19. júní - 19.06.1953, Qupperneq 22

KRISTÍN SIGURÐARDÓTTIR:
MÆÐRALAUN
Þegar lögin um almannatryggingarnar voru
samin og lögð fyrir Alþingi, voru ákvæði um
mæðralaun sett inn í þau, en kölluð ekkjubætur.
Við samþykkt laganna voru þau ákvæði felld í
burtu. Á sömu leið fór, er lögin voru endurskoðuð
1949 af milliþinganefnd, er til þess hafði verið
skipuð. Nefndin lagði til að mæðralaun yrðu tek-
in inn í tryggingarnar, en Alþingi felldi þau burtu,
er lögin voru samþykkt.
Síðan hafa tillögur um þetta efni oftar verið
bornar fram á Alþingi, en aldrei náð fram að ganga.
Nú á siðasta þingi var enn lagt fram frum-
varp til laga um mæðralaun, af fjórum þingmönn-
um neðri deildar (þeim G. Þ. G., Kr. Sig., Helga
Jónassyni og Jónasi Árnasyni).
I greinargerð fyrir frumvarpinu segir meðal
annars: Með frv. þessu er lagt til að bætt verði
í almannatryggingar ákvæði um mæðralaun.
Lagt er til að mæðralaun verði greidd einstæð-
um mæðrum, sem hafa fleiri en eitt barn á fram-
færi sínu þannig, að kona með tvö börn fái sem
svarar þriðjungi lífeyris, kona með þrjú börn tvo
þriðju lífeyris, kona með fjögur börn eða fleiri,
sem svarar fullum lífeyri samkvæmt lögum.
Segja má að móðir, sem hefur fyrir aðeins einu
barni að sjá, og fær greiddan með því barnalíf-
eyri, eigi jafnaðarlega að geta komist af án frek-
ara styrks. Eftir því sem börnin eru fleiri, er móð-
irin að sjálfsögðu bundnari af þeim, og þegar börn-
in eru orðin fjögur, má ætla að öll vinna móð-
arinnar sé bundin við að annast þau.
Mikill meiri hluti þeirra kvenna, sem mæðra-
laun mundu hljóta skv. þessum ákvæðum, eru
ekkjur og fráskildar konur, því að flest óskilgetin
börn eru einbirni mæðra sinna.
Flutningsmenn gerðu sér vonir um, að frumv.
yrði samþykkt eða að mæðralaun yrðu á einhvern
hátt tekin inn í tryggingarlögin.
Nokkru áður en Alþingi lauk, lagði svo stjórnin
fram frumvarp til laga um breytingu á almanna-
tryggingarlögunum, sem nauðsynlega þurfti að
gera, vegna þess samkomulags, er varð í vinnudeil-
unni í desembermánuði s.l.
1 3. gr. þessa frumvarps er svohljóðandi ákvæði:
„Ekkjur og ógiftar mæður, sem hafa fleiri en
eitt barn undir 16 ára aldri á framfæri sínu, skulu
auk barnalífeyris, eiga rétt til mæðralauna. Mæðra-
launin nema sömu upphæð og fjölskyldubætur
samkv. 30. gr. laga“.
Frumvarp þetta var samþykkt og þar með
mæðralaunin, en svo eru bætar þessar nefndar,
sem þó ekki ná yfir það hugtak, sem felst í orð-
inu mæðralaun, sem sé það, að móðir, sem ein
þarf að ala upp börn sín og annast þau, sé að
vinna starf, sem í raun og veru sé launavert.
Og að það sé ekki síður í þágu þjóðfélagsins en
móðurinnar sjálfrar, að starfið lánist vel.
Öllu fremur má líta svo, að þarna sé átt við
fjölskyldubætur. Óneitanlega hafa þær komið
ranglátlega niður, þar sem þær eru ekki greiddar
vegna barna, sem borgað er með, annað hvort
af tryggingum eða öðrum, sem svarar barnalíf-
eyri. Vitað er þó að meðalmeðlag nægir í hæsta
lagi að helmingi til að framfæra barn. Og ein-
stæð móðir hefur ólíkt verri aðstöðu til að vinna
fyrir sér og börnum sínum en karlmaður. Þó hef-
ur hún verið svift réttinum til fjölskyldubóta,
sem jafnvel tekjuhæztu heimilisfeður hafa fengið
greiddar.
Skv. upplýsingum frá Tryggingarstofnuninni ná
mæðralaun ekki til öryrkjabarna, því þar sem
foreldrarnir njóta örorkulífeyris fyrir börnin, úti-
lokast þau skv. lögunum frá fjölskyldubótum og
einnig mæðralaunum. Hins vegar hefur Trygg-
ingarstofnunin heimild í lögum, til að greiða
konum öryrkja makabætur og getur þar með
fullbætt mæðralaun, allt upp að 5 barna fjöl-
skyldu. Og vil ég nú vekja athygli öryrkjafjöl-
skyldna á því, að notfæra sér þennan rétt, fyrst
heimild er í lögunum til þessara bóta.
Ógift móðir, sem ekki getur eða vill feðra barn
sitt, getur skv. tryggingarlögunum ekki fengið líf"
8
19. JÚNl