19. júní - 19.06.1971, Side 10

eiga ekki í aðra verzlun að
venda. En fleiri byggja heiminn
en börn og umbótamenn. Þar er
krökkt af fullorðnu fólki, sem
þegar hefur gert sín sjónarmiða-
innkaup og hefur enga löngun
til að skila vöru, sem það keypti
í góðri trú og hefur lært að
bjargast þokkalega við. Umbóta-
menn hafa sjaldnast tækifæri
til að gleyma tilveru þessa fólks,
en þeir ganga í sífelldri hættu á
að gleyma tilverurétti þess.
Að laga sig eftir þjóðfélags-
breytingum kostar sársauka og
fyrirhöfn, stundum jafnvel hjá
þeim, sem fyrir breytingum
berjast. Því nær sem breytingin
gengur sjálfsmynd manna, hug-
myndum þeirra um tilgang sinn
og gildi, stað sinn meðal ann-
arra manna, því meiri er fyrir-
höfnin og því dýpri sársaukinn
og því fleiri hin ósjálfráðu við-
brögð til vamar. 1 félagsmenn-
ingu okkar eru hugmyndir um
manngildi svo nátengdar hug-
myndum um kyneðli og kyn-
hlutverk, að fræðimenn hafa
fjarstæðulaust getað kennt, að
alla röskun á eðlilegum persónu-
þroska megi rekja til röskunar
á eðlilegum kynferli. Á mæli-
kvarða fyrirhafnar og sársauka
er því ekki um neina smámuni
að ræða, þegar taka á til endur-
skoðunar þá hlutverkaskiptingu
kynjanna, sem við eigum að
venjast og fjöldinn allur — með
réttu eða röngu, en hvorki að
ástæðulausu né af öfugugga-
hætti — telur sjálfsagða og eðli-
lega, kann á og hefur lært að
bjargast við. Það vill svo til, að
eg er þeim sammála, sem telja
að þörfin á slíkri endurskoðun
liggi í augum uppi og að við
eigum í þessum efnum kost á
óumdeilanlega gæfuvænlegri
lifnaðar- og starfsháttum en
okkur eru nú tamir. Það vill
svo til, segi eg, því að i félags-
legum efnum er það venjulega
tilviljun, hversu mikið við sjá-
um af því, sem er óumdeilanlegt
eða liggur í augum uppi.
Við vitum engin takmörk fyr-
ir því, á hve margan hátt er
hægt að búa sér mannsæmandi
og hamingjusamt líf. Við vitum
ekki á hve marga vegu kynin
gætu unnið saman og skipt með
sér verkum svo að vel mætti við
una. Hitt vitum við, ef vel vill
til, að verkaskipting þeirra nú
og sú margvíslega mismunun og
reynslusvipting á báða bóga,
sem henni fylgir, eru hvorki í
samræmi við hugmyndir okkar
um mannlegan rétt né við beztu
þekkingu okkar um mannlegar
þarfir. Baráttan fyrir breytingu
á samvinnuháttum og verka-
skiptingu karla og kvenna er
barátta fyrir mannréttindum og
mannúð. Og það er mannrétt-
inda- og mannúðarmál, að hafð-
ur sé í minni sársaukinn, sem
fylgir missi fastra punkta —
kannske ekki sízt ímyndaðra
fastra punkta — í tilverunni.
Það er auðvitað líka pólitísk
nauðsyn: í pólitík er það gagns-
laus dygð að hafa einn á réttu
að standa.
Jöhann S. Hannesson.
Ef það er vanrækt á konan sökina
Vigdís Jónsdóttir
1 samfélagi, þar sem allar
konur iðka handavinnu, er sú
kona, sem ekki kann að halda á
nál, litin hornauga, eins þótt af-
koma hennar byggist á öðru.
Engum karlmanni er legið á
hálsi fyrir að annast ekki ræst-
ingu á sameiginlegu húsnæði
hjóna, ef það er vanrækt, á
konan sökina, eins þótt bæði
vinni svipuð störf jafn langan
vinnudag.
Einstaklingum hvers samfé-
lags eru frá fæðingu ætluð hlut-
verk, sem þeir taka að erfðum,
oft án þess að spyrja, hver rök
iiggi til að hlutverkum sé svo
skipað. Áður fyrr uxu upp marg-
ar vinnukonur á Islandi, nú er
því lokið. Þess í stað vaxa nú
upp eiginkonur og hafa tekið
við hlutverki vinnukvenna.
Heimilisþjónar þekktust hér
ekki, nema af lestri erlendra
skáldverka, er því ekki von, að
þeir eigi arftaka hjá okkur.
Ef ætlazt er til, að konur og
karlar sinni sams konar verk-
efnum í þjóðféiaginu og öllum
standi til boða svipað val um
8
19. Jtjní