Morgunn - 01.12.1981, Blaðsíða 40

134
MORGUNN
með sína sérstöku greind, sína eigin skynjun á tíma og
rúmi, eigin minni og eigin vilja.“
Köstler bætir við, að á sama tíma og „gömlu heilarnir“,
sem stjórna eðlishvötum og líffœrum, hafi staðið í stað,
þá hafi nýi heilinn þróast með ógnarhraða siðustu hálfu
milljón árin, sem sé einstœtt i þróunarsögunni. Þessi þróun
hefur verið svo ör, að líkja má henni við vöxt krabbameins.
Ýmis dæmi eru til um ,,mistök“ þróunarinnar. Má þar
nefna írska hjörtinn, sem var svo hornprúður að hann hætti
að ná til jarðar til að bíta gras og dó út, eða skjöldur
skjaldbökunnar, sem gerir hana ósjálfbjarga ef hún liggur
á bakinu.
Vaggan strangt fangélsi
Annað líffræðilegt einkenni við manninn er, að afkvæmi
hans geta ekki bjargað sér á eigin spýtur mörg fyrstu ævi-
árin, og þau eru þannig lengur háð foreldrunum en nokkrar
aðrar lífverur. Vaggan er strangara fangelsi en poki keng-
úrunnar. Þetta ófrelsi hefur varanleg áhrif á manninn og
það er án efa að hluta skýringin á því, hve maðurinn er
fús til að beygja sig undir yfirvöld, bæði einstaklinga og
hópa. Á sama hátt er þetta að nokkru leyti skýringin á
veikleika manna fyrir sefjun gagnvart lærimeisturum og
siðferðilegum boðum og bönnum. Heilaþvotturinn hefst í
vöggunni. Fyrsta sefjunin, sem dáleiðari hefur í frammi,
er að sá sem dáleiða skal skuli opna sig fyrir sefjun dá-
leiðandans. Hið hjálparlausa barn verður fyrir hinu sama.
Barnið er gert að viljugu móttökutæki af tilreiddri trú.
Þegar Freud boðaði, að stríð væri afleiðing af saman-
safnaðri árásarþörf, þá hafði fólk tilhneigingu til að trúa
honum, vegna þess að það fann til sektar þó að hann sann-
aði mál sitt hvorki með sálfræðilegum né sögulegum rök-
um. Sérhver sá, sem barist hefur í stríði, getur borið vitni
um, að árásartilfinning gagnvart einstaklingum í óvina-
hernum skiptir varla nokkru máli í bardaganum. Hermenn
hata ekki. Þeir eru hræddir, þeim leiðist, þeir þrá kynlíf