Fréttablaðið


Fréttablaðið - 04.09.2010, Qupperneq 34

Fréttablaðið - 04.09.2010, Qupperneq 34
34 4. september 2010 LAUGARDAGUR Þ egar Edda Óskarsdóttir var í Kvennaskólanum á sjötta ára- tugnum voru fata- og útsaumur stór hluti námsefnisins. Eins og hún orðar það miðaðist kvenna- menntun að því að ala upp fyrirmyndar húsfreyjur. Hennar leið varð hins vegar ekki sú troðna, heldur varð hún mikilvirk í kvennabaráttunni. „Á þessum tíma bárust hingað stefnur að utan, erlendis voru stúd- entauppreisnir í algleymingi og kvenna- hreyfingar spruttu upp í kjölfarið.“ Edda fór á kaf í kvennapólitíkina og var í hópi þeirra 28 kvenna sem funduðu í Nor- ræna húsinu í apríllok 1970 og stofnuðu Rauðsokkahreyfinguna. „Við vorum allar þessar ungu konur búnar að reka okkur á ýmsa veggi. Við gátum ekki fengið gæslu fyrir börnin okkar til að stunda nám og vinnu, þau fáu dagheimilispláss sem voru til voru fyrir einstæðar mæður. Það þurfti ógurlegan bardaga til að koma börnunum í gæslu svo dæmi sé tekið.“ Rauðsokkahreyfingin vakti mikla athygli strax nokkrum dögum síðar þegar konur gengdu fylktu liði 1. maí, klæddar rauðum sokkum. „Þetta varð brátt ansi mikið starf. Við fórum fljótlega í að gera útvarpsþætti og stóðum fyrir alls konar uppákomum. Það var mikil mótstaða við okkur í fyrstu enda þóttum við ægileg- ar mussukerlingar, ljótar og hrikalega frekar “ Rauðsokkur gáfu einnig út blaðið Forvitin rauð sem ber handbragði Eddu vitni því hún sá um að teikna í það myndir ásamt Hildi Hákonardóttur myndlistarkonu en þær og Vilborg Harðardóttir blaðamaður sáu um uppsetningu blaðanna fyrstu árin. Þá voru engar tölvur og allt teiknað, klippt og límt og pikkað á ritvél. Vildum enga valdapíramída Margar konur vöknuðu til vitundar um kvennabaráttuna á kvennafrídaginn, 24. október 1975. Edda tók þátt í honum en var þá að draga sig út úr Rauðsokkunum. „Rauðsokkahreyfingin hóf starfsemi sína í kjallara á Ásvallagötu 8, en hjón- in Helga Ólafsdóttir og Stefán Karlsson voru svo elskuleg að láta okkur það í té. Svo óx starfsemin húsnæðinu yfir höfuð. Um skeið vorum við til húsa í Hamragörð- um við Hofsvallagötu. Loks komum feng- um við leiguhúsnæði á Skólavörðustíg 12. Við unnum hörðum höndum að því að koma því í gott horf og að því loknu jókst starf- semin mjög mikið.“ Ýmsir róttækir hópar tóku eftir vel- gengni Rauðsokkanna og fóru að sækja fundi þeirra. „Við höfðum aldrei verið með formlega stjórn. Við vildum ekki valdapíramída heldur áttu allir að vera aktífir og unnið í starfshópum. Mörgum fannst við ógurlega óskipulagðar og þurfa harðara skipulag. Og smám saman urðu fundirnir endalaust pólitískt þref þannig að margir drógu sig út, þar á meðal ég.“ Vildum umbylta myndlistarkennslu Edda sem hafði útskrifast úr námi árið 1968 vann fyrir sér sem myndmenntakennari. „Við nýútskrifaðir myndmenntakennarar vorum uppfull af því að umbylta þyrfti myndlistar- kennslunni, okkur þótti kennslan íhaldssöm. Við vildum skapandi myndlist í skólastofum. Í framhaldinu gerðum við áhlaup á félag mynd- listarkennara og þar var ég fljótlega komin í stjórn og var formaður félagsins 1978 til 1980.” Á seinni hluta áttunda áratugarins fór Edda aftur í nám, þá í leirkerasmíði í Myndlista- og handíðaskóla Íslands. „Ég prófaði ýmsa miðla á þessum árum, var að teikna, mála og vefa. Vefnaður og hnýtingar voru í tísku. Ég var reyndar svo óheppin að það var mölur í húsinu þar sem ég leigði annars ágæta vinnu- stofu á þessum tíma og þau teppi sem ég gerði eyðilögðust og enduðu á haugunum. En ég var aldrei mjög virk í myndlistinni, þegar maður er að kenna þá er svo mikið sem þarf að gera, það þarf að sinna undirbúningi og svo þarf auðvitað að sinna fjölskyldunni. Í stop- ulum stundum verður ekki mikill tími til að skapa.“ Í leirkerasmíðinni fann Edda sig og helgaði sig henni á sínum virkasta tíma sem myndlist- arkona, níunda áratugnum. Verkin hennar á sýningunni Með viljann að vopni eru einmitt leirker sem hún vann að námi loknu. Allan þann tíma vann hún í Myndlista- og handíða- skólanum, kenndi, var skorarstjóri kennara- deildar og aðstoðarskólastjóri þótt formlega væri sá titill ekki til. Hún var virk í Galleríi Langbrók, sem rekið var af konum og starf- rækt á Bernhöftstorfunni. Starfsferlinum lauk hún svo við kennslu á listabraut Fjölbrauta- skólans í Breiðholti. Myndlistin var karlaheimur Hún segir að þegar litið sé um öxl sé óhætt að fullyrða að íslensk myndlist hafi breyst mikið á áttunda áratugnum. „Það komu nýir miðlar og myndlistarmenn fóru að tjá sig með öðru efni en fyrr. Það var líka allt að opnast og menn fóru út í heim og sóttu sér áhrif alls staðar frá. Myndlistarheimurinn hafði verið mikill karlaheimur en það breyttist, og eins og staðan er í dag eru þrjár konur á móti hverjum karli í myndlistarnámi.“ Hin róttæka jafnréttisbarátta áttunda ára- tugarins skilaði miklum árangri. „Það hefur mikið áunnist. Ungar stúlkar geta varla ímyndað sér hvernig veröldin var. Við vorum aldar upp til þess að vera fyrirmyndar hús- freyjur,“ segir Edda en bætir við að enn sé barist fyrir launajafnrétti, sem virðist „enda- laus bardagi“. „Ég er ánægð með það sem áunnist hefur, þó alltaf megi gera betur. Við höfum átt kvenforseta sem hefði aldrei orðið nema vegna baráttunnar á áttunda áratugnum, forsætisráðherrann er kona og konur sitja í valdastöðum. Ekki það að það skipti öllu máli, en það er samt afar mikilvægt að konur sitji í ábyrgðarstöðum. Viðhorf kvenna eru önnur en karla.“ Þóttum ljótar og hrikalega frekar Áttundi áratugurinn var umbrotatími í kvennapólitík. Á sýningunni Með viljann að vopni sem verður opnuð á Kjarvalsstöðum í dag er áratugurinn skoðaður í gegnum myndlist kvenna frá tímabilinu. Edda Óskarsdóttir, myndlistarkona og kennari, er í hópi þeirra sem eiga verk á sýningunni en hún var afar virk í réttindabaráttu kvenna. Sigríður Björg Tómasdóttir ræddi við hana. EDDA ÓSKARSDÓTTIR Verkið Foldar skart sem er í bakgrunni sækir innblástur í náttúru Íslands en Edda hefur ferðast mikið um Ísland. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA TÍMAMÓTAÁRATUGUR Árið 1970 var Rauðsokkahreyfingin stofnuð og árið 1980 var Vigdís Finnbogadóttir kjörin forseti Íslands. Þessi tímamót ramma inn áratug sem var áratugur mikilla umbreytinga í íslenskri myndlist og þá einkum myndlist kvenna. Á sýningunni Með viljann að vopni sem opnuð verður á Kjarvalsstöðum í dag er tímabilið skoðað í gegnum verk 27 kvenna sem störfuðu við myndlist á tímabilinu. Hrafnhildur Schram er sýningastjóri sýningarinnar. „Það er áhugavert að skoða þetta tímabil, það er orðið það langt síðan því lauk að það er komin söguleg fjarlægð á það. Ég vildi kryfja tímabilið og velta fyrir mér hvaða áhrif femínisminn hafði á mynd- listina, hvaða áhrif hugmyndalistin hafði og þar fram eftir götunum.“ Hrafnhildur segist hafa haft það í huga er hún valdi listakonurnar sem eiga verk á sýn- ingunni að allar listgreinar ættu sinn fulltrúa. Fyrir utan málverk, hafi grafíkin til dæmis átt mjög upp á pallborðið hjá íslenskum mynd- listarkonum. „Grafíkin varð kvennagrein og blómstraði mjög á tímabilinu. Svo má ekki gleyma hinum stórmerkilega nýja textíl sem var mjög áberandi listform á áttunda áratugnum. Þá varð textíllinn framsækinn, notast var við nýjan efnivið í textílverkum og hann varð þrívíðari.“ Barátta kvenna fyrir jafnrétti setti mikinn svip á áttunda áratuginn og pólitíkin rataði oft inn í listina, eins og verkin á sýning- unni sýna glöggt. „Sumar konur sýndu sitt nærumhverfi í listinni, aðrar unnu með stéttabaráttuna, það voru ýmsar spurningar sem svifu í loftinu.“ INNBLÁSTUR Í ELDVIRKNI ÍSLANDS Edda Óskarsdóttir rakst á hnattlaga hraun- hnullunga sem urðu henni innblástur að jarðleirsskálum og Elísabet yfirfærir ennig á óhlutlægan hátt í verkum sínum ...“ segir í sýningarskrá en þar er þess einnig getið að víða á Vesturlöndum hafi konur yfirfært áhuga á líkama konunnar yfir á náttúrulands- ins, dregið fram hið smágerða og gert að tákni hins mikilfenglega. KONUR OG MENN Vanga- veltur og spurningar um jafnrétti sem konur og karlar stóðu frammi fyrir fléttast saman í textílverki Sigrúnar Sverrisdóttur. ELDHÚS Textílverk eftir Önnu Þóru Karlsdóttur þar sem hún „myndgerir gömlu Rafha eldavélina sem hún hefur hafið yfir hið hversdaglega notagidli og sýnir líkt og lítið altari í hjarta heimilisins, ásamt helgigripum á borð við bláu kaffikönnuna,“ segir í sýningarskrá. ÓNEFND Grafík var ákjósanlegur miðill til að koma áleiðis pólitísk- um boðskap. Hér er verkið Ónefnd eftir Ragnheiði Jónsdóttur sem var mjög virk í grafíklist á tímabilinu.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.