Fréttablaðið - 25.08.2011, Qupperneq 20

20 25. ágúst 2011 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
O
pinbert menntakerfi frá leikskóla til háskóla er einn
af hornsteinum íslensks samfélags. Þessir skólar veita
góða og víðtæka menntun og þorri nemenda sækir nám
sitt í þá. Auk opinberu skólanna eru reknir margvíslegir
einkaskólar á öllum skólastigum, sumir veita sértæka
menntun svo sem í tónlist en aðrir eru almennir skólar, leik- og
grunnskólar, framhalds- og háskólar. Starfsemi einkaskóla er mis-
umfangsmikil milli skólastiga. Í sumum þeirra er kennt í samræmi
við skólastefnur ýmsar sem að öllum líkindum myndu ekki þrífast
sérstaklega vel innan opinbera kerfisins.
Skoðanir fólks á því hvort á
að reka einkaskóla yfirleitt sam-
hliða opinbera kerfinu eða ekki
eru mismunandi, einkum vegna
þess að skólagjöld einkaskól-
anna gera að verkum að þeir eru
ekki valkostur fyrir alla. Hvaða
skoðun sem fólk kann að hafa á
því er ljóst að einkaskólar auka
fjölbreytni í skólastarfi. Ólíklegt
verður til dæmis að teljast að hægt væri að stunda nám í Waldorf-
skóla á Íslandi ef möguleikinn á einkaskólum væri ekki fyrir hendi.
Hér á landi hefur fyrirkomulagið í rekstri einkaskóla að mestu
verið með þeim hætti að framlag frá sveitarfélagi eða ríki, eftir því
hvort við á, ber þungann af rekstri skólanna, yfirleitt með fram-
lagi á hvern nemanda. Auk þess greiða nemendur skólagjöld sem
eru allt frá því að vera tiltölulega lág, eins og tíðkast í einkarekn-
um grunn- og leikskólum, upp í há skólagjöld eins og nemendur
Kvikmyndaskóla Íslands hafa innt af hendi.
Það felst í því mikil ábyrgð að stofna og reka skóla óháð því
hvort skattfé er meginstoð í rekstri eða léttvægari. Að bjóða upp á
nám er skuldbinding þannig að hver og einn sem innritast í skóla
ætti að eiga þess kost að ljúka námi sínu þar, nema viðkomandi
hafi verið gert viðvart um annað. Engu að síður hlýtur einkaskóli
að lúta sömu lögmálum og önnur einkafyrirtæki. Opinberir aðilar
hafa jú ekki tekið ákvörðun um stofnun þeirra eða áherslur í starfi,
jafnvel þótt starfsemi þeirra hafi hlotið viðurkenningu þeirra og
þeir kaupi þjónustu af skólanum með því að greiða tiltekinn hlut í
kostnaði vegna hvers nemanda. Opinberir aðilar hafa heldur ekki
eftirlit með rekstri þessara skóla með sama hætti og haft er með
opinberum stofnunum og þar með skólum.
Einkaskólar vinna vissulega í samræmi við námskrár sem gefnar
eru út af ríkinu. Að öðru leyti er rekstur skólanna á ábyrgð þeirra
sem eiga þá og reka. Þeir verða þannig að gera fjárhagsáætlanir
sem standast miðað við gefnar forsendur og reksturinn verður að
bera sig miðað við sömu forsendur. Að sama skapi eru það stjórn-
endur skólanna sem standa til ábyrgðar gagnvart nemendum og
foreldrum þeirra, eigi það við, en ekki stjórnvöld.
Á síðustu dögum hefur Reykjavíkurborg ákveðið að leysa
Ísaksskóla úr snöru með því að kaupa húsnæði skólans. Til þess
bar borginni ekki skylda fremur en ríkinu ber skylda til að losa
Kvikmyndaskólann úr sinni snöru.
Það verður erfitt að koma Evrópuumræð-unni á Íslandi á vitrænt plan. Krónan
er hrunin með skelfilegum afleiðingum
fyrir landsmenn. Það er búið að sýna sig á
áratuga notkun á krónunni. Hún
hefur fallið um mörg þúsund
prósent gagnvart þeirri dönsku
á þeim árum sem hún hefur
verið í notkun. Fyrir 80 árum
var ein dönsk króna jafnvirði
einnar íslenskrar krónu en nú er
ein dönsk króna jafnvirði 2.500
íslenskra króna (þ.e. þeirrar
gömlu).
Krónan á líklega eftir að hrynja
enn þá meira í framtíðinni og þá
þurfum við að fara að fækka núll-
unum aftur eins og við gerðum
árið 1980. Við erum með verð-
tryggingu og hún virkar vel fyrir
fjármagnseigendur en er skelfileg fyrir
lántakendur í landi þar sem ráðamönn-
um gengur illa að hafa stjórn á efnahags-
málum. Í óðaverðbólgu og hruni er stór-
hættulegt, ef ekki glæpsamlegt, að hafa
verðtryggingu sem þekkist varla í evruríkj-
unum. Líklega myndi Mannréttindadóm-
stóll Evrópu banna svona gjörning.
Við erum með of hátt matarverð og alltof
háa vexti og launin eru lægri en í flestum
þeim Evrópulöndum sem við berum okkur
saman við. Við erum í átthagafjötrum og
ferðakostnaður til útlanda hefur
tvöfaldast frá því fyrir hrun. Það
er ekki nema lítill hluti þjóðar-
innar sem hefur efni á að ferðast
til útlanda. Og við næsta hrun
krónunnar hafa enn færri Íslend-
ingar efni á að ferðast. Benda má
á að íbúð í Kaupmannahöfn sem
var metin á 40 milljónir íslensk-
ar fyrir hrun kostar eftir hrun
80 milljónir íslenskra króna. Er
það þetta sem við viljum?
Þeir menn sem vilja slíta við-
ræðunum við ESB og ekki leyfa
þjóðinni að kjósa um aðild ættu
þá að vera sjálfum sér sam-
kvæmir og leggja það til að við segðum
okkur líka úr NATO. Þá getum við lokað
landinu endanlega og sagt með rembingi
„Ísland er aðeins fyrir Íslendinga“. Við vilj-
um ekkert með útlendinga og útlönd hafa.
Hvorki evran, dollarinn né kínverski
juaninn eru á förum. Leyfið okkur að kjósa
um ESB!
HALLDÓR
Við erum í
átthagafjötr-
um og ferða-
kostnaður til
útlanda hefur
tvöfaldast …
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
Leigupennar og aðrir
Það er sorglega algengt í opinberri
umræðu þessi misserin að kalla fólk
leigupenna vegna skoðana sinna. Er
hugtakið notað þegar sverta á ein-
staklinga og gefa í skyn að skoðanir
þeirra séu ekki raunverulegar heldur
einungis til staðar vegna hagsmuna
eða fégreiðslna til einstaklingsins sem
fæstir lesendur vita af. Margir hafa
notað hugtakið óvarlega og nú síðast
Ásmundur Einar Daðason þingmaður
í vandlætingarpistli í Morgunblaðinu
um málflutning Gylfa Arnbjörnssonar,
forseta ASÍ, og Þórólfs Matthías-
sonar prófessors í tengslum
við landbúnaðarkerfið.
Hagsmunagæsla?
Látum vera þá einkennilegu
skoðun að gagnrýni á hið fokdýra og
tollavarða íslenska landbúnaðarkerfi
sé alltaf sett fram til þess eins að auka
fylgi við ESB-aðild. Hin spurningin
er áleitnari: er það ekki asnalegt að
kalla þessa menn leigupenna þegar
Ásmundur ekki aðeins starfar sem
bóndi þegar hann er frá
þingi heldur rekur einnig
fyrirtæki sem selur
vörur fyrir landbúnað.
Hverjir eru líklegri til
að láta hagsmuni ráða
málflutningi sínum í
þessum málum?
Kvótaumræðunni ekki lokið
Umsagnir um stóra kvótafrumvarp
ríkisstjórnarinnar hafa flestar verið á
einn veg: Líklega dragi það úr hag-
kvæmni. Nú hafa bæst við álit frá Delo-
itte og Landsbankanum sem höggva
í sama knérunn. Er ekki kominn tími
til að sættast á málamiðlun um lítið
breytt kerfi með hærra auðlindagjaldi
tengdu framlegð auk þess sem skýrt
yrði að kvóti væri nýtingarréttur en ekki
eignarréttur? Stóra umkvörtunarefnið
er að þjóðin njóti ekki auðlindaarðsins
en því má breyta
án þess að koll-
varpa kerfinu.
Ruglingsleg umræða
Evrópumál
Kristján
Jóhannsson
útgefandi
magnusl@frettabladid.is
Samband opinberra aðila og einkaskóla:
Að taka ábyrgð á
eigin rekstri