Saga - 1975, Blaðsíða 268

262
RITFREGNIR
skýra nokkra þætti í gerð og þróun Landnámabókar. Hann skiptir
síðan ritinu í þrjár deildir.
í fyrstu deildinni fjallar hann um rannsóknasöguna. Hann lýsir
hinum ýmsu gerðum Landnámu og gerir grein fyrir handritum og
geymd. Hann segir síðan í stuttu máli en skipulega frá rannsókn-
um og niðurstöðum fyrri fræðimanna og er þessi kafli allur hinn
gagngerasti. Að lokum setur höfundur fram nýjar kenningar um
samhengi Landnámugerðanna, en út í þá sálma fer ég ekki hér.
Höfundur gefur fyrri rannsóknum oft einkunnir og eru dómar
hans stundum nokkuð harðir. Sem dæmi má taka nokkrar setning-
ar um Landnámurannsóknir Jakobs Benediktssonar: „Márkligt nog
omtalas inte, att Landnama rimligen ár skriven átminstone om-
kring 200 ár efter att den uppgivna landtagningen skett, och som
konsekvens dárav ej ár att betrakta som samtidskálla. I stállet
finns vidlyftiga stycken om „blodblandning11 och kranieforskning,
ámnen som ar totalt ovidkommande vid en granskning av Land-
namas kállvárde" (bls. 65). „I Benediktssons engelska artikel om
Landnama presenteras bl. a. ett handskriftsstemma som uppges vara
Jóhannessons, men som i sjálva verket ár Benediktssons. Hár stáller
dáremot Benediktsson problemet om att Landnama kanske ned-
tecknades fem til sex generationer efter den tid dá det uppges att
landtagningen skett. Egendomligt nog kommer han fram till „that
a good many people about 1100 possessed a large amount of genuine
knowledge about the settlement". Detta ar ett resultat som inte
kan accepteras utan vidare“ (bls. 65).
Þegar höfundur ræðir rannsóknir Jóns Jóhannessonar kemst
hann m. a. svo að orði: „Inom modern textkritik har det pápekats
att de logiska möjligheterna för att anta att tre skrifter omedel-
bart hárstammar frán en och samma arketyp ár smá. Jóhannessons
framstállning om relationerna mellan Sturla och Styrmir kan till
stora delar karakteriseras som fantasi" (bls. 61). Ég fæ ekki betur
séð en hér sé höfundur á villigötum (og hafi raunar misskilið P-
Maas, sem hann vitnar til um þetta atriði). Þrjár gerðir geta auð-
vitað verið út af einni og sömu frumgerð. Hins vegar leitast fræði-
menn ætíð við að einfalda ættartölurnar og komast hjá sem flest-
um aukaliðum.
Víðar gerir höfundur sig sekan um það, sem hann ásakar aðia
fræðimenn fyrir, þ. e. að spinna þráð af öngvu eða þá lítt rökstudd-
um tilgátum. Mér má t. d. nefna kaflann um eftirmála Melabókai>
þar sem höfundur fjallar um setninguna enda eru suo allar vitra'*
þioder ad vita uilia uphaf sinna landzbygda eda huers huergi tf
hefiast eda kynsloder. (99) Höfundur segir: „En annan sak i eP1
logen har man ocksá haft svárigheter med; man har inte första