Ægir - 01.05.1997, Blaðsíða 24

Endurnýjun fiskiskipa
í þessari grein mun ég gera grein fyrir
þeim hömlum sem stjómvöld hafa
sett á endurnýjun fiskiskipaflotans og
þeim afleiðingum sem þær hafa í för
með sér.
Núverandi reglur
í lögum um breytingar á lögum nr. 38/
1990, um stjórn fiskveiða, með síðari
breytingum, segir í 1. grein:
„Falli veibileyfí skips skv. 1. mgr. þess-
arar greinar niður má veita nýju eða
nýkeyptu sambœrilegu skipi veiðileyfí í
þess stað enda hafí rétti tii endurnýjunar
ekki verið afsaiað."
Einnig segir í sömu grein:
„Óheimilt er að gera breytingar á skip-
um, sem leyfí hafa til veiða í atvinnu-
skyni, þannig að afkastageta þeirra auk-
ist nema annað skip eða önnur skip láti
veiðileyfí á móti. Þetta á þó ekki við um
breytingar á skipum, sem veiðar stunda
með afíamarki og leyfí fengu til veiða í
atvinnuskyni fyrir 1. janúar 1986, en
ekki skulu slíkar breytingar lagðar til
grundvallar við mat á afkastagetu við
endurnýjun skipsins síðar."
Með reglugerð um veiðar í atvinnu-
skyni fiskveiðiárið 1995/1996, sem út-
gefin er af sjávarútvegsráðherra 20.
júlí 1995, er skilgreining á orðunum
„sambærilegt skip" á þá vegu, að hér
skal átt við jafn marga rúmmetra mið-
að við margfeldi lóðlínu lengdar,
breiddar og dýptar að neðra þilfari
skipanna.
Undir eðlilegum kringumstæðum er
endingartími/líftími fiskiskipa á bilinu
20 til 25 ár. Á þessum líftíma skipanna
á sér stað ýmis þróun í gerð veiöar-
færa, nýjar aðferðir við meðferðar afl-
ans til að auka verðmæti hans koma
fram, aðbúnaður áhafna skipanna
breytist í þá veru, að meira pláss þarf
undir bæði svefnklefa, snyrtiaðstöðu,
afþreyingu og líkamsrækt, vélbúnaður
og vindubúnaður verður umfangs-
meiri og fleira mætti tína til.
í núverandi íslenskum reglum eru
engar kröfur gerðar til rýmis til afþrey-
ingar og líkamsræktar, né gerðar kröf-
ur til lágmarks fríborðs fiskiskipa. Frí-
borð skipa er mjög mikilvægt hvað ör-
yggi skips og þar með áhafnar áhrærir.
Öll farþega- og flutningaskip hafa
Greinar-
höfundur er:
Bárður
Hafsteins-
son,
skipatœkni-
frœðingur hjá
Skiptatœkni hf.
ákveðin fríborðsmerki á síðunum, sem
ekki má hlaða skipin yfir. Fiskiskip á
íslandi eru undanþegin þessum regl-
um, en allur styrkleiki bolsins er reikn-
aður út frá ákveðnum hönnunarfor-
sendum, og er þá yfirleitt miðað við
að skipin séu hlaðin að aðalþilfari (oft
kallað milliþilfar í tveggja þilfara skip-
um).
Varðandi skip sem stunda nóta- og
flottrollsveiði og eru mikið hlaðin, þ.e.
lítið fríborð, þá hafa aðrar þjóðir eins
og t.d. Bretar sett ákveðnar fríborðs-
reglur fyrir mörgum árum, þ.e. 1975
og síðan nákvæma skilgreiningu á frí-
borðin á árinu 1981.
Afleiðingar núverandi reglna, eru
þær m.a. að þegar endurnýja þarf 20-
30 ára gamalt skip, þá verður að miða
hönnun skipsins við 20-30 ára gamlar
forsendur, sem eru þá á mörgum svið-
um algjörlega úreltar. Til að uppfylla
reglugerðina í núverandi kerfi, þarf að
kaupa rúmmetra frá öðrum eða taka
annað skip sama eigenda úr rekstri, til
að uppfylla kröfuna um sömu rúm-
metra í nýja skipinu eins og í því
gamla.
Sambærilegt skip í dag við það sem
smíðað var fyrir 30 árum og hannað
sérstaklega til ákveðinna veiða, þarf að
framansögðu að vera mun rúmmáls-
stærra en gamla skipið, þó svo að afla-
magnið í tonnum, sem skipið ber í
hverri veiðiferð, sé svipað.
Tilskipanir Evrópuráðsins
í „Tilskipun Evrópuráðsins nr. 99/493,
frá 22. júlí 1991" um hollustuhætti
við framleiðslu og markaðssetningu
fiskafurða kemur fram í 3. grein að
markaðssetning fisks, sem veiddur
hefur verið í náttúrulegu umhverfi
sínu, skal háð þeim skilyrðum, að
hann hafi verið veiddur og kældur um
borð í skipinu í samræmi við þær regl-
ur, sem Evrópuráðið mun setja sam-
kvæmt tillögum framkvæmdastjórnar-
innar og samþykktar hafi verið með
tilskyldum meirihluta atkvæða.
í „Tilskipun Evrópuráðsins nr.
92/78 frá 16. júní 1992" er svo nánari
útfærsla á meðferð afla um borð í
fiskiskipum, en þar kemur fram, að
allur afli skuli kældur niður, t.d. með
ís, eins fljótt og unnt er og eigi má
geyma ókældan afla um borð í fiski-
skipi lengur en 8 klukkustundir. Sé
ætlunin að geyma aflann lengur um
borð, skal hann kældur niður með ís,
þannig að fiskurinn geymist við
bræðslumark íss.
Sé skipið búið sjótönkum, sem ann-
að hvort eru kældir með ís eða kæli-
vélum, þá skulu afköstin vera þau að
fiskurinn sé kældur niður í 3 gráður á
Celsíus á innan við 6 klukkustundum
og niður í 0 gráður á C á innan við 16
klukkustundum frá því aflinn kom um
borð.
Það kæmi mér ekki á óvart, að inn-
an skamms kæmu reglur frá Evrópu-
ráðinu um lágmarks fríborð fiskiskipa
til að auka öryggi þeirra. Afleiðingar
þeirra reglna gætu verið að burðargeta
loðnuflotans rýrnaði um a.m.k. 30-
24 ÆGIR