Tímarit lögfræðinga - 01.06.2004, Síða 21

2.2.3 Kaup gerð í sérstökum tilgangi - Hið sérstaka notagildi
í b-lið 2. mgr. 17. gr. kpl. er fjallað um það tilvik þegarkaup eru af kaupanda
hálfu gerð í sérstökum tilgangi og ekki er venjulegt að nota hlutinn í samræmi
við hann. Er það orðað svo í ákvæðinu að leiði ekki annað af samningi skuli
söluhlutur henta í ákveðnum tilgangi sem seljandinn vissi eða mátti vita um
þegar kaupin voru gerð, nema leiða megi af atvikum að kaupandi hafi ekki
byggt á sérþekkingu seljanda og mati hans, eða hafi ekki haft sanngjama ástæðu
til þess. Sambærilegt ákvæði er í c-lið 2. mgr. 15. gr. nkpl. og b-lið 2. mgr. 2.
gr. Evróputilskipunar um neytendakaup.19
Það er skilyrði þess að b-liður 2. mgr. 17. gr. kpl. eigi við að seljandinn hafi
við kaupin vitað eða mátt vita um tilgang kaupanda. Samkvæmt ákvæðinu er
það vitneskja seljanda við kaupin sem máli skiptir. Ef seljandi veit eða má vita
á grundvelli slíkrar vitneskju að söluhlutur hentar ekki í þessum sérstaka til-
gangi verður seljandi að upplýsa kaupanda um það. Fái seljandi hins vegar ekki
þessa vitneskju fyrr en eftir að kaup gerðust, en áður en afhendingin átti sér
stað, getur kaupandinn ekki borið galla fyrir sig, jafnvel þótt hluturinn henti
ekki í þeim tilgangi sem hann á að nota til. I því orðalagi að seljandi mátti vita
um tilgang kaupanda felst að ekki má vera til staðar nein sanngjöm ástæða sem
afsakar ókunnugleika seljanda um hinn sérstaka tilgang. I b-lið 2. mgr. 35. gr.
Sþ-sáttmálans um samninga um sölu á vöru milli ríkja er orðalag um þetta efni
með nokkuð öðrum hætti, en þar er skírskotað til „particular purpose expressly
or impliedly made known to the seller“. Telja verður að þetta orðalag leiði til
sömu niðurstöðu og orðalag b-liðar 2. mgr. 17. gr.20
Akvæði b-liðar 2. mgr. 17. gr. kpl. hefur sérstaka þýðingu þegar kaupandi
getur ekki tilgreint nákvæmlega sérstaka eiginleika söluhlutar á annan veg en
þann að lýsa tilgangi kaupanna. Seljandinn hefur oft þá sérkunnáttu sem
nauðsynleg er til þess að velja þann hlut sem hentar í þeim tilgangi sem lýst var.
Vöruúrval er nú á tímum oft svo fjölbreytt, og ýmsar vörur miðaðar svo mjög
við sérstakar notkunarþarfir einstaklinga, að vandasamt er fyrir óreyndan kaup-
anda að velja hið rétta. Jafnvel þótt nota mætti aðra hluti í staðinn getur verið
að þeir séu óhentugri eða dýrari í rekstri en þeir sem henta best. Þegar svo
stendur á ber seljandi ábyrgð á því að gefa kaupanda réttar upplýsingar um val
hlutar. Þegar pantaðir eru varahlutir verða þeir auðvitað að hæfa aðalhlut, bæði
19 Samkvæmt b-lið 1. mgr. 19. gr. fkpl. er fasteign gölluð ef hún hentar ekki til þeirra sérstöku
afnota fyrir kaupanda sem seljanda var eða mátti vera kunnugt um þegar kaupsamningur var gerður.
Þetta gildir þó ekki ef kaupandi byggði ekki á þekkingu eða mati seljanda á eiginleikum eignarinnar
eða skorti réttmæta ástæðu til þess. Atvinnuhúsnæði sem keypt væri til verslunarreksturs og
kjötvinnslu, en væri óheimilt að nota sem slíkt vegna nálægðar við aðra atvinnustarfsemi, væri
gallað samkvæmt b-lið ákvæðisins, enda lægi ljóst fyrir að það hefði verið mat seljanda að eignin
hentaði til slíkra afnota og kaupandi hafi treyst því mati, sbr. reglu 2. málsl. b-liðar 1. mgr. 19. gr.
fkpl. Alþt. 2001-2002. A-deild, bls. 1464.
20 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 835, og Alþt. 2002-2003, A-deild, bls. 3801-3802.
205