Saga - 1991, Blaðsíða 173

SKOÐANASKIPTI UM RÚNAKEFLI
171
um frá Björgvin hafa ristararnir leyst þennan vanda með ýmsu móti,
ekki aðeins með hinni „sérstöku" r-rún sem við höfum nú rætt um.
Útlitsafbrigði r-rúnarinnar eru mörg, sum hafa misheppnast með
öllu, og stundum eru mörg afbrigði í sömu áletrun. Eins og þegar hef-
ur verið nefnt segir Stoklund (1981) frá mörgum r-afbrigðum í gæn-
lenska efninu.
Hagland segir að sérmerkta r-rúnin sé á tveimur merkikeflum frá
Þrándheimi sem einnig hafi stungna r-rún. Þetta er ekki rétt. Stungin
r-rún er aðeins á öðru keflinu (Kolbjörn), á hinu stendur Ari og þar er
engin u-rún, hvorki stungin né óstungin. Á síðarnefnda keflinu er
sérmerkta r-rúnin, en r-rúnin á hinu keflinu er öðruvísi, boginn og
kvisturinn liggja í kross áður en boginn snertir stafinn aftur, en þetta
hefur aldrei verið talið til hins svo kallaða grænlenska afbrigðis. Þar
snertir boginn lóðrétta stafinn bara á einum stað, efst. Til samanburð-
ar má nefna að á b-rúninni sem er á sama kefli eru bogar sem ganga í
kross, og sama gerð b-rúnar er í minnst einni áletrun frá Björgvin sem
er ekki á merkikefli. R-rún með boga og kvist í kross er líka í efninu
frá Björgvin, en hún hefur aldrei verið talin „grænlenskt r" (Seim
1982:161-62). Stoklund tekur ekki heldur með (1981:144) sama
afbrigði og er á þessu merkikefli. Af þessu leiðir að hvorugt merki-
keflið frá Þrándheimi hefur bæði stungna u-rún og „grænlenska"
r-rún.
Því er vafamál hvort það er rétt hjá Hagland að mjög afbrigðileg
gerð af r-rúninni hafi verið óþekkt í Noregi. Hún takmarkast ekki
heldur við merkikeflin frá Björgvin, og það bendir hann raunar sjálfur
á í neðanmálsgrein (Saga 1988:5225). Þegar auk þess er helst um að
ræða skáletursafbrigði sem kemur upp við hraðan skurð í tré með
°glögg mörk milli afbrigða, getur það komið upp hvar sem er, sam-
hliða öðrum r-afbrigðum sem aldrei hafa verið talin eiga sérstakan
uPprunastað.
Skörun nafnmynda, málseinkenna og rúnaafbrigða
Ef tilgáta Haglands er rétt ættu dæmigerð íslensk nöfn og rúnaein-
kenni sem hann telur sérstök fyrir íslenskar og grænlenskar áletranir
að koma fyrir á sömu áletrunum. Sérstök norsk málseinkenni ættu
25 HT 1988:150.