Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1915, Síða 51

'ÐUNN]
Heiinsmyndin nýja.
45
liimingeimsins. Tvísólir þessar snúast hvor um aðra
°g er önnur þeirra oft björt og lýsandi, en hin
dimm eða því nær útbrunnin (eins og t. d. í stjörnu-
tnerkjunum Siríusi og Procyon). Stundum eru
þær líka hvor með sínum lit, önnur rauðleit, en hin
græn, og má nærri geta, hversu fögur litbrigði eru í
slíkum sólkerfurn, sé nokkurt auga til að dást að
þeim þar. Allar þessar sólir og öll þessi sólkerfi lúta
nú þyngdarlögmáli, því er Newton fann. Allur him-
•nsins her rennur sínar vanabrautir þangað til dagur
nsteytingarinnar og dagur endurnýjunarinnar kemur.
Og Ijósið ber oss boð uin það, því að þá blossa upp
nýjar stjörnur. Það er að eins einn annmarki á þessu
°g lrann er sá, að ljósið getur enn verið að bera oss
boð frá stjörnu, sem er brunnin út fyrir hundruð-
11111 °g jafnvel þúsundum ára, og eins hitt, að boðin
nm hinar nýju frumþokur og nýju sólkeríi, sem nú
^ru að myndast, ná oss ekki fyrr en eftir svo og svo
^ngan tíma. En svo gerir ljósið enn meira. Það
felur i sér stafrof alheimsvíðáttunnar. Það innir oss
ffá því, bæði hvaða efni séu í frumþokum þeiin,
s°lum og stjörnum, er það kemur frá, og eins á
hvaða þroskastigi þær séu. Og það er lang-undra-
verðast.
Prá því er Newton sundraði ljósinu með gler-
strending sinum og rendi því saman aftur, vitum vér,
að leysa má hvítt ljós upp í svonefnda regnbogaliti:
rautt, rauðgult, gult, grænt, blátt og fjólublátt. En
Sv° tóku menn eflir því í byrjun 19. aldar, að í
r°gnbogabelti þessu eða litbelti /spektrumJ eru ýmsar
rakir, ýmist bjartar eða dökkar, sem ávalt koma í
J°s hver á sínum ákveðna stað í litbeltinu. Lengi
§atu menn nú ekki ráðið i, hvað rákir þessar áttu að
^rkja; en loks komust þeir þó (1860) að raun um, að
stöfuðu frá efnum þeim, sem ljósið var frá, og
v°ru því einskonar tákn þeirra. Svo að mönnum