Ægir - 01.09.1998, Qupperneq 5

SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
Bjarni Kr. Grímsson, jiskimálastjóri:
Umræða um
fiskveiðistj órnun
að er ekki nýtt að mikið sé
talað um sjávarútveg hér
á landi. Afkoma þjóðar-
innar er mikið undir því
komin hvernig til tekst í
þessari grein. Sjávarútvegurinn og
nýting auðlindarinnar er þó mjög
áberandi núna og kemur tvennt til,
annars vegar að Sameinuðu
þjóðirnar tilnefndu yfirstandandi ár
sem ár hafsins og einnig hitt að á
þessu ári voru sveitarstjórnar-
kosningar og næsta vor verða
Alþingiskosningar. Það hefur því
verið fjör í pólitíkinni og fyrir-
sjáanlegt að svo verði áfram fram á
næsta vor, með sameiningum
flokka, klofningi flokka og nýjum
flokkum. Allir vilja gera sínum
kjósendum til hæfis og bjóða
margþættar lausnir. Það fyrsta sem
menn ræða um er skipulag
sjávarútvegs, þ.e. þá spurningu
hvort eigi að breyta kvótakerfinu og
þá hvernig. Hvaða áhrif hefur
fiskveiðistjórnunin á byggðir
landsins? Og er verið að færa
einstaka mönnum eða fyrirtækjum
ómældan auð? Þannig mætti áfram
telja. Allt er þetta margendurtekið
og hver er með sína útgáfu og
lausnir.
En hugum aðeins að aðstæðum
og skoðum málið frá enn einum
sjónarhólnum. Það er ljóst að miklar
tæknilegar framfarir hafa orðið í
fiskveiðum á síðustu tveimur
áratugum, bæði er varðar stór skip
og litla báta (trillur). Einnig hafa
orðið miklar tæknilegar framfarir í
fiskvinnslu og þetta hvort tveggja
hefur haft mikið að segja um þróun
í sjávarútvegi án tillits til
fiskveiðistjórnunar. Þá má ekki
gleyma að á sama tíma hefur orðið
alger bylting í flutningum og
samgöngum almennt og það eitt og
sér hefur haft óhemju mikil áhrif á
byggðir og þróun í sjávarútvegi. Af
þessu leiði ég þá ályktun mína, að
tæknilegar framfarir og samgöngur
hafi haft gífurlega mikil áhrif í
sjávarútvegi og reyndar öllu
þjóðfélaginu og þau séu á engan
hátt nægjanlega metin þegar horft
er til síðustu tveggja áratuga og að
menn freistist til að skella öllu sem á
þeim tíma hefur gerst, jákvæðu eða
neikvæðu, á kvótasetningu eða
fiskveiðistjórnun.
Þessu til stuðnings vil ég benda á
þá miklu byggðaröskun sem varð
með tilkomu vélbátanna í byrjun
þessarar aldar og þá viðhorfs-
breytingu sem aukið þéttbýli og
kröfur um aðbúnað og lífsgæði
höfðu á atvinnuvegina og byggðir á
þeim tíma. Það er fallegt á
Hornströndum og í Jökulfjörðum
vestra og veiðist vel, en það hefur
enginn fasta búsetu þar og hefur
ekki haft í áratugi. Það var ekkert
kvótakerfi í sjávarútvegi sem varð til
þessa, heldur tæknilegar farmfarir
og ný viðhorf til lífsgæða. Dæmi af
þessu tagi má finna um allt land og
þessi þróun hefur ekki stöðvast, bara
tekið á sig aðrar myndir.
Það er almennt samþykkt að
fiskimiðunum í kringum landið
okkar verður að stjórna, spurningin
er hvernig við gerum það.
Núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi
hefur bæði kosti og galla. Við mat á
þeim verður að hafa áðurnefnd
atriði í huga og skilja á milli hvað
hefði gerst hvort sem er án
kvótakerfisins og síðan hvaða áhrif
hafði kvótakerfið.
Sjávarútvegur hefur alla þessa öld
verið notaður sem millifærsluleið í
atvinnu- og byggðarmálum, og
einnig í hrossakaupum
stjórnmálanna. Það er mjög
mikilvægt að á næstu mánuðum
verði sú leið ekki farin eina ferðina
enn. Það verður að tryggja að
sjávarútvegurinn búi við lífvænleg
skilyrði, sem grundvallar-
atvinnuvegur þjóðarinnar í
samkeppni á alþjóðlegum
mörkuðum. Verði niðurstaðan úr
hinu pólitíska vafstri, að kerfinu
verði breytt, þá verður slíkt
markmið að varða veginn.
mm 5