Morgunblaðið - 15.05.2010, Blaðsíða 26

NATO á krossgötum
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Sv.
Hermannsson
gummi@mbl.is
Þ
að er nýr húsbóndi í höf-
uðstöðvum NATO, And-
ers Fogh Rasmussen,
fyrrverandi forsætisráð-
herra Dana. Hann tók
við lyklavöldunum í ágúst á síðasta
ári og hefur þegar látið hendur
standa fram úr ermum. Umbætur og
ný skilgreining á verkefnum banda-
lagsins eru ofarlega á verkefnalist-
anum.
„Ég vil nýtt NATO, nútímavætt
NATO, nýjar nútímalegar höfuð-
stöðvar,“ sagði Anders Fogh þegar
hann hitti norræna blaðamenn í
Brussel í vikunni. Til stendur að
hefja byggingu á nýju húsi fyrir
NATO, skammt frá því gamla, en
þær framkvæmdir hafa raunar verið
á dagskrá lengi.
Nefndafrumskógur grisjaður
Innanbúðarmenn hjá Atlants-
hafsbandalaginu segja að Anders
Fogh sé mjög umhugað um að
tryggja að yfirlýsingar um umbætur
í starfseminni verði ekki orðin tóm
eins og stundum hefur gerst áður. Og
jarðvegurinn er raunar óvenjufrjór
fyrir slíkt því ríki um allan heim hafa
neyðst til að skera niður fjárframlög
til varnarmála vegna fjármálakrepp-
unnar. Fé til starfsemi NATO gæti
því orðið af skornari skammti en áður
þótt kröfurnar til bandalagsins hafi
aukist og því er nauðsynlegt að finna
leiðir til að nýta fjármunina betur.
Skipulag þessa rúmlega sextuga
bandalags er rótgróið og nokkuð
gamaldags og almennt er viðurkennt
að þörf sé á að grisja nefnda- og
stofnanafrumskóginn sem þar hefur
vaxið. Á fimmta hundrað nefnda og
annað eins af stofnunum starfar í
tengslum við bandalagið og skipulag-
ið er því þungt í vöfum. Það segir
einnig sína sögu, að Anders Fogh
mun vera fyrsti framkvæmdastjóri
NATO, sem notar netið skipulega til
að koma boðskap sínum á framfæri.
Ný hernaðarhugmyndafræði
Á mánudag mun Madeleine Al-
bright, fyrrverandi utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, skila
skýrslu starfshóps, sem verið hefur
starfandi undir hennar stjórn undan-
farna mánuði til að skilgreina að nýju
hernaðarlega hugmyndafræði
NATO. Unnið verður að þessum til-
lögum áfram í sumar undir stjórn
Rasmussens og þær verða svo lagðar
fyrir leiðtogafund bandalagsins í
Lissabon í nóvember.
Rasmussen segir sjálfur, að sá
leiðtogafundur verði einn hinn mik-
ilvægasti í sögu Atlantshafs-
bandalagsins. „NATO verður að end-
urnýja sig til að geta varist,“ segir
hann.
Meginhlutverk NATO hefur
ekki breyst: Að vernda borgara að-
ildarríkjanna gegn árásum. En eðli
árásanna hefur hins vegar breyst og
þær kunna að verða gerðar án þess
að nokkru skoti sé hleypt af eða
sprengja springi og án þess að skil-
greind óvinaríki beri ábyrgð á þeim.
NATO þarf því að geta brugðist við
ýmsum nýjum vandamálum svo sem
netárásum, vísvitandi truflunum á
orkuflutningum, hryðjuverkaárásum
og hættunni á að óvinveitt ríki eða
jafnvel hryðjuverkamenn komist yfir
kjarnorkuvopn.
Sett verður á stofn ný deild í
höfuðstöðvum bandalagsins sem á að
skipuleggja varnir gegn nýjum ógn-
um. Margir eru þeirrar skoðunar að
aðgerðir til að tryggja öryggi tölvu-
kerfa verði eitt mikilvægasta verk-
efni NATO á næstu árum. Þess má
geta að um 100 sinnum á dag að jafn-
aði reyna tölvuþrjótar að brjótast inn
í tölvukerfi NATO.
En stærsta verkefni NATO um
þessar mundir er auðvitað Afganist-
an og uppbyggingin þar, sem hefur
reynst tímafrekari, kostnaðarsamari
og erfiðari en menn óraði fyrir. Það
sér ekki fyrir endann á veru NATO-
herjanna í landinu en í Brussel full-
yrða menn, að sýnilegur árangur hafi
náðst og að því komi að Afganar geti
sjálfir axlað ábyrgð á öryggi lands-
ins.
Reuters
Nýr húsbóndi: Anders Fogh Rasmussen hefur látið hendur standa fram úr
ermum eftir að hann tók við embætti framkvæmdastjóra NATO í fyrra.
26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. MAÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ígær áttu sérstað á Alþingimjög athygl-
isverðar umræður
undir liðnum
fundarstjórn for-
seta. Bjarni Bene-
diktsson, formaður Sjálfstæð-
isflokksins, kvaddi sér hljóðs
og lýsti þeirri skoðun sinni að
þingsályktunartillaga sem
Björn Valur Gíslason, þing-
maður Vinstri grænna, hefði
lagt fram, væri ekki þingtæk.
Tillagan fjallar um ákæru á
hendur níu mótmælendum
fyrir árás á Alþingi og snýst
um að „fela skrifstofustjóra
Alþingis að fara þess á leit við
ríkissaksóknara að ákæra á
hendur níu mótmælendum
fyrir að hafa 8. desember 2008
rofið friðhelgi og fundarfrið
Alþingis … verði dregin til
baka og einnig ákæra um hús-
brot“.
Það má teljast undarlegt í
meira lagi að slík mál séu
rædd á Alþingi og að sumir
þingmenn skuli telja að þau
séu tæk til umræðu þar, en sú
skoðun kom fram í um-
ræðunni í gær hjá þingmönn-
um VG og Hreyfingarinnar.
Sem betur fer komu þó fram
andmæli við tillöguna frá
þingmönnum annarra flokka,
Framsóknarflokks, Samfylk-
ingar og Sjálfstæðisflokks,
þannig að ætla má að hún nái
ekki fram að ganga. Það væri
mikið áfall fyrir íslenskt
stjórnarfar og réttarríki ef Al-
þingi afgreiddi
þessa tillögu og
gripi þannig inn í
starfsemi fram-
kvæmdavaldisins.
Þrískipting ríkis-
valdsins er grund-
vallaratriði í stjórnskipun
landsins, eins og Þórunn
Sveinbjarnardóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, benti á
í umræðunum. Þessu grund-
vallaratriði geta þingmenn
ekki leyft sér að kasta fyrir
róða þó að þeir kunni að hafa
samúð með málstað tiltekinna
sakborninga.
Þá er nauðsynlegt að minna
þingmenn á, að í stjórnar-
skránni, sem þingmenn vinna
eið að, segir: „Alþingi er frið-
heilagt. Enginn má raska friði
þess né frelsi.“ Í umræðunni í
gær kom skýrt fram að friði
Alþingis hefði verið raskað.
Siv Friðleifsdóttir, þingmaður
Framsóknarflokksins, greindi
til að mynda frá því að hún
hefði staðið í pontu þegar ráð-
ist var inn, umræðan hefði
verið stöðvuð og þingstörfum
því raskað.
Þingmenn geta ekki leyft
sér að gera lítið úr stjórnar-
skránni og ákvæðum hennar.
Þeir geta ekki heldur leyft sér
að reyna að taka fram fyrir
hendurnar á settum ríkis-
saksóknara, Láru V. Júlíus-
dóttur, sem farið hefur yfir
gögn málsins og komist að
þeirri niðurstöðu að meintir
árásarmenn skuli sæta ákæru.
Tillaga Björns Vals
Gíslasonar til þings-
ályktunar er aðför
að réttarríkinu}
Ótæk tillaga
Fátt varð umsvör hjá Öss-
uri Skarphéð-
inssyni, utanrík-
isráðherra, á
Alþingi í gær þeg-
ar Ragnheiður El-
ín Árnadóttir, alþingismaður,
spurði hann út í kostnað vegna
umsóknar Íslands um aðild að
Evrópusambandinu. Þau áttu
orðastað undir skýrslu utan-
ríkisráðherra, en sem vonlegt
var fór drjúgur hluti umræð-
unnar í að ræða umsóknina.
Ragnheiður Elín benti til að
mynda á, líkt og gert var á
þessum stað í gær, að svo virð-
ist af skýrslu utanríkisráð-
herra sem kostnaðurinn verði
margfalt meiri en ráðherra
hefur gefið upp. Hún talaði um
að útlit væri fyrir útgjöld upp
á sjö milljarða, en ekki einn
eins og ráðherra hefur talað
um. Þessu svaraði ráðherra
engu, enda spurningin óþægi-
leg. Þess í stað kaus ráðherra
að svara af yfirlæti og hroka
eins og iðulega þegar hann er
kominn í ógöngur.
Þessi stíll ráð-
herrans kom líka
fram þegar hann
vék orðum að sam-
ráðherra sínum,
Jóni Bjarnasyni,
sem einn ráðherra hefur stað-
ið í báða fætur þegar kemur að
Evrópusambandsmálum. Um
hann sagði Össur Skarphéð-
insson að hann mundi fagna
því ef hann „mundi sjá ljósið
og ræða málið á grundvelli
raka“.
Vandinn er þó sá að rök-
semdir Össurar sjálfs og ann-
arra talsmanna aðildar að
Evrópusambandinu vantar al-
veg inn í umræðuna. Helstu
„rökin“ sem eftir standa eru
þau að úr því sem komið er sé
eins gott að halda áfram
bjölluatinu í Brussel. Sama
röksemd virðist ráða þegar
kemur að Icesave og fleiri
málum. Stefnan hefur verið
mörkuð. Hún er að vísu röng,
en við skulum sjá hversu langt
við komumst út í ógöngurnar.
Utanríkisráðherra
beitti fyrir sig hrok-
anum í stað þess að
svara efnislega}
Fátt um svör á Alþingi
Þ
egar tjaldið er dregið frá blasir við
hugguleg íbúð á sviðinu. Ansi hag-
anlega gert, satt að segja, í svona
litlu rými. Allt voða kósí. Í leik-
skránni segir að þetta sé norður í
landi en ekki er tekið fram í hvaða landi.
Einhverra hluta vegna fæ ég, og eflaust aðrir
sýningargestir líka, á tilfinninguna að móðirin og
eiginkonan sé fjarverandi, til dæmis á heims-
meistaramóti öldunga í blaki. Það er kannski
vegna þess að okkur finnst við þekkja fjölskyld-
una eins og hún er, þegar húsbóndinn – konan –
er heima.
Maður á miðjum aldri hrýtur í sófa vinstra
megin. Leikurinn er búinn í sjónvarpinu og
skilaboð um léttöl og rakspíra óma. Heyrnin
virðist farin að bila, hljóðið í tækinu virðist í það
minnsta á hæstu stillingu.
Elsta dóttirin er í tölvunni í næsta herbergi. Sést ekki en
rekur upp hrossahlátur með jöfnu millibili.
Á palli aftast á sviðinu, þar sem á að vera efri hæðin, eru
tvennar dyr. Hvorar tveggja lokaðar. Í gegnum aðrar má
heyra tvær unglingsstúlkur tala hátt um ný föt og maskara,
innan við hinar virðist handboltaleikur í gangi. Jess! er kall-
að annað slagið þegar einhver skorar. Það glymur þegar
boltinn lendir í veggnum.
Þegar síminn hringir halda allir að annar svari.
Ring, ring. – Rrrrrriiiiiiiiiing, rrrrrriiiiiiiiiing.
Maðurinn í sófanum rumskar og segir; talar kannski upp
úr svefni: Var einhver að hringja dyrabjöllunni?
Nei, en ég held að heimasíminn hafi verið að
hringja, segir elsta dóttirinn á milli hláturrokna.
Af hverju svaraðirðu ekki í hann?
Ég hélt að þú myndir gera það.
Allt í lagi. Þetta hefur örugglega verið ein-
hver að selja tryggingar eða lífeyrissparnað.
Ring, ring.
Rrrrrriiiiiiiiiing, rrrrrriiiiiiiiiing.
Aftur halda allir að einhver annar svari.
Stelpurnar á efri hæðinni heyra reyndar ekki
í símanum enda að öðru að hyggja í herbergj-
unum. Það verður líka að viðurkennast að ekki
heyrist mikið í símtækinu þar sem það liggur
undir þremur tómum pítsukössum á eldhús-
bekknum.
Þegar síminn hringir í þriðja sinn stekkur
maðurinn upp úr sófanum, eins og hann hafi
vaknað í miðri martröð, hleypur af stað en er aðeins of seinn
á áfangastað. Síminn er hættur að öskra þegar hann nær að
ýta á takkann. Og sjálfvirki númerabirtirinn er bilaður.
Elsta dóttirin er undrandi á sprettinum og spyr: Held-
urðu að þetta hafi verið einhver sérstakur?
Sérstakur, endurtekur maðurinn. Nei, það held ég ekki.
Heldur þú það?
Ýtir samt á off-takkann á símanum svo lítið ber á.
Teygir sig síðan í farsímann og slekkur á honum.
Þegar einhver sérstakur hringir í gemsann síðar um dag-
inn hljómar kunnuglegt stef: Í augnablikinu er slökkt á far-
símanum eða hann utan þjónustusvæðis. Vinsamlega reynið
síðar. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Vinsamlega reynið síðar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Á leiðtogafundi NATO í nóvember
á að taka afstöðu til þess hvort eld-
flaugavarnir verði skilgreindar
sem sérstakt verkefni bandalags-
ins.
Rætt er um að samræma eld-
flaugavarnakerfi þeirra aðildar-
ríkja sem ráða yfir slíkum kerfum,
m.a. vegna vaxandi hættu á flug-
skeytaárásum frá ríkjum á borð við
Íran og Norður-Kóreu.
Viðræður við Rússa um að sam-
ræma þeirra eldflaugavarnir og
varnir NATO voru komnar vel á
veg en þær lögðust af eftir að stríð
braust út í Georgíu í ágúst 2008. Nú
eru slíkar viðræður að hefjast að
nýju.
Framkvæmdastjóri NATO segir
að þegar sé verið að byggja upp
eldflaugavarnakerfi sem ætlað er
að vernda hermenn. Kostnaðurinn
við að færa kerfið út þannig að það
verndi einnig borgir og þétt-
býliskjarna sé áætlaður 200 millj-
ónir evra, rúmir 30 milljarðar
króna, á næstu 10 árum.
VARNIR GEGN
ELDFLAUGUM