Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1915, Side 79

]ðunn] Rústir. 73
Virðuiegu áheyrendur! Hvort hendir það enga
ykkar, er þið gangið hjá þessum rústum eða standið
hjá þeim, að þér eins og sjáið þær stækka, fjölga,
unz þér sjáið þær um alt mannlíf og allar jarðir?
Nú verður ^umum ykkar víst hugsað út í heim, til
allra þeirra stórhýsa, er auður og snilli hafa reist,
en milíónir æðisgenginna manndrápara hafa nú breylt
í rústir. Og þá fara þær að minka, rústirnar hérna
í miðbænum. En hér »grunar andann enn þá fleira
en augað sér«. Hugurinn flýgur að öðrum rústum,
ósýnilegum líkamlegum augum, en raunverulegum þó.
Hve margir ágætismenn um víðan heim slanda nú
við rústir göfgustu hugsjóna sinna og vona? Marga
kenning þeirra, lífstrú og lífsskoðun hefir veruleikinn
háðulega hrakið, raskað öllum reikningum þeirra og
áætlunum, er þeir margir hafa starfað að fjölda ára,
varið til þeirra beztu kröftum lífs síns. Hver reynist
nú árangurinn af allri framfaraviðleitni og menning,
visindum, trúbrögðum og listum? Ekki skorti
reynsluna á ólýsandi þjáningum og bölvi, er af stríð-
unum leiðir. Heimsfræg skáld hafa lýst grimdarverk-
Um þeirra, hörmungum og helvítiskvölum með ódauð-
legri snild. Ofriðarþjóðirnar eiga sér ágætustu bók-
mentir. Guðamál skálda þeirra óma af heilögum anda
mildi, mannvits og hugsjóna. Myndi ekki mörgum
verða á að spyrja, hvort þær hefðu að eins haft himin-
borna göfgi þeirra að andlegu leikfangi og andlegri
nautnalind? Margar, margar aldir hefir kristindómur-
inn kent, að ekki skyldi mann deyða. Kærleikskenn-
ingar hans hafa þjóðunum verið boðaðar — ófriðar-
þjóðunum — í — ég veit ekki hve mörgum — tugum
eða hundruðum þúsunda kyrkna á hverjum sunnudegi,
svo skiftir mörgum öldum. Og alt bregzt. Jafnaðarmenn
fara í stríðið til að drepa samherja sína í baráttu við
örbirgð og menningarskort, þótt þeir ættu þeim
ekkert varlaunað. Enginn eíi leikur á, að þeir hafa