SunnudagsMogginn - 28.08.2011, Blaðsíða 43

28. ágúst 2011 43
aði henni plötuna og titillagið Initials B.B.
en þau sungu dúett á nokkrum lögum
plötunnar. Af þeim ber hæst Bonnie and
Clyde, óð Gainsbourg og Bardot til glæ-
paparsins sem hafði verið gert ódauðlegt í
samnefndri bíómynd ári fyrr. Það sem
lyftir laginu upp á æðra plan er samt óað-
finnanlegur hljómurinn sem er langt á
undan sinni samtíð, fiðlur og kassagítar
eru notaðar sem ryþmísk hljóðfæri og
gefa sándinu ákveðið þyngdarleysi og
skrýtið óp er endurtekið í sífellu í gegnum
lagið.
Gainsbourg hafði lag á því að vinna með
framsæknum og hugmyndaríkum upp-
tökustjórum og útsetjurum og margt af
því sem hann gerði seint á sjöunda ára-
tugnum og snemma á þeim áttunda
hljómar einstaklega nútímalega. Lagið
Requiem pour un con frá árinu 1968 sem
er með stamandi bassalínu, hörðum
trommutakti, mjúkum bongótrommum
og nokkurs konar rappi frá Gainsbourg,
sem hljómar t.d. ekki ósvipað því sem
Massive Attack gerðu á sinni fyrstu plötu
sem kom út 23 árum seinna.
Fordæmdur af Vatíkaninu
Árið 1968, við tökur á bíómyndinni Slog-
an, kynntist hann Jane Birkin, 22 ára
breskri leikkonu og fyrirsætu sem átti eft-
ir að verða ástin og skáldgyðjan í lífi hans
næstu 13 árin. Fyrsta kvöldið sem þau
eyddu saman fór hann með hana á pöbb-
arölt um París þar sem þau stoppuðu á
ýmsum klæðskiptingabörum og enduðu á
Hiltonhótelinu þar sem maðurinn í af-
greiðslunni spurði hann: „Sama herbergi
og venjulega?“
Þau urðu óaðskiljanleg og ári síðar kom
út lagið Je t’aime... moi non plus sem
gerði allt vitlaust á vinsældalistum og
siðapostula vitlausa um alla Evrópu.
Sögusagnir voru uppi um að stunurnar í
laginu kæmu úr alvöru kynlífsleikjum
parsins. BBC og ótalmargar útvarps-
stöðvar bönnuðu það. Vatíkanið for-
dæmdi það. Gainsbourg naut athyglinnar
og var nú loksins orðinn alþjóðleg popp-
stjarna. Breiðskífa með parinu, sem
nefndist einfaldlega Jane Birkin/Serge
Gainsbourg, kom út sama ár þar sem
margt var um fína drætti en hún bliknar
þó í samanburðinum við næsta óð Ga-
insbourg til Birkin sem kom út tveimur
árum seinna.
Sagan um Melody Nelson
Gainsbourg fór til Bretlands ásamt útsetj-
aranum Jean-Claude Vannier og í slagtogi
við færustu sessjónleikara Bretlands tókst
þeim að töfra upp úr hatti sínum rokk-
fönk-sinfóníu, Histoire de Melody Nel-
son, plötu sem hefur einstakan hljóm í
poppsögunni og er ein af bestu plötum
áttunda áratugarins.
Það sem drífur plötuna áfram er ótrú-
lega melódískur bassaleikur Herbie Flo-
wers (sem ári síðar var ábyrgur fyrir
bassalínunni í Take a Walk on the Wild
Side með Lou Reed), og sögumaðurinn
Gainsbourg sem talar, hvíslar og muldrar
sig í gegnum söguþráð plötunnar sem
snýst um þráhyggjukennda ást sögu-
mannsins á Melody, 15 ára enskri rauð-
hærðri stelpu. Bassinn er fönkí, gítarinn
er sækadelik, kór- og strengjaútsetningar
mikilfenglegar og hugmyndaríkar og
sjaldan hefur rokkhljóðfærum og sinfón-
ískum útsetningum verið blandað saman
á jafn smekklegan og frumlegan máta.
Platan seldist nánast ekkert þegar hún
kom út en er nú af mörgum talin hans
besta plata og til að mynda Beck, Air,
Tricky, Jarvis Cocker og Brian Molko eru
miklir aðdáendur.
Næsta plata Gainsbourg kom út tveim-
ur árum seinna og var allt öðruvísi, frekar
lágstemmd akústísk plata en árið 1975 gaf
hann út Rock Around the Bunker. Sú
plata særði sómakennd margra en hún var
innblásin af gamaldags rokki frá 6. ára-
tugnum en fjallaði með svörtum húmor
um nasista og seinni heimsstyrjöldina í
stuðsmellum eins og Nazi Rock og S.S. in
Uruguay. Árið 1976 gaf hann svo út aðra
metnaðarfulla konsept plötu sem fjallar
um dökka og forboðna ást, L’homme à
tête de chou eða Maðurinn með kálhaus-
inn. Í þetta skiptið er það exótísk fegurð
hinnar svörtu Marilou sem heillar hinn
truflaða sögumann en hann endar plötuna
á geðveikrahæli eftir að hafa barið hana til
dauða með slökkvitæki. Tónlistin, sem er
ótrúlega fjölbreytt og framsækin, snertir
meðal annars á rokki, diskói, fönki, reggí,
djassi og afrískum ryþmum. Platan er
ekki alveg jafn góð og Melody Nelson en
er þó eitt besta verk Gainsbourg og verð-
skuldar meiri athygli en hún hefur fengið.
Franskt reggí
Gainsbourg ferðaðist til Kingston á Ja-
maica árið 1978 og tók upp heila reggí
plötu með goðsagnakennda ryþmaparinu
Sly Dunbar og Robbie Shakespeare og
bakraddasveit sem innihélt meðal annars
eiginkonu Bob Marley, Ritu. Meðal laga á
plötunni var reggíútgáfa af La Marseille,
franska þjóðsöngnum sem átti eftir að
valda gríðarlegu fjaðrafoki í heimalandinu
þegar platan kom út. Hneykslið var á
svipuðum skala og þegar Sex Pistols
sungu God Save the Queen í Bretlandi.
Gainsbourg fékk drápshótanir frá þjóð-
ernissinnum, í leiðara dagblaðs var lagt til
að ríkisborgararéttur hans yrði afturkall-
aður og mótmælendur mættu á alla tón-
leika hans þar sem hann kynnti plötuna.
Honum tókst meira að segja að reita Bob
Marley sjálfan til reiði þegar hann komst
að því að Gainsbourg hafði látið eiginkonu
hans syngja klámfengna texta í bak-
röddum á plötunni.
Sítrónusifjaspell
Eftir þrettán ára stormasamt samband
fékk Jane Birkin loksins nóg af óútreikn-
anlegri hegðun og stanslausri drykkju Ga-
insbourg og yfirgaf ástmann sinn árið
1980, þá ólétt eftir annan mann. Gainsbo-
urg brást við með enn meiri drykkju, var
fastagestur í spjallþáttum í sjónvarpi á 9.
áratugnum og nánast undantekningalaust
ölvaður að gera eitthvað af sér. Meðal þess
sem hann náði að afreka í beinni útsend-
ingu var að brenna 500 franka seðil (sem
var ólöglegt á þeim tíma) og lýsa því yfir
fyrir framan unga Whitney Houston að
hann langaði til að sofa hjá henni. Hann
sat fyrir í dragi á umslaginu fyrir Love on
the Boat, hljóðgervladrifinni poppplötu
sem fjallaði að mestu um samkynhneigða
karlmenn sem stunda vændi, en lagið Le-
mon Incest eða „Sítrónusifjaspell“ vakti
þó mesta athygli. Í því syngur hann dúett
með dóttur sinni, Charlotte, sem þá var 12
ára. Ef lagið, umfjöllunarefnið og dóttir
hans voru ekki nóg til þess að særa blygð-
unarkennd flestra sómakærra borgara var
einnig gert myndband við lagið þar sem
Gainsbourg og dóttir hans liggja fáklædd
uppi í rúmi og syngja hvort til annars.
Gainsbourg hafði um nokkurt skeið
verið heilsulítill en 2. mars 1991 báru
áfengi og tóbak loksins sigurorð af honum
þegar hann lést í svefni á heimili sínu.
Nicholas Godin úr hljómsveitinni Air
sagði í viðtali við Guardian: „Þú getur
spurt hvern sem er í París og hann man
hvað hann hafði fyrir stafni er tíðindin
bárust að Gainsbourg væri dáinn, þetta
var það mikið áfall.“
Það var flaggað í hálfa stöng út um alla
borg og þúsundir mættu í jarðarför hans.
Viskíflöskur og Gitanes sígarettupakkar
voru lögð sem virðingarvottur bæði við
heimili hans og legstein. Áhrif hans á tón-
listarheiminn verða seint ofmetin en árið
2006 kom út platan Monsieur Gainsbourg
Revisited, sem helguð var minningu hans.
Þar fluttu listamenn á borð við Port-
ishead, Franz Ferdinand, Cat Power, Jar-
vis Cocker og Micheal Stipe ábreiður af
lögum hans. Textar hans hafa verið gefnir
út í ljóðabókum og eru námsefni í háskól-
um í Frakklandi. Gainsbourg hafði óend-
anlega ástríðu fyrir áfengi, sígarettum og
konum sem honum tókst að miðla á ótrú-
lega skapandi og ögrandi hátt í list sinni
og ætti með réttu að teljast einn merkasti
tónlistarmaður síðustu aldar.
Serge Gainsbourg var kallaður einn mesti töffari 20. aldarinnar.
Leikstjórinn Lars Von Trier og leikkonan Charlotte Gainsbourg á rauða dreglinum í tilefni af
sýningu myndarinnar Melancholia á kvikmyndahátíðinni í Cannes.
Gainsbourg feðginin, Serge og Charlotte.
’
Gainsbourg hafði
óendanlega ástríðu
fyrir áfengi, sígar-
ettum og konum sem hon-
um tókst að miðla á ótrú-
lega skapandi og ögrandi
hátt í list sinni og ætti með
réttu að teljast einn merk-
asti tónlistarmaður síðustu
aldar.