Frjáls verslun - 01.03.2001, Side 27

1. Býður fýrirtækið þjónustu eða framleiðir það vörur fýrir
markað sem gefur því kost á að vaxa verulega í ijölda-
mörg ár?
2. Eru stjórnendurnir ákveðnir í að halda áfram að þróa vör-
ur eða þjónustu sem munu auka söluna þegar þær sem nú
seljast best fara að dala?
3. Hversu öflug er rannsóknar- og þróunarvinna iýrirtækis-
ins með tilliti til stærðar þess?
4. Er sölukerfið yfir meðallagi?
5. Er álagning fyrirtækisins nægilega mikil og þar með
framlegðin?
6. Hvað er verið að gera til að viðhalda eða auka framlegð-
ina?
7. Er frábært samband við starfsfólk?
8. Er frábært samband við stjórnendurna?
9. Er dýpt í stjórnuninni?
10. Hversu góð er kostnaðargreining og innra eftirlit?
11. Er eitthvað sérstakt við fýrirtækið með hliðsjón af grein-
inni sem það starfar í sem gefur íjárfestinum vísbendingu
um hversu gott það sé í samanburði við keppinautana?
12. Horfir fyrirtækið skammt eða langt fram á veginn hvað
hagnað varðar?
13. Mun vöxtur fyrirtækisins í fyrirsjáanlegri framtíð kreíjast
svo mikillar hlutafláraukningar að hún þynni út ávinning
núverandi hluthafa af vextinum?
14. Tala stjórnendur frjálslega við fjárfesta þegar vel gengur
en þegja þunnu hljóði þegar verr vegnar?
15. Er heiðarleiki stjórnendanna óumdeilanlegur?
Þessi ráð ásamt öryggissjónarmiði Grahams reyndust
Warren Buffett vel. En hann þurfti ekki að ganga í gegnum
sömu hörmungarreynsluna og þeir tveir.
Ráð til „spákaupmanna“ Philip Carrett stofnaði fyrsta hluta-
bréfasjóðinn, Pioneer sjóðinn, árið 1922. Hann lést háaldrað-
ur árið 1999, sá síðasti á Wall Street sem hafði sjálfur upplifað
hrunið mikla. 1000 dalir, sem Ijárfestir voru í sjóðnum árið
1929, höfðu verið orðnir að 2,3 milljónum dala við lok aldar-
innar. Warren Buffett segir að Carrett hafi besta langtíma-
skor allra bandariskra fjárfesta.
Carrett ritaði bókina „The Art of Speculation“ árið 1931,
eða list spákaupmennskunnar. Rauði þráðurinn í henni er að
lærðu af
mikla!
margir hverjir höfðu tapað aleigunni. Graham hafði því úr
nægu að moða og hann og viðskiptavinir hans efnuðust vel.
Eftir að Buffett byrjaði á sjötta áratugnum vegnaði honum
líka vel með svipuðum aðferðum. Hann tók þó eftir því að
slíkum tækifærum fækkaði stöðugt, félög á lágu verði voru
það líka oft á tíðum af góðum og gildum ástæðum. Hann sá
að stundum væri rétt að borga fullt verð fyrir úrvalsfyrirtæki.
Hann sá að ekki mætti dæma einungis út frá virðinu, heldur
yrði að meta vaxtarmöguleikana líka og það væri lykillinn að
vel heppnuðum jjárfestingum. Vöxtur og virði eru alls ekki
andstæð hugtök hjá Buffett.
- GESTflPENNI GÓÐflR REGLUR VIÐ HLUTABRÉFAKAUP
Philips A. Fisher byrjaði á Wall Street á versta tíma, árið
1928. Hann stofnaði sitt eigið íýrirtæki árið 1931 og vegnaði
mjög vel. Skrif hans um vaxtarfyrirtæki höfðu mikil áhrif á
Buffett. Bókin „Common Stocks and Uncommon Profits“
sem kom út 1957 geymir vísdóm sem fenginn er með langri
reynslu. Buffett fór þó aldrei að fjárfesta í tækniíýrirtækjum
eins og Fisher, en skrif hans um Motorola og Texas Instru-
ments í áðurnefndri bók gætu nýst mörgum nú.
Nauðsynlegar spurningar Ijárfesta Fisher varpar fram
nokkrum spurningum í bókinni sem hann segir að fjárfestar
verði að spyrja:
Árið 1929 varð mikið verðhrun á Wall Street eftir gífurlega spákaupmennsku á þriðja tug aldarinnar.
Heimskreppan fylgdi síðan í kjölfarið og árið 1932 höfðu bandarísk hlutabréf misst 9/10 hluta af
verðgildi sínu. Þá voru þau reyndar orðin afar lág, enda efnuðust þeir vei sem þá gátu keypt.
27