SunnudagsMogginn - 17.04.2011, Blaðsíða 14

14 17. apríl 2011
S
kúli Mogensen fer
fyrir hópi fjárfesta,
þar á meðal trygg-
ingafélögum og líf-
eyrissjóðum, sem hafa tekið
yfir MP banka og tekið þátt í
5,5 milljarða í hlutafjáraukn-
ingu. Skúli eignast sjálfur
17,5% í bankanum í gegnum
fjárfestingarfélagið Títan. Það
liggur beint við að spyrja, að
gefinni reynslu, hvort hann
telji skynsamlegt fyrir lífeyr-
issjóði landsmanna að fjár-
festa í bankastarfsemi.
„Augljóslega vil ég trúa því,
annars hefði ég ekki farið út í
þetta,“ segir hann. „Íslend-
ingar lentu í alþjóðlegri krísu
og fjármálageirinn hrundi
ekki bara á Íslandi heldur um
allan heim. Fyrir vikið urðu
ytri aðstæður sérkennilegar,
margir fengu óbeit á þessu
umhverfi og dæmdu alla
bankana úr leik. Ef fólk hefur
sig hinsvegar upp yfir um-
ræðuna og horfir á heildar-
myndina hafa bankar verið
lífæð í öllum samfélögum í
hundruð ára. Ég sé ekki af
hverju það ætti að breytast.“
Ekki fastur í fortíðarvanda
Hann segir tækifæri til staðar
fyrir óháðan og sjálfstæðan
banka, sem fjármagnaður sé
af breiðum hópi fjárfesta.
„Það felst forskot í því fyrir
MP banka að vera óháður rík-
isafskiptum og ekki í höndum
skilanefnda; hann getur þar af
leiðandi sótt fram en situr
ekki fastur í fortíðarvanda
með óánægða viðskiptavini
sem tengjast gjörningum for-
tíðarinnar.
Ég held að bankinn geti
orðið farsæll, jafnvel þó að
ytra umhverfi reynist erfitt í
einhvern tíma í viðbót. Við
gerum alveg ráð fyrir því að
svo geti orðið og erum ekki í
nokkrum vafa um að bankinn
eigi framtíð fyrir sér, svo
lengi sem við byggjum upp á
skynsamlegum og traustum
forsendum og leggjum ekki
eigið fé bankans í áhættu-
verkefni. Í þeim efnum horf-
um við til viðskiptavina
bankans, lítilla og meðal-
stórra fyrirtækja, og tryggjum
að eigendur geti ekki á nokk-
urn hátt komið að bankanum
með óeðlilegum hætti, hvorki
ég né aðrir.
Ég vil líka undirstrika að
það skiptir miklu máli þegar
horft er til bankastarfsemi, að
stilla væntingum í hóf. Eitt af
vandamálunum á Íslandi ekki
alls fyrir löngu var að vænt-
ingar fjárfesta til fjárfestinga
voru algjörlega á skjön við
veruleikann. Það verður að
gera raunsæja og heilbrigða
arðsemiskröfu. Ég hef sagt
innan bankans að ef arðsemi
eigin fjár fari yfir 25% eigi
viðvörunarljósin að kvikna
því þá skilar bankinn hugs-
anlega of góðri arðsemi. Við
höfum sett markmið um arð-
semi á bilinu 15-20%, teljum
það gerlegt – og heilbrigt ef
það tekst til langs tíma.
En það sem gerðist á árum
áður, af því að vöxturinn var
það hraður og arðsemin mik-
il, var að menn gíruðu sig inn
á að þurfa stöðugt 40-50%
arðsemi eigin fjár. Það er
óeðlilegt, eins og sést vel á
því að farsælasti fjárfestir í
heimi, Warren Buffett, hefur
verið með 17% meðalávöxtun
síðastliðin 30 ár. Ég tel
óraunhæft að við getum gert
betur.“
Lewis kom seint til sögunnar
Aðspurður hvort ekki sé var-
hugavert að blanda saman
starfsemi fjárfestingarbanka
og viðskiptabanka segir Skúli
mikilvægast að grunnurinn sé
traustur og áhættustýringu sé
vandlega framfylgt. „Það er
alls ekki algilt að þetta tvennt
geti ekki farið saman. Ég sé
marga kosti við það að reka
þetta undir sama þaki. Það
eru sömu viðskiptavinirnir,
sem við höfum verið að sækja
í, sem vilja nýta sér þjónustu
báðum megin. En ég tel hins
vegar rétt til langs tíma, eftir
því sem bankinn stækkar og
dafnar, að skynsamlegt geti
orðið að aðskilja þetta með
einhverjum hætti og það
myndi auðvelda fjármögnun
beggja sviða, hvors um sig. En
það er ekki á dagskrá núna.“
Nýir hluthafar MP banka
eru um 40 talsins og á meðal
þeirra eru Rowland-fjöl-
skyldan, eigendur Banque
Havilland, áður Kaupþings í
Lúxemborg, sem og Joseph
Lewis, eigandi Tavistock Gro-
up, sem á meðal annars enska
úrvalsdeildarliðið Tottenham.
En hvernig kom það til að
þessir erlendu fjárfestar komu
um borð?
„Ég var lítill viðskiptavinur
Kaupþings í Lúxemborg þegar
hann fór á hliðina og Rowl-
and-fjölskyldan steig inn í
kjölfarið,“ segir Skúli. „Ég
vildi vita hvaða fólk það væri
áður en ég héldi viðskiptun-
um áfram og eftir þau kynni
sá ég enga ástæðu til að
breyta mínum hag. Það má
kannski nefna það sérstaklega
út af umræðunni að Rowland-
fjölskyldan hefur sem ráðandi
eigandi Banque Havilland
unnið undir ströngu eftirliti
eftirlitsaðila í Lúxemborg og
Seðlabankans í Lúxemborg,
en slíkt eftirlit er mjög
strangt á þessu svæði, og þau
hafa staðið sig mjög vel eftir
að þau tóku við bankanum.
Þegar ég fór að skoða þetta
verkefni fannst mér strax
álitlegur kostur að fá um borð
erlenda fjárfesta. Við sáum
fyrir okkur að þeir gætu verið
með 20 til 25% hlut sam-
anlagt, án þess að neinn einn
ætti að vera of ráðandi, ekk-
ert frekar en innlendir aðilar.
Rowland-fjölskyldan tók
strax vel í það og var sann-
færð um að grunnþættirnir í
íslensku efnahagslífi væru
þrátt fyrir allt traustir í ljósi
þeirra auðlinda sem við búum
yfir.
Ég hef unnið töluvert með
lögfræðingnum Robert Raich í
Kanada, en hann er óskyldur
Rowland og Lewis og hefur
oft komið til Íslands ásamt fé-
lögum sínum. Þetta er lítill
hópur sem hefur fjárfest sam-
an og hafði oft beðið mig um
að láta sig vita ef góð tækifæri
byðust á Íslandi.
Lewis kom mjög seint inn í
ferlinu. Við ætluðum okkur að
leggja fimm milljarða í bank-
ann, eins og við kynntum á
sínum tíma. En þegar við
höfðum fjármagnað hlutafjár-
aukninguna nefndi Rowland
það fyrir tilviljun við Lewis
að hann ætlaði sér að taka
þátt í hlutafjáraukningu
banka á Íslandi og Lewis
sýndi því áhuga. Fjárfesting-
arfélag hans á í yfir 170 fé-
lögum um allan heim og hann
hefur verið óhræddur við að
fara inn á svæði þar sem að-
stæður eru eins og á Íslandi,
undirliggjandi góðar framtíð-
arhorfur og tímabundið vand-
ræðaástand. Ég kynnti þetta
fyrir þeim og þeir fengu inn-
an við viku til að taka
ákvörðun. Og ég segi alveg
eins og er að ég bjóst ekki við
að fagfjárfestir gæti tekið
ákvörðun svona hratt um að
fjárfesta í banka á Íslandi
undir þessum kring-
umstæðum. Það kom því
skemmtilega á óvart.
Það er ekki síst gaman að
segja frá því að Lewis sjálfur,
sem er rúmlega áttræður,
hefur verið að hringja í mig á
kvöldin og spyrja í smáat-
riðum út í gjaldeyrishöftin og
efnahagsmálin almennt. Hann
hefur kynnt sér málin ótrú-
lega vel og það er magnað að
hann skuli sjálfur setja sig inn
í þau, þegar horft er til þess
hversu lítil fjárfestingin er á
hans mælikvarða, en hann á
eignir upp á hundruð millj-
arða í krónum talið um allan
heim.“
Skil tortryggni út í bankana
Það hafa vaknað spurningar
um hvort einhverjir aðrir
kunni að vera á bak við fjár-
festingarnar í MP banka, en
Skúli neitar því alfarið. „Það
er útilokað að maður eins og
Lewis leppi fyrir nokkurn
mann. Við fengum fulltrúa frá
Tavistock í stjórn félagsins,
Mario Espinosa, sem er lög-
fræðingur með meistaragráðu
frá Harvard og tók meðal
annars þátt í að aðstoða yfir-
völd í Mexíkó í gjaldmiðla-
kreppunni á tíunda áratugn-
um.
Varðandi Rowland-fjöl-
skylduna þá hefur hún verið
ein ríkasta fjölskylda Bret-
lands í áratugi og í raun er
þetta smávægileg fjárfesting
fyrir hana. Það er fráleitt að
þessir aðilar standi í slíku
fyrir ekki hærri upphæðir. Og
að gefnu tilefni hef ég aldrei
hitt og hvað þá rætt við Sig-
urð Einarsson eða Hreiðar Má
Sigurðsson, þannig að ég full-
yrði að það er fráleitt að þeir
komi nálægt þessu á neinn
máta, hvorki þeir né aðrir.
En hinsvegar skil ég vel
tortryggni manna út í bank-
ana og að menn skuli spyrja
sig af hverju í ósköpunum
einhver heilvita maður ætti að
hafa áhuga á að koma að
bankastarfsemi á Íslandi við
núverandi aðstæður. Ég hef
spurt sjálfan mig að því hvað
ég sé að koma mér út í en
mín reynsla er sú að það sé
kannski einmitt í krísum sem
tækifærin skapast. Og það er
alveg ljóst að það er mun
gáfulegra að kaupa banka í
dag heldur en árið 2007, þó
að allir hafi lofað slíka fjár-
festingu á þeim tíma og mats-
fyrirtækin hafi sagt allt í fínu
lagi. Jafnframt tel ég löngu
tímabært að við tökum okkur
tak og horfum fram á veg-
inn.“
Það stóð til að Samherji
tæki þátt í yfirtökunni á MP
Einmitt í krísum sem
tækifærin skapast
Skúli Mogensen
fer fyrir hópi fjár-
festa sem hefur
tekið yfir MP
banka. Rætt var
við hann um
tildrög þess, er-
lendu fjárfestana,
endurskoðuð
vinnubrögð í
bönkum, upphafið
hjá Oz og ástandið
í íslensku efna-
hagslífi.
Texti: Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
Myndir: Kristinn Ingvarsson
kring@mbl.is