Útvarpstíðindi : nýr flokkur - 01.01.1952, Blaðsíða 28

um íslenkum ættum, systir Tryggva
Gunnarssonar, bankastjóra, hún varð
kona fjör gömul og lifði Hannes son sinn.
Hannes ólst upp hjá foreldrum sínum
á Möðruvöllum til ársins 1870, en það
ár lét Pétur amtmaður af embætti, flutt-
ust þá foreldrar Hannesar að Skjaldar-
vík við Eyjafjörð og bjuggu þar, þar til
faðir hans andaðist 1875.
Hannes Hafstein gekk ungur í Latínu-
skólann í Reykjavík og varð stúdent 18
ára gamall með hárri einkunn. Þótti hann
þegar á skólaárum sínum afbragð ann-
arra ungra manna, bæði að fríðleik,
karlmennsku og andlegu atgjörfi. Var þá
þegar ljóst, að hann mundi verða skáld,
því hann hafði ort töluvert í skóla, þó
ungur væri.
Til er lýsing af Hannesi Hafstein eins
og hann leit út árið., sem hann varð stúd-
ent. Hún var eftir Björn M. Ólsen, síðast
prófessor, og birtist í blaðinu „Óðni“ árið
1905. Björn segir þar meðal annars um
Hannes:
„Mér stendur hann alltaf síSan ftjr-
ir hugskotssfónum eins og hann var
pá, fullur af æskufjöri, hár vexti,
prekinn um lierðar eftir aldri og mið-
mjór, fremur fölleitur á hörundslit,
dökkur á hrún og hrá, augun snör,
en svipurinn pó hreinn og heiður,
ekki sprottin grön, andlitið frítt og
reglulegt, eins og pað væri mótað
eftir rómverskum fegurðarlögum."
Hannes Hafstein sigldi til háskólans í
Kaupmannahöfn sama árið og hann varð
stúdent og lagði stund á lögfræði, en
sagt er, að hann hafi lagt litla rækt við
námið framan af. Annað hreif huga hans
og starf hans var þá einkum að yrkja
ljóð, en ekki lesa lög. Hann orti mikið
á háskólanum og sum af beztu Ijóðum
hans eru frá þeim tíma.
Árið 1882 gáfu 4 íslenzldr stúdentar
í Kaupmannahöfn út rit, sem þeir nefndu
„Verðandi“. Var Hannes einn útgefend-
anna. Birtust í ritinu mörg kvæði eftir
hann og lifa sum þeirra enn á vörum
þjóðarinnar og heyrast oft sungin. Hér
skal að vísu ekki rætt um skáldskap
Ilannesar Hafsteins, því það verður gert
af öðrum. En það eitt tekið fram hér,
að eftir að „Verðandi" kom út, var Hann-
es viðurkenndur sem eitt af höfuðskáld-
um þjóðarinnar. Mun það fátítt, að tví-
tugur maður, eins og hann var þá, setjist
á þann bekk.
A háskólaárnum Hannesar Hafstein
voru miklir umbrotatímar í Danmörku,
bæði í stjórnmálum og andlegu lífi. Aftur-
haldssöm hægrimannastjórn sat þar að
völdum með Esdrup í roddi fylkingar og
reyndi að berja niður allar frelsishreyfing-
ar.. bæði þar í landi og líka hér á Islandi.
Einnig var stjórn þessi með töluvert hern-
aðarbrölt og þjóðarrembing og hugðist
jafnvel ná Suðurjótlandi aftur úr hönd-
um Þjóðverja með hervaldi, ef tækifæri
byðist, t. d. í stórveldastríði. Vinstri
mennirnir dönsku vildu aftur á móti litlu
til hermála kosta, né hyggja til landvinn-
inga með hervaldi, heldur vinna að um-
bótum innanlands, bæði í verklegum og
andlegum efnum. Var geysi hörð barátta
á milli flokkanna og ekki hlífst við.
A sviði bókmennta og lista var háð svip-
uð barátta og í pólitíkinni og fylgdu
vinstri menn þar yfirleitt frjálslyndri
stefnu, en hægri menn aftur íhaldssam-
ari. Aðal foringi frjálslyndra manna á
þessu sviði var Georg Brandes. Hannes
Hafstein komst í persónuleg kynni við
hann og jafnvel vináttu og varð eindreg-
inn fylgisinaður hans og vinstri manna.
Ég hygg, að þessi ólga og barátta, sem
háð var í Danmörku á háskólaárum
28 ÚTVAEPSTÍÐINDI