Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1957, Side 99

97
hefur látið eftir sig þá er hann orti um för sina á vit sænskra
höfðingja að erindum noregskonúngs, en kvæði þetta er kall-
að Austurfararvísur. Það er ort á þeim tíma þegar lands-
múgur í Svíþjóð er enn heiðinn, en á svo ljósu máli að vana-
legur íslendíngur fær notið þess útí æsar, jafnvel betur en
margra þeirra kvæða sem nær standa vorum tíma.
Tvö hundruð árum síðar en Sighvatur skáld ferðaðist í Sví-
þjóð leggur annað höfuðskáld íslendínga þángað leið sína, en
það er Snorri Sturluson. Snorri safnar í Gautlandi margskonar
sænskum fróðleik, sem kom honum í góðar þarfir síðar, þá
er hann fór að setja saman Heimskrínglu. Hann fór til Skara
og dvaldist þar með Áskatli lögmanni sumarið 1219. Þá var
enn lítt hafin ritöld í Sviþjóð og lög landsins ekki til á bókum.
Árið eftir að Snorri kom þar, eða 1220, telja fróðir menn að
Áskell lögmaður, gestgjafi Snorra, hafi látið byrja ritun Gauta-
laga.
Ef teingsl má finna milli þess, að Snorri gisti Svíþjóð, og
hins að svíar hefja ritöld í norrænu, þá ber og eigi að gleyma
því er svíar veittu oss í móti þó seinna væri: Ef vér berum
enn niður í sögu þrjú hundruð árum síðar en þetta gerðist,
verður fyrir oss sá atburður er sænskur prestur og prentari,
séra Jón Matthiasson, gerir sína för híngað til lands þeirra
erinda að kenna íslendíngum að prenta bækur. Það var að
undirlagi Jóns biskups Arasonar á Hólum, nær lokum kaþólsks
siðar, á öndverðri sextándu öld. Þannig höfum vér íslendíngar
feingið af svíum þeirrar listar að prenta bækur.
Þannig mætti leingi rekja frjósöm teingsl meðal svía og ís-
lendínga frá því fyrir öndverðu, og veit ég að þeir eru hér
staddir í dag sem kunna að telja þau dæmi af lærdómi.
Ég vil ekki láta undir höfuð leggjast að minna á enn eitt
dæmi þess hvernig tvær þjóðarsálir fá aleflt meðal sín eitt
og sama yrkisefni öld frammaf öld, svo sem í nokkurskonar
andlegum víxlsaung, en það er dæmi Friðþjófs sögu. Fróðir
menn telja að sænskir kaupmenn hafi numið þessa arabísku
eyðimerkursögu austur í heimi, flutt hana með sér til Norður-
landa og breytt henni eftir norrænum staðháttum; hafi hún
13