaður hér að framan. Sem dæmi um þetta má einnig nefna það tilvik þegar
kaupandi gengur út frá því að dráttarvél megi bæði nota til venjulegra land-
búnaðarverka og malarnáms. Þýðing samnings og samningsforsendna kemur
oft vel í ljós þegar tilgangurinn með samningnum er annar en vanalegt er. Ef
samningurinn snýst t.d. um kaup á bílum til niðurrifs getur kaupandinn að öllu
jöfnu ekki borið það fyrir sig að ekki sé unnt að fá bílinn skráðan til aksturs. í
mörgum tilvikum er söluhlut ekki nákvæmlega lýst í samningi. í slíkum
tilvikum verður söluhlutur að hafa þá eiginleika sem slíkir hlutir hafa venjulega.
Samningskjör veita oft vísbendingu um hvemig þessu er nánar varið, t.d. það
verð sem hlutur er keyptur á, sbr. áðumefndan H 1995 77 (parket) og einnig H
1971 98 (fyllingarefni), en þar var ekki talið í ljós leitt að fyllingarefni það sem
um ræddi í málinu hefði verið ónothæft ef fylgt hefði verið leiðbeiningum
seljanda um notkun þess. Þá var heldur ekki talið sannað að efnið hefði verið
lakara að gæðum en kaupendur máttu vænta af verði þess og frásögn seljanda.
Sjá einnig um þýðingu kaupverðs H 1972 367 (vatnsvarinn krossviður).10
Kröfuréttindi féllu undir gildissvið kaupalaga nr. 39/1922 og varð ekki
breyting þar á með lögum nr. 50/2000 að öðru leyti en því að í 4. gr. þeirra laga
var tekið fram að kaup á kröfum og réttindum teldust ekki til neytendakaupa.* 11
I b-lið 2. gr. laga nr. 48/2003 um neytendakaup er sérstaklega tekið fram að þau
lög taki til kaupa á kröfum og réttindum. Samkvæmt því ná nkpl. til kaupa
neytenda á hverju því sem er fjárhagslegs eðlis. Þó ber að hafa í huga við neyt-
endakaup á kröfum og réttindum að um er að ræða söluhlut sérstaks eðlis og að
á þessu sviði gilda ýmis sérákvæði í lögum.12
Sérsjónarmiða gætir við mat á því hvort seld kröfuréttindi séu gölluð eða
ekki.13 í dómi Hæstaréttar frá 8. mars 2001 í máli nr. 381/2000 (víxill) segir að
það teljist ekki galli á seldri kröfu í skilningi 42. gr. laga nr. 39/1922 um
lausafjárkaup að skuldari reynist ekki fær um að greiða hana að fullu á gjald-
daga og var seljandi víxla því sýknaður af riftunarkröfu kaupanda. í dómi
Hæstaréttar frá 29. janúar 2004 í málinu nr. 227/2003 (Natan og Olsen ehf.)
segir m.a. að sú forsenda kaupanda að viðskiptakröfur skyldu teljast gildar og
innheimtanlegar fæli ekki í sér að þær þyrftu að fást í raun innheimtar á síðari
10 Sjá nánar um þessi atriði Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 834.
II Sjá Þorgeir Örlygsson: „Gildissvið kaupalaga nr. 50/2000“. Tímarit lögfræðinga. 1. hefti 2002,
bls. 32.
12 Sjá nánar Alþt. 2002-2003, A-deild, bls. 3791-3792.
13 Sjá um almennar reglur um framsal kröfuréttinda, þ.m.t. um ábyrgð framseljanda og reglur sem
geta leitt til rýmri ábyrgðar en almennar reglur gera ráð fyrir Þorgeir Örlygsson: Kaflar úr
kröfurétti II. Almennar reglur um aðilaskipti að kröfuréttindum. Handrit til kennslu við lagadeild
Háskóla íslands. Reykjavík 2001, einkum bls. 8-15.
201