Morgunblaðið - 04.07.2009, Blaðsíða 29

Umræðan 29BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JÚLÍ 2009
Blöndustöð
Dimmir
hratt
á drauga-
slóð
Nánari upplýsingar um opnunartíma og sýningar í stöðvum í sumar eru
á www.landsvirkjun.is og í síma 515 9000.
Sýning myndlistarmannsins BASKA um örlög Reynistaðarbræðra
og dulúð hálendisins.
Sýningin er opin daglega frá kl. 13–17 í allt sumar.
Aðgangur er ókeypis.
P
IP
A
R
•
S
ÍA
•
91
0
82
MIKIÐ fer nú fyrir
opinberri umræðu um
framhaldsskólana og
inntöku þeirra á ný-
nemum. Hér verður
því haldið fram að nú-
verandi „frelsi“ til
skólasóknar í hvaða
skóla sem er og af-
nám skólasvæða þar
sem umsækjendur
hafi forgangsrétt til
síns svæðisskóla hafi verið skref
afturávið og sé neikvætt, þegar á
allt er litið.
Gamla kerfið
Eg stjórnaði héraðsskóla um
árabil. Skólinn naut mikillar að-
sóknar og gat tekið nemendur
víðsvegar að af landinu en þurfti
að neita fjölmörgum „góðum“ um-
sóknum því allir umsækjendur af
hinu hefðbundna skólasvæði höfðu
forgang, þrátt fyrir lágar einkunn-
ir.
Þannig kom í skólann þver-
skurður af unglingum, misjafnlega
bókhneigðum, með hug og hæfni
til ýmissa átta, unglingum sem
gerðu skólasamfélagið fjölbreytt-
ara og „eðlilegra“. Sumir með
vandamál, sem leystust auðveld-
legar vegna þess að fyrir hendi
voru fyrirmyndir, sem oft tókust á
hendur það sem síðar hefur verið
kallað jafningjafræðsla, með því
að tala um fyrir þeim, sem höfðu
sýnt af sér afbrigðilega hegðun
eða voru í þann veginn að misstíga
sig.
Hvað viðkom umsóknum utan
svæðis réðu einkunnir. Það voru
mínar erfiðustu stundir að velja
og hafna. Mér fannst
pappírinn með einber-
um tölustöfum segja
svo lítið. Á bak við
lágar einkunnir
kunnu að vera ástæð-
ur, sem gerðu við-
komandi umsókn
mjög aðkallandi. Það
kitlaði líka að fá sem
mest af bókaormum
til að punta upp á út-
komuna í samanburð-
inum við aðra skóla.
Besti skólinn var auð-
vitað talinn sá, sem sýndi hæstu
einkunnirnar. Ekkert tillit tekið til
efniviðarins, sem skólinn fékk til
úrvinnslu. Ekkert skoðað hverjar
raunverulegar framfarir höfðu
orðið eða hvort um aukinn þroska
nemenda væri að ræða, enda slíkt
erfitt að mæla.
Með fyrrnefndum hætti var eg
bæði bundinn og frjáls um inntöku
nemenda. Þetta ætti að vera meg-
inregla um inntöku í framhalds-
skólana. Nemendur, sem lokið
hafa grunnskóla, eiga að hafa rétt
á skólavist í tilteknum skóla, þótt
þeir séu að sjálfsögðu frjálsir að
því að sækja annað. Framhalds-
skólarnir eiga fyrst og fremst að
vera svæðisskólar en hafi þeir
rúm, umfram þær skyldur að taka
alla af viðkomandi svæði, geta þeir
tekið inn nemendur t.d. eftir ein-
kunnum. Skólarnir eiga jafnframt
að vera eins konar menningar-
miðstöðvar viðkomandi svæða,
opnir fyrir því að hýsa starfsemi
ýmissa almennra félaga. Íbúar
hvers svæðis höfðu með „gamla
laginu“ hagsmuni af því að skóla-
hald væri sem best og voru því
líklegri til að láta sig það varða en
með hinu „frjálsa“ kerfi.
Skóli fyrir lífið
Nú í sumar kom út hjá Bóka-
forlagi Æskunnar bókin „Skóli
fyrir lífið“. Þar segja um það bil
20 gamlir kennarar og nemendur
frá lífi og starfi í Héraðsskólanum
í Reykholti um miðja síðustu öld.
Það er fróðlegt að sjá hvað ristir
dýpst í minningunni og hvaða gildi
það eru, sem menn meta mest
þegar tímar líða. Auðvitað eru að-
stæður í dagskólum mjög frá-
brugðnar þeim á heimavist-
arskólum. Í hinum síðarnefndu
reynir á flesta þætti mannlegra
samskipta og návígið er mikið
vegna smæðar skólanna. Persónu-
leg tengsl verða sterkari. Fram-
haldsskólarnir mega ekki einblína
á bóknám og einkunnir en eiga
jafnframt að stuðla að öflugu fé-
lagslífi og að skapa skilyrði til
eins alhliða þroska nemenda og
kostur er á. Dæmið frá Reykholti
sannar, að slík skólastefna dregur
ekki úr námsárangri heldur þvert
á móti.
Skóli fyrir lífið
Eftir Vilhjálm
Einarsson »Nemendur, sem lok-
ið hafa grunnskóla,
eiga að hafa rétt á skóla-
vist í tilteknum skóla,
þótt þeir séu að sjálf-
sögðu frjálsir að því að
sækja annað.
Vilhjálmur Einarsson
Höfundur var skólastjóri í Reykholti
og skólameistari Menntaskólans á
Egilsstöðum.
NÁNAST daglega heyrum við
fréttir af hörmulegum umferð-
arslysum þar sem fólk bíður bana
eða slasast mjög alvarlega. Í alltof
mörgum tilfellum kemur fram í
fréttinni að farþegar og/eða öku-
maður hafi kastast út úr bílnum.
Fyrir þrjátíu árum hefði það ekki
þótt sérstaklega fréttnæmt þótt
fólk kastaðist út úr bílum t.d. við
útafakstur eða í bílveltum.
Í dag, árið 2009, 26 árum eftir
lögleiðingu bílbelta á Íslandi hlýt-
ur það að teljast undarlegt að enn
skuli berast fréttir af fólki sem
kastast út úr bílum með skelfileg-
um afleiðingum. Það þýðir nær
undantekningarlaust að bílbeltin
voru ekki spennt í umrætt sinn.
Víða í þéttbýli má sjá fólk aka
um götur án bílbelta og lítil börn
sitja laus í fram- eða aftursætum
bíla. Afsökun ökumanna fyrir
þessu hátterni er oft sú að það
taki því ekki að spenna beltið eða
setja barnið í stólinn þær stuttu
vegalengdir sem farið er! Slíkur
hugsunarháttur er ekki aðeins fá-
ránlegur – heldur lífshættulegur.
Þá hefur þráfaldlega sést til
sumra ökumanna fólks- og vöru-
flutningabíla sem ekki nota bílbelti
undir stýri á þjóðvegum landsins.
Sumir þeirra eru haldnir þeim
misskilningi að þeir séu und-
anþegnir notkun bílbelta – en það
er fjarri lagi eins og reglugerð um
undanþágu á notkun bílbelta kveð-
ur skýrt á um. Einstaka leigu- og
sendibílstjórar telja sig und-
anþegna notkun bílbelta þegar
þeir stunda leiguakstur. Und-
anþága sendibílstjóra gildir aðeins
í örfáum undantekningartilfellum
þegar um er að ræða dreifingu á
vörum á milli húsa. Undanþága
leigubílstjóranna er á sömu for-
sendum og lögreglumanna, þ.e. af
öryggisástæðum og því eingöngu
gild þegar þeir flytja farþega. Við
allan annan akstur er bæði leigu-
og sendibílstjórum skylt að nota
bílbelti. Vöru- og fólksflutningabíl-
stjórar eru aldrei undanþegnir bíl-
beltanotkun nema þar sem hætta
er á skriðuföllum og snjóflóðum. Í
einstaka tilfellum fá ökumenn
læknisvottorð sem undanþiggur þá
frá notkun bílbeltis en slík tilfelli
eru afar fátíð.
Notkun bílbelta bjargar manns-
lífum. Um það vitna fjölmörg
dæmi. Ekki skirrast við að spenna
beltin – jafnvel þótt ekið sé stutta
vegalengd. Rannsóknir hafa leitt í
ljós að flest umferðaróhöpp verða
á vegalengd sem er innan við þrjá
kílómetra frá þeim stað sem ekið
er frá hverju sinni.
Nú er hafið umferðarátak sem
VÍS og Umferðarstofa standa
sameiginlega að. Tilgangurinn er
að upplýsa ökumenn og farþega
um hversu þungt högg verður þeg-
ar árekstur á sér stað miðað við
mismunandi hraða. Fram kemur í
auglýsingunum að það þarf ótrú-
lega lítinn hraða til að valda alvar-
legu líkamstjóni og lífshættu ef ör-
yggisbelti eru ekki notuð. Af þeim
sökum borgar sig að nota þau allt-
af.
EINAR MAGNÚS
MAGNÚSSON,
RAGNHEIÐUR
DAVÍÐSDÓTTIR
Ekki bara stundum –
heldur alltaf
Frá Einari Magnúsi Magnússyni og
Ragnheiði Davíðsdóttur