Fréttablaðið - 04.09.2010, Blaðsíða 22

22 4. september 2010 LAUGARDAGUR
Nú eru hin ógurlegu mánaðamót liðin sem gera Hagstofunni kleift að taka
saman fórnarkostnað þjóðkirkjunnar vegna
úrsagna ágústmánaðar. Fórnarkostnað segi
ég því hér er fyrst og fremst um mótmæla-
aðgerðir að ræða vegna þess hversu seint
og klaufalega hún hefur tekið á þeim málum
sem upp hafa komið. Sjálfur hef ég, óbreytt-
ur guðfræðinemi, vitað af vitnisburði Guð-
rúnar Ebbu Ólafsdóttur um árabil, enda
hefur hann ekki farið leynt sökum starfs
hennar innan og í kynningu á Blátt áfram-
samtökunum. Auk þess hafa vitnisburðir
þeirra kvenna sem nú hafa stigið fram öðru
sinni verið í hámæli og aðrar konur loksins
þorað að stíga fram í fjölmiðlum. Þeim ber
að þakka einlægni þeirra og trúnað.
Það er ekki hægt að segja annað um kirkj-
una mína í dag en að svo hafi verið horft til
himins að lappirnar sukku í svaðið. Prest-
ar þjóðkirkjunnar tala sjálfir um „hrun“ og
eru þá væntanlega að vísa til siðferðislega
sviðsins og sjálfsmyndarinnar. Hagstof-
an mun mæla hið efnislega fall. Réttilega
hefur verið bent á að fólk er auðvitað fyrst
og fremst að segja sig úr sinni sókn og rétt-
indin sem tapast eru engin önnur en þátt-
tökuréttur í safnaðarstarfinu. En lýðræð-
isleg og heilbrigð þjóðkirkja þarf einmitt á
fólki með réttlætiskennd og sannfæringu að
halda til þess að lýðræðislegt safnaðarstarf
geti þrifist í kirkjum landsins, rétt eins
og heilbrigt þjóðfélag. Ef við gætum ekki
lýst vanþóknun okkar á störfum Alþingis
á annan hátt en þann að skrá okkur úr
þjóðfélaginu, þá væri heldur en ekki brota-
löm á. Í þessu samhengi má spyrja sig hvort
þjóðkirkjan sé stofnun eins og þjóðfélagið?
Eða er hún „bara trúfélag“? Fyrir mér er
hún meira en biskupar hennar og kenningar-
legur grundvöllur, eins og ég held flestum
sem henni tilheyra. Menningarlegar rætur
hennar og möguleikar hennar til að
tilheyra fólkinu í landinu er það sem
skiptir mig mestu þegar upplýsta
ákvörðun á að taka um þátttökuna í
henni.
Um leið og áföll dynja yfir stjórn-
sýslu kirkjunnar hafa talsmenn
þess að ríki og kirkja verði aðskil-
in enn frekar sætt lagi og blása lífi
í aðskilnaðarmálið. Það er hvorki
óeðlilegt né hættulegt að upplýst
umræða fari fram um þau mál,
enda stjórnlagaþing á næsta leiti.
En þá er líka hlutverk fjölmiðla að
sjá til þess að umræðan sé upplýst.
Ríkisvaldið hér á landi ber
ekki minni ábyrgð á því hvernig
stofnun hún skilar af sér þegar af
aðskilnaðinum verður heldur en
það norska, þar sem þetta ferli er
hafið að nokkru með umtalsverðum
kostnaði sem felur í sér kirkjulegar
lýðræðisumbætur. Þær fela meðal
annars í sér umsvifamikla kosn-
ingu til kirkjuþings sem fer fram
samhliða sveitarstjórnarkosning-
um. Það má spyrja sig hversu langt
við getum gengið í þeim efnum, en
núverandi kerfi er meingallað og
felur í sér hættuna á áfallaflótta
eins og við fáumst við í dag.
Þarf ekki þjóðkirkjan að taka
af skarið og leyfa þjóðinni jafnvel
bara að kjósa biskupinn sjálfan í
almennri kosningu? Eða má kirkj-
an ekki vera pólitísk? Alls staðar
þar sem ríki og kirkja eru aðskil-
in eru kristnir stjórnmálaflokkar
stór þrýstihópur. Viljum við frekar
þannig menningarlega kirkjupólitík?
Það sem ég á við er að sem þjóð getum
við ekki afhent menningararf okkar „ein-
hverju trúfélagi“ sem kemur okkur ekki
við, öll þau merkilegu hús sem einkenna
umhverfið, en ég tek sem dæmi Hallgríms-
kirkju, Akureyrar kirkju og Dómkirkjurnar
Í Reykjavík, Skálholti og á Hólum. Ég spyr
hvort eigi að afhenda helstu kennileiti
hvers einasta bæjarfélags á land-
inu, þeim sem eru tilbúnir til að
fara að braska með það á frjálsum
markaði trúarlífsins? Nei, segi ég.
Og nú hefur Alþingi komið saman
á ný – en hafi ég ekki möguleik-
ann á því að hafa áhrif í gegnum
almennan kosningarétt minn til
þess að sanngirni sé gætt í þess-
um málum, þá hlýt ég þó að mega
krefjast þess af kjörnum fulltrúum
á Alþingi að þeir komi fram með
upplýsta orðræðu um hvernig sé
réttlátast fyrir þá sem tilheyra trú-
félaginu, að skilið sé frekar á milli
ríkis og kirkju en þegar er orðið.
Þeim sem tilheyra þjóðkirkj-
unni ekki þykir sérstaða hennar
ósanngjörn og kalla eftir jöfnuði.
Þeim er ég sammála, en jöfnuður-
inn felst ekki í því einu að taka af
þjóðkirkjunni fríðindi heldur á að
auka framlög til lífskoðunarfélaga
og jafna aðgang að sjóðum sem eru
merktir tilveru trúarbragðanna í
landinu. Mér blöskra vinnubrögð
og tækifærismennska stjórnmála-
manna eins og Árna Þórs Sigurðs-
sonar í síðustu viku.
Að lokum vil ég þakka þeim
konum sem hafa knúið á og krafið
kirkjuna mína um að endurskoða
gildi sín. Fyrir hönd félags guð-
fræði- og trúarbragðafræðinema
vil ég einnig þakka Rannsóknar-
stofu í kynjafræðum og Guðfræði-
stofnun fyrir þau skjótu viðbrögð
sem sýnd hafa verið með hádegis-
fyrirlestraröð sinni. Nauðsynlegt
er að háskólasamfélagið sé lifandi og gagn-
virk stofnun sem tekur þátt í þjóðfélagsum-
ræðunni. Og eins er með kirkjuna. Ég sagði
mig ekki úr þjóðkirkjunni svo þar gæti ég
starfað að því að hún sé lýðræðisleg og opin
menningarstofnun í þjóðfélaginu miðju.
Hvers vegna sagði ég mig ekki úr þjóðkirkjunni?
Þarf ekki
þjóðkirkjan
að taka
af skarið
og leyfa
þjóðinni
jafnvel bara
að kjósa
biskupinn
sjálfan í
almennri
kosningu?
Eða má
kirkjan
ekki vera
pólitísk?
AF NETINU
Sérstaðan fundin
Í dag, á Útvarpi Sögu,
heyrði ég formann
Heimssýnar útskýra
sérstöðu Íslands.
Hann minntist á
auðlindirnar og hann sagði að við
værum rík þjóð. Ég sé ekki sérstöð-
una í því, enda margar þjóðir ríkar og
búa að meiri auðlindum en við. Svo
nefndi hann legu landsins. Í henni er
meðal annars sérstaða Íslands fólgin,
segir heimssýnarfólk. Þetta er alveg
rétt hjá þeim, enda eru engin tvö
lönd á sama stað. Það myndi horfa
til mikilla vandræða ef svo væri.
bjorgvin.eyjan.is
Björgvin Valur Guðmundsson
Úlfar í sauðargæru
Það hefur mikið
verið skrifað um
öfgahægrimenn
og nýfrjálshyggju í
uppgjöri efnahags-
hruns heimsins. En
minna hefur farið fyrir umræðum
um þá sem mesta ábyrgð bera.
Þeim sem gáfu sig út fyrir að vilja
jöfnuð og félagslegt réttlæti, en gáfu
öll prinsipp upp á bátinn í vinsælda-
kapphlaupi þegar peningar flæddu
um allt. [...]
Tveir flokkar á Íslandi verða að
gjöra svo vel og gera upp sýna fortíð,
þar sem þeir gáfu sig út fyrir að vera
annað en þeir voru. Samfylking og
Framsóknarflokkur. Sama hvað segja
má um Sjálfstæðisflokkinn vissum
við í það minnsta nokkurn veginn
hvar við höfðum hann. Héðan í frá
er mikilvægara en nokkuð annað í
íslenskum stjórnmálum að menn
gefi sig ekki út fyrir að vera öðruvísi
en þeir eru.
pressan.is
Sölvi Tryggvason
Þjóðkirkjan
Arnaldur Máni
Finnsson
í stjórn Fisksins, félags guðfræði- og
trúarbragðafræðinema við Háskóla
íslands.