SunnudagsMogginn - 17.04.2011, Side 21

17. apríl 2011 21
Svo sem allt í lagi á alveg sléttri fönn, en svo koma þessar ójöfnur með tilheyrandi hoss-
ingi. Svo ekki sé minnst á hliðarhalla í brekkum. Mér finnst ég ekki hafa fullkomna
stjórn á sleðanum, en það er brýnt að bilið í næsta sleða sé ávallt það sama. Maður lif-
andi!
Fjögur hreindýr liggja þétt saman í skafli rétt fyrir ofan sleðaslóðann. Hreyfa sig varla
þegar við brunum framhjá. Einhverjir hafa orð á því eftir á að gaman hefði verið að
stoppa og mynda. Fararstjórinn jánkaði því og segist athuga það á heimleiðinni. Verst
við fórum ekki sömu leið.
Næsta stopp er Ísafjörður, en þar utar með firðinum er Barentsburg. Fjörðurinn er
fullur af ís og ber nafn með rentu. Það heyrist í jökunum þegar þeir skrölta og skríða.
Það er eina lífið þarna. Sólin skín á fjallstoppa og fararstjórinn segir skemmtilega frá lífi
og baráttu veiðimanna og námafólks á þessum slóðum.
Þrjár kynslóðir Rússa
Áfram er ekið, næsta stopp Barentsburg þar sem Rússar hafa komið sér fyrir og vinna
kol úr fjallinu fyrir ofan þorpið. Um 400 manns búa þar núna, en þeir hafa verið fleiri.
Eldur kviknaði í námunni fyrir rúmum tveimur árum og þurfti að dæla miklu af vatni
inn í námuna til að slökkva. Vinnsla hófst síðan aftur í vetur.
Heimamenn sjást ekki margir á ferli nema á hótelinu og í ferðamannaversluninni.
Götur þröngar og vart akfærar enda eru bílar ekki helsta samgöngutækið á Svalbarða.
Fjöldi sleða ferðamanna standa á stæðinu við hótelið. Boðið upp á baunasúpu í forrétt,
kjötbita með grjónum og sósu í aðalrétt og konfekt og kaffi í eftirrétt. Ágætis hádegi.
Við tekur leiðsögn um bæinn. Ungur Rússi segir líflega frá á ágætri ensku með sér-
stökum áherslum. Afi hans var þarna upp úr miðri síðustu öld. Nú hafa foreldrar hans
starfað þarna um tíma og þriðji ættliðurinn er mættur á svæðið. Námamenn gera samn-
ing um dvöl á staðnum og geta framlengt hann eftir atvikum. Þarna eru m.a. skóli,
bókasafn, íþróttahús, matvöruverslun og saumaverkstæði, sem framleiðir fyrir mörg
þekkt merki. Svo hafa Rússarnir það fram yfir Norðmenn á Svalbarða að í Barentsburg er
svínabú með um 150 svínum.
Þarna trónir feitlaginn Lenín enn á stalli rétt fyrir neðan íbúðarblokkirnar sem eru
notaðar fyrir námamenn og fjölskyldur þeirra. Annað hús skakkt og ónothæft eftir að
það sligaðist og gaf sig fyrr í vetur. Talsvert hefur verið gert til að lífga upp á húsin í Bar-
entsburg. Litríkar myndir frá Rauða torginu og af glaðlegu rússnesku fólki. Innan um og
saman við má sjá myndir af bryggjuhúsunum í Bergen og dómkirkjunni í Niðarósi.
Annars segja nöfnin á Svalbarða merkilega sögu. Barentsburg sækir nafn sitt til hol-
lenska sæfarans Willems Barentsz sem fann eyjarnar árið 1596 í leit að siglingaleið til
Kína. Hann gaf stærstu eyjunni nafnið Spitsbergen vegna hvassra fjallstoppanna. Nafnið
á Longyearbyen hefur ekkert með löng ár eða dimma vetur að gera. Það er einfaldlega
sótt til Bandaríkjamannsins John Munroe Longyear sem stofnaði félag um kolavinnslu
árið 1906. Svo áfram sé haldið þá stendur bærinn við Advent-fjörðinn, sem aftur sækir
nafn til skútunnar Adventure og hefur ekkert með tímann fyrir jól að gera.
Grænifjörður og Grænidalur
Heim skal haldið eftir fróðlegt stopp á rússnesku svæði undir stjórn norska sýslumanns-
ins í Longyearbyen. Reyndar eina sýslumannsins í norska konungsríkinu. Leiðin liggur
inn Grænfjörðinn og upp Grændalinn, enn er allt hvítt.
Heldur er keyrt hraðar heim á leið og nú um nýja dali, allt ósnortið og hreint. Öku-
maður heldur öruggari. Aðeins. Einstaka ofurhugar bruna fram úr okkur og hverfa á ör-
skotsstundu í snjóbólstrum.
Við sjáum hreindýr talsvert fyrir ofan slóðann. Rótar með fótunum í hörðum snjón-
um, finnur greinilega örður af lyngi eða mosa. Ró yfir dýrinu og einhvers staðar heyrist í
rjúpu, en hún er hvít eins og snjórinn og sést ekki.
Við keyrum upp fjallið gegnt Longyearbyen og þorpið kúrir undir fjallinu á móti.
Ljósin lýsa upp og strókurinn frá strompi kolaveitunnar stígur beint í loft upp. Tíu tíma
ævintýraferð er á enda. Ferð sem fjölmargir ferðamenn fara í á hverju vori og oft gistir
fólk á hóteli nágrannanna í Barentsburg.
Bolti á Svalbar
Stirðir blaðamenn stíga af fákunum. Um kvöldið slappa tveir þeirra af á Svalbar, einum
sjö bara á Svalbarða. Borgari, bjór og bolti í beinni. Skemmtilegur endir á góðum degi að
sjá Manchester United vinna Chelsea á Old Trafford á þessum norðlæga bar með öl-
verskum blæ.
Hvar sem er á Svalbarða gætu
ferðalangar mætt ísbirni og
eins gott að vera vel á verði. Í
hlíðinni má greina strengbraut
eða færiband frá einni af gömlu
kolanámunum.
Fararstjórinn hefur gengið úr
skugga um að riffillinn er í lagi.
Ekki er óalgengt að ísbirnir
verði á vegi fólks.
Lenin fylgist með
því sem gerist í
þessu rússneska
þorpi í norska kon-
ungsríkinu.
Morgunblaðið/Ágúst Ingi Jónsson
Kort af leiðinni
Í S A
F J Ö
R Ð U
R
G
R
Æ
N
IFJÖ
R
Ð
U
R
Longyearbyen
Grumantbyen
Barentsburg
Adventdalur
Colesdalur
Grænidalur
Rei
nda
lur
Heerodden
Svea-náman
VAN MIJENFJÖRÐUR
Pelsklædd rússnesk frú gengur
eftir aðalgötunni í Barentsburg.
Ferðamennirnir sem ganga í
humátt á eftir henni eru líka vel
klæddir enda komu þeir til
þorpsins á vélsleðum og kæl-
ingin er mikil þegar keyrt er í
rúmlega tíu stiga frosti.