Fréttablaðið - 25.03.2010, Blaðsíða 22

22 25. mars 2010 FIMMTUDAGUR
Unnið er að algjörri endur-
skoðun reglna um Jöfnun-
arsjóð sveitarfélaga. Til-
lögurnar gera ráð fyrir að
rekstrarkostnaður sveitar-
félaga sé metinn og úthlut-
að úr sjóðnum til jöfnunar
eftir því. Lagt er til að önn-
ur verkefni sem sjóðurinn
sinnir fari annað. Framlög
sjóðsins eru forsenda rekst-
urs smærri sveitarfélaga.
Samgöngu- og sveitarstjórnarráð-
herra, Kristján L. Möller, hefur
hug á að endurskoða úthlutun-
arreglur Jöfnunarsjóðs sveitar-
félaga. Nefnd
sem hann hefur
skipað skilar til-
lögum sínum á
næstunni og er
í þeim að finna
róttæka upp-
stokkun á því
kerfi sem nú er
við lýði. Meðal
þess sem lagt
er til er að þau
verkefni sjóðsins sem ekki lúta
beinlínis að jöfnun sveitarfélaga,
færist annað. Þá er gert ráð fyrir
að meiri tekjur renni til sjóðsins.
Flosi Eiríksson er í forsvari fyrir
nefndina. Hann segir að í raun hafi
skort á að skýra hver er tilgangur
sjóðsins og spyr hvort hann eigi að
jafna hag sveitarfélaga eða íbú-
anna. Það þurfi ekki endilega að
fara saman. Nefndin hefur í vinnu
sinni hugsað þessi mál eftir nýjum
leiðum.
Útgjaldaþörfin metin
Flosi segir að raunveruleg jöfnun
sé í raun afgangsstærð hjá sjóðn-
um í dag. Stór hluti framlaga hans
sé bundinn; til Sambands íslenskra
sveitarfélaga, landshlutasamtaka,
Lánasjóðs sveitarfélaga, Inn-
heimtustofnunar og fleira. Þá sé
kveðið á um sérstök framlög vegna
ákveðinn aðstæðna; sameiningar,
fjárhagserfiðleika, breytinga á
fasteignaskatti og húsaleigubótum,
svo eitthvað sé nefnt.
„Jöfnunarframlög eru tvenns
konar; annars vegar er um tekju-
jöfnun að ræða, þá er reynt að
hífa öll sveitarfélög upp í ákveðið
miklar tekjur og hitt eru útgjalda-
jöfnunarframlög, þar sem útgjöld
sveitarfélaga eru jöfnuð. Það
er síðasta stærðin í framlögum
sjóðsins, í raun afgangurinn.“
Flosi segir nefndina ganga út frá
þveröfugri röð, enda sé mun eðli-
legra að skoða hvernig rétt sé að
jafna útgjöld.
„Við viljum reikna út hver sé
útgjaldaþörf sveitarfélagsins,
hvað kosti að reka sveitarfélag.
Síðan verði komið til móts við
sveitarfélög með úthlutun úr Jöfn-
unarsjóði. Við getum tekið dæmi.
Segjum að meðalkostnaður við að
hafa barn í skóla sé einhver ein-
ing, 100 til dæmis. Ef kostar 250
að hafa barn í skóla á Hólmavík þá
jöfnum við þann mismun.“
Flosi segir eðlilegast að reikna
út sannanleg útgjöld sveitarfélaga
í eitt ár. „Síðan reiknum við út
hvað sveitarfélagið getur haft í
tekjur með fullu útsvari og fullum
fasteignasköttum. Mismunurinn er
það sem þarf að jafna. Það er síðan
ákvörðun um hvort það er jafnað
að fullu eða ekki.“
Losna við verkefni
Á Norðurlöndunum hafa menn
gengið skrefinu lengra og metið
hvað kostar að reka sveitarfélag.
Almenn samstaða er um hvað
ákveðin þjónusta kostar. Nokk-
uð vantar upp á úrvinnslu gagna
hér til að hægt sé að fara þá leið
og því er miðað við ársreikninga,
raunkostnaðinn. Flosi telur mjög
mikilvægt að frá upphafi sé skil-
greint hve mikið af framlögum inn
í sjóðinn eigi að fara til jöfnunar,
það verði ekki afgangsstærð.
„Við ætlum að reyna að losna
við þau verkefni sjóðsins sem við
teljum að séu ekki hrein jöfnunar-
framlög, að ýta þeim frá honum.
Eftir stæðu tvær deildir; jöfnunar-
deildin, þar sem væru meginverk-
efni hans, og síðan ýmis verkefni
sem sjóðnum hefur verið falið að
sinna, til dæmis endurgreiðsla
húsaleigubóta.
Það snýst í raun bara um
umsýslu, ríkið leggur inn í sjóð-
inn og svo er greitt úr honum.
Þetta hefur ekkert með jöfnuð að
gera, en er alveg hægt að sinna
því. Önnur verkefni ætti að færa
frá sjóðnum og gera jöfnunarhlut-
verkið að meginhlutverki.“
Innheimtustofnun sveitarfélaga
sér um innheimtu meðlaga, meðal
annars. Hallinn á þeirri stofn-
un hefur aukist mikið, úr rúmum
600 milljónum í rúman milljarð
á nokkrum árum. Eitt hlutverk
Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga er að
greiða þennan halla. Flosi segir
mikilvægt að breyta því kerfi,
enda hafi það ekkert með jöfnuð að
gera. Annað verkefni, þó smátt sé,
er að greiða út stofnframlög vegna
vatnsveitu á lögbýlum.
Auka fé eða fækka verkefnum
Tekjur sjóðsins nema ákveðnu hlut-
falli af skatttekjum ríkisins. Þær
sveiflast því með hagsveiflunni,
eru miklar í þenslu en minni í hall-
æri. Flosi segir það ekki heppilegt
út frá hagfræðilegu sjónarmiði.
Þá greiðir sjóðurinn ákveðið hlut-
fall tekna til Sambands íslenskra
sveitarfélaga, sem er í takt við
þær sveiflur. Að mati nefndarinn-
ar er skynsamlegra að breyta því
framlagi í fasta krónutölu.
Nefndin hefur ferðast um land-
ið og rætt við sveitarstjórnarfólk.
Hún mun skila af sér tillögum um
mánaðamót og þá er framhaldið
á hendi ráðherra. Flosi ítrekar að
hvert sem það verður, sé lykilat-
riði að auka þurfi tekjur eða fækka
verkefnum.
„Það skiptir engu hvernig þú
breytir Jöfnunarsjóði, á hvaða
enda eða kanta, ef það koma ekki
til nýir tekjustofnar eða verkefn-
um fækkar þá skiptir engu máli
hvernig reglunum er breytt. Þá
ertu bara að færa peninga frá einu
sveitarfélagi til annars.“
Styðja þarf millistóru sveitarfélögin
FLOSI EIRÍKSSON
FRAMLAG SJÓÐS SEM HLUTI TEKNA
Fjöldi Íbúar
Framlög sjóðsins innan við 20,2 tekna 25 269.061
Framlög sjóðsins 20,8% til 34,7% tekna 26 38.069
Framlög sjóðsins 35,1% tekna eða meira 26 12.573
FRÉTTASKÝRING: HVERNIG VERÐUR JÖFNUNARSJÓÐI BREYTT?
KOLBEINN
ÓTTARSSON PROPPÉ
kolbeinn@frettabladid.is
ENN 77 SVEITARFÉLÖG Sveitarfélög-
um landsins hefur fækkað mikið
undanfarin ár, úr 204 árið 1990 í
77. Ekki þykir hins vegar nóg að
gert og nú er verið að vinna að
nýjum hugmyndum um sameiningu
sveitarfélaga.
Framlög úr Jöfnunarsjóði eru
hluti af mörkuðum tekjustofnum
sveitarfélaga. Litlu sveitarfélögin fá
meira frá sjóðnum og þau stærstu
ekki neitt. Flosi segir að millistóru
sveitarfélögin hafi borið skarðan
hlut frá borði í núverandi kerfi.
Það sé nokkuð sem nefndin vilji
taka á.
Tekjur sjóðsins samanstanda af:
a) Framlagi úr ríkissjóði sem
nemur 2,12% af innheimtum
skatttekjum.
b) Árlegu framlagi úr ríkissjóði
sem nemur 0,264% af álagning-
arstofni útsvars næstliðins árs.
c) Hlutdeild í útsvarstekjum
sveitarfélaga er nemur 0,77% af
álagningarstofni útsvars ár hvert.
d) Vaxtatekjum.
HLUTI TEKJU-
STOFNA
Húsgögn fyrir hagsýna
Smiðsbúð 6, 210 Garðabæ, Sími 564 5040
w w w . h i r z l a n . i s
Tilboð 49.900,-
Fullt verð 66.900,-
Tilboð 15.500,-
Fullt verð 20.300,-
kr. 18.800,-
Beyki,
Hvítt
Hvítt, Hlynur, Kirsuber
Bókahillur í
úrvali
Einkarekin í 17 ár!
Tilboð 79.900,-
Fullt verð 108.600,-
Tilb
oð
Coffee
Kirsuber
Tilb
oð
Tilb
oð
Auglýsingasími
Allt sem þú þarft…