Morgunblaðið - 16.08.2009, Blaðsíða 44

44 Menning
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. ÁGÚST 2009
Hin þriðja Akraborgin siglir splúnkuný í höfn á Akranesi 1982. Fyrsta skipið sem hlaut nafnið Akraborg var tekið í notkun 1956.
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
Það þarf ekki að hugsalangt aftur til að munaeftir Akraborginni endaaðeins ellefu ár síðan aðferðir hennar lögðust af.
Vert er þó að rifja upp sögu þessa
merka samgöngumáta.
Uppköst, spilakassar og ólykt er
það fyrsta sem kemur upp í huga
margra þegar minnst er á gömlu
Akraborgina. Aðrir sjá sjóferð þá
með glampa í augum, ævintýraferð
æskunnar.
Akraborgin sigldi á milli Reykja-
víkur og Akraness og var lögð niður
vegna tilkomu Hvalfjarðargang-
anna. Skipið fór í sína hinstu siglingu
frá Reykjavík til Akraness 10. júlí
1998. Daginn eftir voru göngin opn-
uð.
Akraborgin stytti leiðina á milli
Suður- og Vesturlands um klukku-
tíma og var góður valkostur fyrir þá
sem nenntu ekki að keyra hinn
stundum endalausa Hvalfjörð.
Skipsferðin var sparnaður í tíma,
viðhaldi, bensínkostnaði og veitti
hvíld frá akstrinum.
Skipið fór fjórar ferðir á dag fram
og aftur. Á sumrin fór það fimmtu
ferðina á föstudögum og sunnudög-
um. Sagt var um Akraborgina að hún
væri svo stundvís að hægt væri að
stilla klukkuna eftir ferðum hennar.
Glæsileg samgöngusaga
Akraborgin, sú sem hætti sigl-
ingum 1998, var þriðja skipið í röð
sem bar það nafn. Það var hluta-
félagið Skallagrímur sem átti og rak
Akraborgina. Félagið var stofnað
1932 í þeim eina tilgangi að annast
fólks- og vöruflutninga á milli
Reykjavíkur og Borgarness. Árið
1956 fékk Skallagrímur nýtt skip
sem félagið lét smíða sérstaklega
fyrir sig og hlaut það nafnið Akra-
borg og var það fyrsta skipið með því
nafni. Það skip var notað til ársins
1974 þegar stærra skip sem gat ferj-
að bíla leysti það af hólmi. Það var
einnig nefnt Akraborg. Svo var það
1982 sem þriðja og síðasta Akra-
borgin var tekin í notkun.
Margir minnast Akraborgarinnar
fyrir velting, en nýjasta Akraborgin
var búin stöðugleikauggum sem
komu í veg fyrir velting í misjöfnum
veðrum og var Akraborgin þá eina
íslenska skipið sem hafði slíkan út-
búnað. Skipið var 887 tonn og gat
flutt 70-75 bíla í ferð og var með þrjá
farþegasali fyrir um 400 farþega. Ár-
ið 1984 flutti ferjan að meðaltali 730
farþega á dag. Á hverju ári flutti
skipið um 250.000 þúsund manns,
sem samsvarar því að nánast hver
einasti Íslendingur hafi skellt sér í
eina ferð með því.
Hvar er það nú?
Íslenska ríkið gaf Slysavarna-
félagi Íslands Akraborgina tveimur
dögum eftir að hún hætti siglingum á
milli Reykjavíkur og Akraness. Var
Akraborginni þá gefið nafnið Sæ-
björg og hefur síðan gegnt hlutverki
skólaskips Slysavarnaskóla sjó-
manna. Umtalsverðar breytingar
voru gerðar á skipinu svo það hent-
aði til nota sem skólaskip.
Þeir sem sakna Akraborgarinnar
geta farið í nostalgíukasti í heimsókn
í Sæbjörgu, sem er stundum opin al-
menningi, og jafnvel gubbað fram yf-
ir borðstokkinn ef sá gállinn er á
þeim.
Manstu eftir ...
Gaman Það var gert ýmislegt sér til skemmtunar í Akraborginni.
M.a. var haldinn sjóræningjadansleikur og er þessi frétt úr Morg-
unblaðinu 31. ágúst 1979. Ölteiti fór einnig fram í skipinu 20. októ-
ber 1992 þegar fyrsta opinbera bjórhátíðin var haldin á Íslandi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Kveðjuhóf Mikill mannfjöldi safnaðist saman þegar Akraborgin lagði að bryggju á Akranesi eftir síðustu
áætlunarferð sína 10. júlí 1998. Hvalfjarðargöngin tóku daginn eftir við af Akraborginni.
Akraborginni? „Ég var í tuttugu og fjögur ár á Akraborg-inni, frá 1974 til 1998,“ segir ÞorvaldurGuðmundsson skipstjóri, sem sigldi Akra-borginni í höfn í síðasta sinn.
Hann segir svosem ekkert sérstaklega
eftirminnilegt frá árum sínum á skipinu,
þetta hafi bara gengið sinn vanagang.
„Þetta gekk nú bara alltaf vel, leiðinlegt
veður var bara hluti af lífinu og tilver-
unni.“
Þorvaldur segir ferð með Akraborginni
hafa stytt leiðina um Hvalfjörð um klukku-
tíma en fyrst og fremst hafi fólk farið
skipsleiðina vegna þægindanna. „Það var
óskaplega þægilegt fyrir fólk sem var að
fara í langar ferðir og eins fyrir Akurnes-
inga að geta tekið því rólega í skipinu í
staðinn fyrir að keyra fyrir Hvalfjörð. Mjög
margir sem ferðuðust með skipinu gerðu
það vegna vinnu.“
Saknar þú sjóferða á milli Akraness og
Reykjavíkur?
„Nei, nei, nei, þetta er miklu þægilega
eins og það er í dag. Sjóferðin var
skemmtileg út af fyrir sig, en það hafði
engan tilgang að halda því áfram eftir að
göngin komu,“ svarar Þorvaldur sem
starfaði síðar sem yfirhafnarvörður á
Akranesi og yfirhafsögumaður í Reykjavík
þar til hann hætti störfum í sumar fyrir
aldurs sakir.
Skipstjórinn
Liðleg Þessi frétt birtist í Morgunblaðinu 25.
júlí 1974. Akraborgin var liðleg og breytti oft
ferðum sínum eða bætti við þegar Skaga-
menn tóku þátt í stórleikjum.
Fótboltaleikur Akraborgin á sinn þátt í
íþróttasögu Skagamanna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skipstjórinn Þorvaldur Guðmundsson var skipstjóri á Akraborginni í
tuttugu og fjögur ár. Hér er hann við stýrið í lokaferðinni.