Fréttablaðið - 24.04.2010, Blaðsíða 30

30 24. apríl 2010 LAUGARDAGUR
M
at rannsóknarnefndarinn-
ar um vanrækslu byggð-
ist á því að Davíð og aðrir
bankastjórar Seðlabank-
ans hefðu ekki sýnt næga
formfestu í sinni stjórn-
sýslu. Ákvarðanir hefðu ekki verið nægi-
lega vel undirbúnar, gögn ekki verið skráð,
formlegar tillögur ekki verið gerðar og fyr-
irmælum laga ekki fylgt. Nefndin dregur
einnig þá ályktun að það hafi unnið gegn
sjálfstæði og trúverðugleika Seðlabankans
að velja fyrrverandi stjórnmálamenn í starf
seðlabankastjóra. Hætt sé við að tillögur
slíkra seðlabankastjóra verði settar í pólit-
ískt samhengi, með réttu eða röngu.
„Reynir nú aðeins á manndóm nefndar-
manna“
Hér á eftir er staðnæmst við nokkur atriði
sem Davíð Oddsson gerir að umtalsefni
í sínu andmælabréfi. Hann fellst ekki á
niðurstöðurnar um vanrækslu og verst
kröftuglega:
„Eina málefnalega og sanngjarna niður-
staðan sem hægt er að komast að er að
bankastjórnin þáverandi hafi hvergi gerst
sek um mistök eða vanrækslu sem hægt
er að fella undir þessi skilyrði. Reynir nú
aðeins á manndóm nefndarmanna og að þeir
séu ráðnir í að láta ekki annað en málefna-
leg sjónarmið hafa áhrif á orð sín og gerð-
ir,“ segir í bréfinu, sem er birt í vefútgáfu
skýrslu rannsóknarnefndarinnar.
„Það er hvorki hægt né viðeigandi í athug-
un á hinum miklu efnahagslegu hamförum
sem urðu, að finna að því á aðra hönd að
bankastjórn Seðlabankans hafi ekki leit-
ast við að ganga heimildarlaust inn á verk-
svið annarrar stofnunar, „sem fór með skyld
verkefni“ og á hina höndina að finna að því
að bankastjórnin fylgdi ekki nákvæmum
forskriftum stjórnsýslulaga, þegar staðið
var í storminum miðjum.“
Davíð rekur fjölmarga fundi sína með
öðrum embættismönnum og ráðherrum í
ríkisstjórn í aðdraganda hrunsins: „Engin
ósk kom fram á þessum fundum, hvorki í
húsakynnum Fjármálaráðuneytisins né
Seðlabankans um að frekari gögn yrðu lögð
fram af hálfu Seðlabankans. Fullyrða má
að þeim sem leiddu þessa ákvörðunartöku
af hálfu ríkisins var fullljóst hvaða þættir
skiptu mestu.“
Álitshnekkir og niðurlæging
Tveir nefndarmenn úr rannsóknarnefndinni
eru vanhæfir til setu þar, segir Davíð. Og
hann telur að fleiri en ráðherrar og seðla-
bankastjórar eigi mikið í húfi vegna rann-
sóknarskýrslunnar. Orðstír Sigríðar Bene-
diktsdóttur er í húfi vegna yfirlýsingar
hennar um orsakir hrunsins í bandarísku
skólablaði. Yfirlýsingar sem gæti litað
hennar viðhorf til starfs rannsóknarnefnd-
arinnar. Það yrði henni til niðurlægingar
og álitshnekkis að skipta um skoðun við að
rannsaka málið:
„Augljóst er, að ef nefndarmaðurinn sneri
til baka til skólans með gagnstæða niður-
stöðu við þá sem hann tilkynnti í viðtalinu,
yrði það honum til verulegs álitshnekkis og
niðurlægingar. … Allir sjá, að eftir hin opin-
beru ummæli nefndarmannsins, í riti sem
gefið er út í þeim háskóla, þar sem nefndar-
maðurinn kennir, hefur nefndarmaðurinn
persónulega hagsmuni af því, hvaða mat
verður lagt á störf þess fólks sem sinnti
þeim hlutverkum sem nefndarmaðurinn
fjallaði um með þessum hætti.“
Orðstír tengdadóttur Tryggva Gunnars-
sonar er einnig í húfi, segir Davíð, en hún
starfaði sem lögfræðingur og upplýsinga-
fulltrúi hjá Fjármálaeftirlitinu: „Við hvern
áfellisdóm sem kveðinn verður upp yfir
Fjármálaeftirlitinu, verður minna virði í
augum annarra sú starfsreynsla sem lög-
fræðingar þar hafa öðlast á þeim tíma
sem til rannsóknar er. Má orða það svo, að
hver áfellisdómur yfir Fjármálaeftirlitinu
gengisfelli ferilskrá þeirra lögfræðinga sem
þar hafa starfað á þeim tíma sem til rann-
sóknar er, eins þó að endanlegar ákvarðanir
séu undirritaðar á ábyrgð annarra.“ Af þess-
um sökum sé Tryggvi vanhæfur til að leggja
mat á störf Fjármálaeftirlitsins.
Vanhæfur vegna spurningar
Davíð var lengi í hringiðu þjóðfélagsum-
ræðunnar og var ekki fundið að því að hann
héldi þá aftur af sér í orðavali um menn og
málefni. Þekkt er að Baugsmenn og Kaup-
þingsmenn töldu sumar yfirlýsingar hans
bera vott um óvild Davíðs og stjórnvalda í
þeirra garð. Í andmælabréfinu kemur fram
að Davíð Oddsson telur sig mæta andúð
frá rannsóknarnefndinni. Þar beinir hann
spjóti sérstaklega að Vilhjálmi Árnasyni,
prófessor og formanni siðferðishóps nefnd-
arinnar, og krefst þess að Vilhjálmur fjalli
ekki um sín störf. Krafan um vanhæfi Vil-
hjálms byggist á orðalagi sem Vilhjálmur
notaði við yfirheyrslur nefndarinnar yfir
Davíð Oddssyni.
Í umfjöllun sinni um þetta mál birtir
rannsóknarnefndin kafla af upptökum úr
skýrslutökum yfir Davíð. Spurningin sem
Vilhjálmur spurði og Davíð taldi til marks
um vanhæfi var svona: „Mér fannst athygl-
isvert að þú segir að það hafi ekki hvarflað
að þér að hætta eftir að hrunið varð, vegna
þess að – og með því er ég alls ekki að gefa í
skyn að þú berir ábyrgð á hruninu umfram
annan – en hérna samt hafði orðið hrun
þar sem að þín stofnun lék vissulega stórt
hlutverk og ráðherrar sem komu að þessu
og Fjármálaeftirlit. Er það ekki bara eðli-
leg viðbrögð í lýðræðisríki, burt séð frá því
hvernig maður skynjar sína eigin ábyrgð að
ja, víkja?“
Í andmælabréfinu segir Davíð um þetta:
„Hóf hann spurningar sínar á því að upplýsa
mig um að hann teldi mig að minnsta kosti
„ekki einan“ bera ábyrgð á bankahruninu.
Þá varð hlutaðeigandi maður ítrekað skilinn
svo að hann lýsti mikilli furðu á að ég hefði
ekki fyrir löngu sagt af mér embætti mínu.
Þarf ekki að hafa mörg orð um hversu vand-
lega umræddur einstaklingur hefur með
þessum yfirlýsingum gert sig vanhæfan til
starfs fyrir nefndina. Vænti ég staðfestingar
nefndarinnar á því, að umræddur einstakl-
ingur hafi á engan hátt komið að því að móta
skoðanir eða aðrar niðurstöður er tengjast
mínum störfum, minna samstarfsmanna eða
annarra er á sama sviði hafa starfað.“
Rannsóknarnefndin taldi ekki ástæðu til
að verða við kröfu Davíðs um þetta.
Eigendur nýttu biðtímann til að hreinsa fé
úr Glitni
Meint vanræksla snýst meðal annars um
aðkomu Seðlabankans að yfirtöku ríkisins
á hlutafé í Glitni og starfshætti í því máli.
Davíð vísar vanrækslu á bug og segir að
Seðlabankinn hafi ekki haft lagaheimild til
að krefjast upplýsinga um stöðu fjárhags-
stöðu bankanna. Eingöngu Fjármálaeftirlit-
ið hafi haft slíkar heimildir. Hann staðhæf-
ir að eigendur Glitnis hafi nýtt biðina eftir
aðgerðum ríkisins til hjálpar bankanum til
þess að hreinsa úr honum fjármuni. Ýmis-
legt sé ekki komið fram opinberlega um
hegðun þeirra á þessum tíma: „Allir vita nú
Sókn og vörn Davíðs
Davíð Oddsson er nefndur oftar á nafn í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis en nokkur annar stjórnmála- og embættismaður.
Niðurstaða nefndarinnar er sú að hann og aðrir seðlabankastjórar hafi gerst sekir um að vanrækja starfsskyldur sínar sem seðla-
bankastjórar í aðdraganda bankahrunsins. Pétur Gunnarsson gluggaði í fjörutíu og sjö blaðsíðna andmælabréf Davíðs til nefndar-
innar þar sem hann verst af mælsku og krafti. Um leið sækir hann að rannsóknarnefndinni og dregur í efa að hún sé óvilhöll.
ANDMÆLI Til þess að borgari njóti í raun andmælaréttar verður að vera tryggt að andmælin verði tekin til
raunverulegrar skoðunar, af aðila sem ekki hefur áður endanlega gert upp sinn hug til málefnisins, segir
Davíð Oddsson í andmælabréfi sínu til rannsóknarnefndar Alþingis. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Tilvitnanirnar hér á eftir sýna þá mynd sem skýrsla rannsóknar-
nefndar Alþingis bregður upp af samskiptum Seðlabankans og
viðskiptaráðuneytisins í ráðherratíð Björgvins G. Sigurðssonar:
„Urðu harðar deilur á milli Björgvins G. Sigurðssonar, viðskipta-
ráðherra, og Davíðs Oddssonar, seðlabankastjóra, á fundi í
Seðlabankanum 7. nóvember 2007 vegna ólíkra viðhorfa þeirra
til Evrópumála. Þeir komu síðan ekki saman á fund eftir þetta fyrr
en tæpu ári síðar — nokkrum dögum fyrir fall bankanna.“
Úr skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis.
„Hann var erfiður, hann var stormasamur. Þeir fóru í pólitíska
umræðu, viðskiptaráðherra og formaður bankastjórnar, um upp-
töku evru eða inngöngu í Evrópusambandið þannig að það var
erfitt að sitja þann fund.“
Eiríkur Guðnason um eina fund bankastjórnar Seðlabankans og
Björgvins G. Sigurðssonar, viðskiptaráðherra, haustið 2007.
„Menn treystu sér ekki til að segja neitt sem ætti að fara leynt við
viðskiptaráðherrann, menn treystu sér ekki til þess. […] Ég held
að sú afstaða hafi ráðið því að forsætisráðherra og utanríkis-
ráðherra kölluðu hann ekki á fund með bankastjórninni. Og
það sem vakti nú athygli mína var að þegar utanríkisráðherra,
formaður hins stjórnarflokksins, lýsti því yfir að hann hefði verið
á sex, sjö fundum með Seðlabankanum – hann hafði ekki sagt
viðskiptaráðherranum frá neinu sem þar gerðist sem ég hefði nú
búist við að mundi gerast. En ég held að það sé sama ástæðan,
það var vitað að viðskiptaráðherra átti það til að hringja í frétta-
mann, jafnvel bláókunnuga fréttamenn, og segja þeim fréttir
„off the record“, eins og það hét. Það getur bara ekki gengið í
stjórnsýslunni.“
Davíð Oddsson um Björgvin G. Sigurðsson
í skýrslu hjá rannsóknarnefnd Alþingis.
„Heiftin var mjög mikil þarna og menn sniðgengu hverjir aðra
greinilega kerfisbundið og ég staðhæfi það að [Davíð Oddsson]
hafi með mjög yfirveguðum hætti haldið mér frá upplýsingum og
atburðum og ýmsu slíku. […] Og það var margt mjög eitrað og
óheppilegt í þessu andrúmslofti og sérstaklega þegar það ber upp
á jafnmiklar ögurstundir og urðu í okkar lífi þegar að alþjóðleg
fjármálakreppa varð til þess að þessir alltof stóru bankar fóru á
hausinn út af lausafjárskorti.“
Björgvin G. Sigurðsson um samskipti þeirra
Davíðs Oddssonar í skýrslu rannsóknarnefndar.
„Svo það var mjög, þetta var mjög skrýtið […] að sitja þarna í
ráðuneytinu með alla bygginguna við hliðina á uppljómaða og
[…] við gátum ekkert gert, við vissum ekkert hvað var að gerast.
Þetta var rosaleg frústrasjón, alveg rosaleg.
Áslaug Árnadóttir, skrifstofustjóri í viðskiptaráðuneytinu, sem er
næsta hús við hlið Seðlabankahússins.
„Af rás atburða árið fyrir fall bankanna er ljóst að ákveðin tor-
tryggni og samstarfserfiðleikar settu mark sitt á samskipti Davíðs
Oddssonar, formanns stjórnar Seðlabanka Íslands, og flestra
ráðherra Samfylkingarinnar. […] Í aðdraganda að falli bankanna
var því staðan sú að fyrri stjórnmálastörf Davíðs Oddssonar urðu
samkvæmt lýsingu ráðherra í þeirri ríkisstjórn sem tók við völdum
í maí 2007 til þess að hafa áhrif á það hvernig ráðherrar brugðust
við þeim upplýsingum sem Davíð lét þeim í té í embættisfærslu
sinni sem formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands.“
Úr ágripi af meginniðurstöðum í skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis.
„Blessaður vertu ekki, láttu hann ekki vera að setja, þennan pilt
setja þig upp að vegg, segðu bara að þú verðir formaðurinn og
það þurfi ekki að vera að tala um einhverja aðra menn og þá er
ég ekkert að trufla þá mynd, ég get ekki hugsað mér að vera að
trufla þá mynd í augnablikinu.“
Davíð Oddsson lýsir orðaskiptum sínum við Geir Haarde eftir að
Samfylkingin neitaði að samþykkja Davíð sem formann neyðar-
stjórnar embættismanna eftir hrunið.
„[A]llt hagfræðisviðið hafi verið fryst úti. Jón sagðist hafa
skilið þá þannig að yfirstjórn bankans hefði ekkert samráð við
hagfræðisviðið um hvað gera ætti og hefði ekki beðið það um
að koma að vinnu um hvað ætti að gera […] og að yfirstjórnin
[hefði] í rauninni ekki hlustað á neinar tillögur sem þeir komu
sjálfir með að eigin frumkvæði. Starfsmenn Seðlabankans hefðu
sagt Jóni að Davíð Oddsson, formaður bankastjórnar Seðlabank-
ans, talaði um Geir sem idjót.“
Úr skýrslu Jóns Steinssonar, hagfræðings fyrir rannsóknarnefnd
Alþingis.
HEIFT, VANTRAUST OG HARÐAR DEILUR
Framhald á síðu 31
Þessir eru oftast nefndir fullu nafni í skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis:
Davíð Oddsson 777
Jónas Fr. Jónsson 627
Geir H. Haarde 545
Sigurjón Þ. Árnason 465
Ingimundur Friðriksson 375
Björgvin G. Sigurðsson 325
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir 264
samkvæmt einfaldri orðaleit í skýrslunni
OFTAST NEFND