Útvarpstíðindi : nýr flokkur - 01.03.1952, Síða 36

Tvö lcikrft frá Þjoðlcikliusiim
ÞRJÚ
KOTSTRANDAKVIKINDI
LÉNHARÐUR FÓGETI er liklega bezta
leikrit Einars H. Kvarans, þó missir það mjög
marks, vegna þess hve endirinn er ódramatiskur,
þrátt fyrir dramatík atburðarásarinnar. En liing-
að og þangað innan um allan leikinn eru slik
listatök, áð maður getur næstum því fvrirgefið
fyrirgefningarskáldinu fyrirgefningarboðskapinn
í lokin, sem lækkar allt ris leiksins frá listrænu
sjónarmiði. — Þetta leikrit er um margt svo
merkilegt að Vel mætti hlusta á það tvisvar á
ári, en sama verður ekki sagt um öll leikritin,
sem verið er að endurtaka annað slagið. Jeppa á
Fjalli þurfum við t. d. ekki að heyra oftar en
á 15 ára fresti. Kannski einhverjir vilji skrifa
hjá sér dagsetninguna.
En hvers vegna var Klemenz Jónsson látinn
leika Kotstrandakvikindið? Þetta er vissulega
geðfeldur ungur leikari og til alls góðs liklegur
annars en að gera þetta sómasamlega. Aratug-
um saman lék Friðfinnur þetta hlutverk, bæði
á sviði og í útvarpi og gerði það svo meistara-
lega að ógleymanlegt er. Lárus Pálsson hefur
einnig leikið Kotstrandakvikindið með slíkum
glæsibrag að vesalmennska þessa alkunna ísl.
fyrirbæris þurrkast aldrei úr eyrum og augum
þeirra, er lieyrt hafa og séð. Lárus og Friðfinnur
eru ólíkir leikarar og leiktækni þeirra ósambæri-
leg, en þegar ég lít til baka og horfi á þessa
fulltrúa tveggja leikarakynslóða í líki þessa
sama manns, skilst mér kannski bezt hvað leik-
list af náð er.
Ég vil ekki með þessum orðum varpa rýrð á
Eftirmáli. Er ég hafði þetta sett í blý bar
fundum okkar Andrésar saman og sagði ég hon-
um að ég ætlaði að hella mér yfir hann fyrir
söguna i næsta blaði. Hann tók því karlmann-
lega. En auðvitað stóð við hlið hans þingeving-
ur og lét málið til sín taka, kvað hann „konur
í Þingeyjarsýslu titra af eftirvæntingu" eða svo
var ástatt er hann fór að heiman. Þetta eru
miklar málsbætur. ].
Klemenz Jónsson. í þeim ldutveýkum, sein
hæfa honum er hann sjálfsagt góður leikari. Ég
er ekki nógu dómbær um það, vegna þess að ég
á þess því miður ekki kost, að sjá nema sum
þeirra leikrita, sem hér eru sýnd i leikhúsunum.
Ég vil aðeins leggja áherzlu á þá skoðun rnína,
hve áríðandi það er, að réttur maður sé jafnan
settur í þau hlutverk, sem úrslitaáhrif geta haft
á heildarsvip hvers leikrits. Að gæta ekki þessa
er mikið trúnaðarbrot við höfundinn — og mik-
il ónærgætni við áhorfendur og lilustendur.
★
FARIÐ AÐ SLÁ í MÓA
JÁTA SKAL ég það kinnroðalaust að ég er
ekki viðlesinn i bókum Somerset Maugham, sem
þó hefur stórum verið þýddur á íslenzku hin
siðari árin. En fyrir nokkuð mörgum árum
sá ég í Iðnó leik hans Logan helga og hélt
lengi vel á eftir, að höfundur sliks leiks gæti
ekki lagt sig niður við að semja lélega ástar-
revfara eða andlausa fyndnileiki. En svo var
lesin eftir hann útvarpssagan Nótt í Flórens.
Og nú höfum við heyrt Þjóðleiklnisstykkið Hve
gott og fagurt, það bezta við hið síðaméfnda
er nafnið, en svo fyndin hefur þó höfundurinn
skrattakornið ekki verið. Vissulega var inargt
spaugilegt sagt i þessum leik, en allt með slík-
um ólíkindum að ófyrirgefanlegt er að vera að
hafa þetta yfir aldarfjórðungi eftir að höfundi
þóknaðist að láta slíkt frá sér fara í lieimalandi
sínu. Og hefði þetta ekki verið samið á heims-
veldistungu myndi engum heilvita manni liafa
til hugar komið að fara að þýða slíkt bull. Mér
virðist að menn Bláu stjörnunnar sciu mun
skemmtilegri rithöf., en Somerset Maugham ef
aðeins ætti eftir þessu að dæma.
Nú veit ég frá öðrum heimildum en Þjóð-
leikhúsinu, að Somerset Maugham er iindvegis-
höfundur og ég veit lika, að góðum liöf. em
mislagðar Iiendur, en hvers konar snobb er það,
sem kemur fólki til þess að vera að halda á lofti
lélegum verkum eftir góð skáld?
ú. v.
86 ÚTVARPSTÍÐINDI