Morgunn - 01.12.1991, Side 53

morgunn
Siðgæði í Búddhisma
eða Ásatrúarinnar. Hinsvegar er það aöferö t.d. gyðing-
dómsins að leggja fyrir menn nákvæma skrá yfir það
sem MÁ og EKKI MÁ. Aðferö Lögmálsins. Þessi síðari
aðferð skiptir og mönnum í tvennt: þá sem uppfylla
lögmálið og hina sem ekki gera það - sauðina og
hafrana, synduga og syndlausa. En slík tvískipting á sér
ekki rótfestu í veruleikanum. Síðan leiðir af þessu
upphafning hins „syndlausa": Guð þakka þér að ég
skuli ekki vera eins og hinir. Það var ekki síst gegn
slíku sem Kristur reis. Hann upphóf syndarann en
uiðurlægði lögmálsþrælinn.
Tillit til annarra (fyrsta Heitið) leiðir eðlilega til 2.
Heitisins (virðingu á eigum annarra), þar eð eignir eru
hluti persónu þeirra. í kerfinu birtist rökrétt samhengi.
Yogarnir settu fram sérstakt heiti eða boðorð þess efnis
að safna ekki, láta græðgina ekki ná valdi á sér. Það
felst þó raunverulega í þessu öðru Heiti búddhistanna,
en samt full ástæða til að taka þetta sérstaklega fram,
gefa því aukið vægi. Okostir söfnunar ástríöunnar eru
þeir fjötrar sem þeir leggja á menn. En þótt það tilheyri
ekki Heitunum fimm, þá lögðu Búddhistar áherslu á
dyggð (sem þeir kölluðu „DÁNA") sem er andstæð því
að safna og orðaðist þannig: gefðu, gefðu, gefðu. Nú er
siðferðið orðið „jákvætt" eða hvetjandi, en ekki „nei-
kvætt" eða letjandi (að varast þetta eða hitt). En kristnir
hafa upphafið sitt siðgæði sem hvetjandi ("jákvætt”), en
alasað austrænum fyrir að boða letjandi eða „neikvætt"
siðgæði - að nokkru leyti með réttu, a.m.k. að því er
framkvæmdina varðar.
Einkenni þeirra tíma sem við lifum á er sú áhersla
sem lögð er á það að eignast og safna. Sá er mestur (í
Himnaríki ?) sem mestu hefir safnað. Þá er áherslan
EKKI á því sem maður er, heldur á hinu sem maðurinn
a eða hefir. Græðgin er upphafin. Afleiðingin sam-
keppni, barátta, árekstrar, óvild, harka og stríð.
Utávið miðar annaö Heitið að friði í samfélaginu, þar
eð keppni eftir efnislegum gæðum er helsti ásteytingar-
51