Fréttablaðið - 10.12.2011, Page 44

10. desember 2011 LAUGARDAGUR44
A
ð fá Þúsund og eina þjóðleið
í fangið í fyrsta skipti vekur
jafn margar spurningar og
göngu- og reiðleiðirnar sem
þar er lýst. Þyngd bókar-
innar er það fyrsta sem
vekur spurn. Það gleymist reyndar fljótt
þegar hún er opnuð. Hér er vönduð korta-
bók fyrst og síðast þar sem þekktum þjóð-
leiðum á Íslandi er lýst af nákvæmni. Á
sama tíma er hún svo miklu meira og nota-
gildið ræðst af því hver grúskar; hesta-
maðurinn, göngufólk eða þeir sem eru
áhugasamir um sögu og fornleifar.
En kannski vekur flestar spurningar að
höfundur bókarinnar er Jónas Kristjáns-
son. Hann er auðvitað fyrst og síðast rit-
stjóri í hugum fólks og ekki óumdeildur
sem slíkur. Hvernig má það vera að bók
sem þessi verði til hjá Jónasi, manni sem
gera má ráð fyrir að hafi haft í fleiri horn
að líta en flestir?
Herforingjaráðskortin
Um aldamótin 1900 gaf danska hermála-
ráðuneytið út tilskipun til landmælinga-
deildar herforingjaráðsins um að leggja
grunn að nýjum landmælingum og korta-
gerð á Íslandi. Þetta gríðarlega verk var
unnið á árunum fram til 1940 af landmæl-
inga- og kortagerðarmönnum og aðstoðar-
mönnum þeirra, íslenskum og dönskum.
Kortin sem dregin voru upp hafa kunn-
ugir kallað listaverk, svo vel var vandað
til verka.
Áratugum seinna eignaðist Jónas frum-
útgáfur þessara korta, sem varð kveikjan
að leiðasöfnun hans og því yfirgripsmikla
verki sem nú liggur fyrir. Tækifærið til að
fullgera myndina fékk Jónas síðan á hest-
baki en það tók sinn tíma, 25 ár.
Aðrar heimildir Jónasar eru útivistar-
kort frá síðasta áratug og kort sem birst
hafa í Árbókum Ferðafélags Íslands síð-
ustu tvo áratugi. Einnig frásagnir fornrita,
Sturlungu aðallega, og ferðir „sem ég og
ýmsir fleiri hafa farið, síðan staðsetningar-
tæki komu til sögunnar“, eins og segir í
formála höfundar.
Þó er vert að geta þess að útgáfa bókar
lá aldrei að baki þessari miklu vinnu held-
ur einskær áhugi. „Ekki veit ég, hvað skal
gera við þetta, sem mér sýnist vera orðin
plássfrek sófaborðsbók. Útgefandi, ein-
hver?“ skrifaði Jónas í byrjun febrúar á
þessu ári þegar gagnagrunnur bókar innar
lá fyrir. Þessu kalli var svarað og í lok júlí
var próförk tilbúin. Daginn eftir gekk
Jónas til annarra verka sem þurftu að bíða.
Þar á meðal hjartauppskurður, gjörgæslu-
lega og mánaðarlöng sjúkrahúsvist. Jónas
viðurkennir að hurð skall nærri hælum, en
segist mega ríða út eftir áramótin, svo þau
gæði að ferðast um landið á hesti hafa ekki
verið tekin af honum.
Ull er betri en flís
Bókin er ekki síst handbók; kennslubók
í því hvernig menn eiga að bera sig að á
ferðalögum. Páll Ásgeir Ásgeirsson, rit-
höfundur og leiðsögumaður, ritar annan
tveggja formála bókarinnar. Þar eru góð
ráð gefin um hvernig rétt er að búa sig til
ferðar á fæti. Hentugur fatnaður, nesti og
ekki síst hvað skal varast er þar tíundað.
Hinn formálann skrifar Jónas sjálfur og
lýtur að hestaferðum.
„Ég hef ferðast með svo mörgum farar-
stjórum; þarna er fróðleikur sem ég hef
viðað að mér í umgengni við þá í löngum
ferðum. Ég áttaði mig smám saman á því
hvernig þetta er vel gert og varð síðar
farar stjóri sjálfur. Þetta snýst um að skilja
hross en Páll Ásgeir sinnir því sem ég veit
ekki og það gefur bókinni jafnvægi,“ segir
Jónas.
Þegar bókinni er flett af leikmanni, sem
veit ekkert um hesta og getur ekki gumað
af því að hafa gengið dögum saman um
fjöll og firnindi, stendur þetta eftir: Bókin
er samansafn af þumalputtareglum og sið-
fræði. Regluverki sem gott er að kunna skil
á til viðbótar við heilbrigða skynsemi. Svo
er gott að hafa kort í vasanum.
Vasabók!
Ein af spurningunum sem vakna þegar
bókin er skoðuð lýtur að stærð hennar –
og þyngd. Páll Ásgeir kennir ferðamönnum
í formála að ferðast létt. Bókin er rúmlega
fjögur kíló, eða þyngri en nesti fyrir full-
vaxinn mann í átta daga, samkvæmt Páli.
Fyrir þessu er hins vegar hugsað, eins og
öðru. Bókinni fylgir tölvudiskur með staf-
rænni útgáfu leiðanna. Notendur bókar-
innar geta hlaðið leiðunum í tölvur sínar og
staðsetningartæki, sem æ fleiri ferðalang-
ar festa kaup á. Bókin er því vasabók, þótt
þung sé. Það skal síðan ekki koma nokkr-
um manni á óvart að lesendum er kennt að
nota staðsetningartæki í sér kafla.
Notagildið er síðan fullkomnað með ein-
faldri merkjasetningu við hvert kort sem
skilgreinir hvaða leið hentar hverjum.
Sumar leiðir henta ekki gangandi fólki,
og nefnir Jónas djúpar ár í því sambandi.
Aðrar leiðir eru of brattar fyrir hest.
Hvort leið er jeppafær kemur fram og er
nákvæma skálaskrá með hag nýtum upp-
lýsingum að finna í bókarlok. Fallegar
ljósmyndir, gamlar og nýjar, leika
síðan mikilvægt aukahlutverk.
Sagan meitluð í stein
„Ég tel þessar leiðir
mestu fornminjar lands-
ins. Oft er landið sagt
fátækt af fornminjum,
sérstaklega frá sögu- og
Sturlungaöld, en þetta
er til,“ segir Jónas
þegar blaðamaður rifj-
ar upp frásögn hans
af gamla Hellisheiðar-
veginum sem hluta af
tugþúsunda kílómetra
neti þjóðleiða. Skammt
frá hraðbrautinni yfir
heiðina má nefnilega sjá
rennur í berginu, meitlaðar í
landið á meira en þúsund árum. Af
fyrstu mönnum Íslandsbyggðar og
kynslóð fram af kynslóð eftir það.
Enda liggur þjóðleið þar sem best er
að fara um landið. Er alfaraleið.
Annir
Spurt var hvernig það færi saman að
vera ritstjóri, með meiru, og safna
saman allri þeirri vitneskju sem
þyrfti til að fylla glæsilegt rit eins
og Þúsund og eina þjóðleið.
„Maður hvílir sig á einu með því
að gera annað. Sumir hvíla sig þar
sem er mikil sól. Ég hvíldi mig á
ferðalagi um landið. Á hesti,“ svarar
Jónas. „Ég punktaði hjá mér það sem
ég sá og heyrði á leiðinni.“
NÚMER 25 14 bækur um hesta og tíu um ferðalög skrifaði
Jónas á meðan hann viðaði í þá nýjustu. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
×
×
St
ór
ug
il
Steinkirkja
Pokagil
Dyngja
Mú
li H
ar
ði
vö
llu
r
gi
l
Kjóamýri
Grí
Sauðhóll
Hæðir
M
ar
ka
da
lu
r
Mú
li
Kinn
H
valskarð
Búrfellsgil
Se
lg
il
Trausti
Ar
at
eig
ur
Kjóavellir
þúfa
hóll
Hjallholt
Glámumýri
Fannahlíð
Ge
rð
isg
il
i
Þ
ve
rg
il
Heljarkinn
ldbrekkur
gi
Axlabe
rg
R
an
i
Sú
ln
ag
il
H
rútagil
Kú
ato
rfa
St
ek
kj
ad
al
ur
Á
K
Krókh
Hv
an
na
gjá
hjalli
Markmýri
agmálahamar
Eyjafell
Horn
Stó
rag
il
arnes
gil
ja
lla
r
Jakobsskarð
Strípur
Lambasnasir
eiðhóll
aukagil
Br
ús
as
ta
ða
br
ek
ku
r
Kr
ók
agi
l
Le
iru
gj
á
Sv
ar
ta
gi
l
Stó
rag
il
Sú
ln
ag
il
B
æ
jarás Kjóasund
B
æ
jargil Lyn
gkin
n
Br
att
ak
inn
Stapa
gil
Þó
rsá
s
H
estagil Bi
ng
ur
Nó
ng
il
Ve
ga
hr
yg
gu
r
K
lo
fa
gi
l
Há
de
gis
gil
Skothúshæð
Þ
ve
rg
il
Skúti
Miðmundaflói
Selslakki
Selhóll
Sn
or
ra
gil
Bak
kak
otsg
il
B
æ
jargil S
kú
ta
gi
l
Fitjastapi
Lö
ng
ug
öt
ug
il
Se
lg
il
Fá
lka
gil
Grenhóll
G
eldingadalur
Efra-Reyrhólsgil
Ja
rð
fa
ll
Lan
gig
eiri
Sa
uð
af
ja
ll
Il
la
gi
l
Syðraþvergil
Ár
na
hlí
ða
r
Gr
jót
hlí
ð
La
ng
id
al
ur
Nó
ng
il
B
rókarhnúkur
Helguhóll
Arnarstandur
Fjárhústangi
Fláar
H
ús
ak
ös
t
Bergmál Hausabrún
Hvítabergsstallur
Hlaðhamar
K
ötlugróf
F
lár Nó
nf
lat
ir
Sv
ar
tag
já
Tungusporður
Bani
M
jó
ne
s
Smyrlagil
Se
lg
il
Kola
gil
N
yrðraþvergil
Englandsflói
Vestrisökkur
St
ek
kj
ag
il
Hr
ísg
il
Bæjarfell
Smág
il
Sk
úl
ag
il
Miðg
il
Lambahellisgil
St
ór
ug
il
St
ór
ug
il
Blámelu
S
Gildruásgil
Sk
ál
Hög
Selhæ
ðir
Húsabær
Köst
Sv
ar
tih
ry
gg
ur
Óshöfði
Miðhöfði
Árneshellir
Skinnhúfuhöfði
Kvöldvörður
Kv
ígin
disf
ells
hal
i
Ga
tna
mó
t
Stein
Eystrisökkur
Langabrekka
Geirstangi
Gerðatangar
Kattarhöfði
Steinkirkja
Rjúpnahjalli
Sn
asi
Hríshóll
Stórahlíð
Fl
ug
ug
il
R
ét
ta
rh
ol
t
Hjaltadalstunga
Selja
dalu
r
Dyrahnúkur
K
lif
Da
uð
sm
an
ns
br
ek
ku
r
H
ús
ag
il
Árnes
Sel
flat
ir
Sk
ál
Flú
ðas
tígu
r
Il
la
gi
l
Dj
úp
ida
lur
Br
en
nig
il
H
estagil
Þór
isgi
l
Efri-HjaltadalurSkálafell
Skiptagil
Djúpagil
B
æ
jargil
Skes
sugil Flesjur
Berjaholt
Barnhús
Neðri-Fláardalur
Efr
i-Fl
áar
dalu
r
Torfhólar
Sneiðar
Kýrgil
Vestri-Hrossadalur
Breiðimelur
Keti
lskor
a
H
áa
m
ýr
i
Bingir
Gö
ng
ug
eir
i
Aur
Öxl
Heimrahögg
h
Djúpadalsborgir
Torfamelur
lám
ut
ag
l
Bæ
jar
fel
l
H
ar
ða
rh
æð
Or
us
tu
hó
ll
Kleifar
Lit
las
an
dsd
alu
r
Ásmundartunga
Br
eið
atu
ng
a
Klofasteinar
Selslakki
Mjóatung
a
K
Hvítanes
Norðurflói
Kjalarhorn
Hrísháls
H
ry
gg
ir
Kjálkárdalur
H
ádegisfj
Súlnadalur
B
úr
fe
lls
da
lu
r Kl
öm
br
ug
lsflói
Hvítanesklettar
Grænuvíkurklettar
it
ah
líð
Gr
ill
ira
hr
yg
gu
r
Innrifesti
Selskógur
Smy
rlatj
arna
rhæð
Iðu
nn
ars
tað
ad
alu
r
H
rú
ta
bo
rg
ir
Tjarn
arflói
shöfði
Írafell
Brennifell
Hl
íða
rho
rn
H
ja
lla
r
Klausturskógur
Hæðir
Eystra-
Kambshorn
Borgir
Botnsskógur
Þyrilsnes
Öxarárdalur
Þ
óf
ad
al
ur
Iðunnarstaðasneiðar
Dagmálafell
Bi
sk
up
sb
re
kk
uh
ra
un
Sl
Gagnhei
Suðurfjall
Þrándarstaðafjall
Einstakatjörn
Brunnártjörn
Sandvatn
Krókatj
Grindagilstjörn
Ingutjarnir
Festartjörn
Hríshólatjörn
úfutjö n
Fellatjarnir
Lómatjörn
Skúlagilstjörn
Reykjatjarnir
Grjótártjarnir
Eyjatjörn
Krókatjörn
Biskupskelda
Fálkagilstjarnir
Þvergilstjörn
Smyrlatjörn
atn
Hvalvatn
Geitabergsvatn
Eiríksvatn
Myrkavatn
Krókatjarnir
Laxá
Tunguá
Öxará
Botnsá
Sellækur
Hvalskarðsá
Súlnaá
Grímugilslækur
Þverá
Hjaltadalsá
Selá
Hálsá
Trönudalsá
Geitabergsá Hellulækur
Brunná
Litlabotnsá
Blásk
eggsá
M
ið
sa
nd
sá
Hestadalsá
Kúhallará
dsá
Reykjaselskvísl
Seljadalsá
Fitjaá
Brynjudalsá
Fossá
Suðurá
Leynislækur
Gljúfurá
Lómalækur
Moldarskurður
Kaldakvísl
Veggjadalskvísl
Súlnalækur
Laugalækur
Kvísl
Gíslalækur
Flagá
M
úla
læ
ku
r
Vallalæ
kur
Ásalækur
Blálækur
Þrætuskurður
Su
ða
D
ig
ril
æ
ku
r
Li
tla
á
Silungalækur
Merkjalækur
Húsalækur
Þverá
ækur
Kippur
tluskálarlækur
ðskálarlækur
uskálarlækur
Skinnhúfuhöfðakvísl
Skorradalur
Botnssúlur
Helguvík
navík
svík
Djúpivogur
Hrafnabjargahólmi
ey
Stapi
Miðsandsflúð
Manndrápsklakkur
Þrætusker
Þríklakkur
Geirshólmi
Þyrilsey
Hvalfell
852
Syðstasúla
1093
Súlnaberg
954
Vestursúla
1086
Háasúla
1023
Miðsúla
1086
700
60
0
40
0
80
0
70
060
050
0
700
600
900
5004
00
300
700
500
500
100
200
200
600
500
600
40
0
100
200
400300
200
50
0
300
200
300
300
Þingvellir
Kvíafoss
Gilstreymisfoss
GlymurParadísarfoss
Þrándarstaðafossar
Skorhagafoss
Mígandi
Kjúkufoss
Höfðafoss
Pokafoss
Breiðifoss
Kvíafoss
Skúlafoss
Eiríksfoss
Englandshverir
KrosslaugSkor radalsvegur (508)
Uxahryggjavegu
r (52)Drag
avegur (5
2 0) Skorradalur
Botnsheiði
ell
Norðurnes
Bratti
Þjónustumiðst
Þingvöllum
ður að Vatnshorni í
k
ykjadal að Helgu-
ryggi. Förum frá m norðnorðaustur að s. Þaðan er leið ustur á
a-
Skóga hóla.
Þingvöll.
Veggir
Vatnshorn
Skó
4 5N
Leggjabrjótur
Ga
gn
he
ið
i
Sí
ld
ar
m
an
na
gö
tu
r
Gr
ill
ir
ah
ry
gg
ur
Litl
asa
nds
dal
ur
Skorradalur
Helguvík
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
Grafardalur
Seljadalur
Dauðm
annsbrekkur
Sel
ko
tsv
eg
ur
Þverfell
Selfell
el
l
r
82
83
×
×
×
×
×
St
ór
ug
il
Steinkirkja
Pokagil
Dyngja
Mú
li H
ar
ði
vö
llu
r
fa
gi
l
Kjóamýri
Grím
Sauðhóll
Sm
Hæðir
M
ar
ka
da
lu
r
Mú
li
Kinn
H
valskarð
Búrfellsgil
Se
lg
il
Trausti
Ar
at
eig
ur
Kjóavellir
Orr
ust
um
ói
Hallbjarnarvörður
aþúfa
dhóll
Hjallholt
r
Glámumýri
Fannahlíð
Ge
rð
isg
il
Þ
ve
rg
il
Heljarkinn
oldbrekkur
ngi A
xlaberg
R
an
i
Sú
ln
ag
il
H
rútagil
Kú
ato
rfa
Sk
ál
St
ek
kj
ad
al
ur
Sle
ða
ás
Ár
ma
nn
sg
ilK
ap
lag
il
Fj
ár
hú
sm
úli
Bo
lab
ás
Krókhólar
Hv
an
na
gjá
jalli
Markmýri
gmálahamar
Eyjafell
Horn
Stó
rag
il
arnes
l
al
la
r
Jakobsskarð
Strípur
Lambasnasir
eiðhóll
H
aukagil
Br
ús
as
ta
ða
br
ek
ku
r
H
líð
ar
gj
á
Stó
rag
il
Stórkon
ugil
Kr
óka
gil
Grasdalir
Kr
óka
gil
Kr
óka
gil
Tröllhálsgil
Le
iru
gj
á
Sv
ar
ta
gil
Stó
rag
il
Sú
ln
ag
il
B
æ
jarás Kjóasund
B
æ
jargil Lyn
gkin
n
Br
att
ak
inn
Stapa
gil
Þó
rsá
s
H
estagil Bi
ng
ur
Nó
ng
il
Ve
ga
hr
yg
gu
r
K
lo
fa
gi
l
Há
de
gis
gil
Skothúshæð
Þ
ve
rg
il
Skúti
Miðmundaflói
Selslakki
Selhóll
Sn
or
ra
gil
Bak
kako
tsgil
B
æ
jargil S
kú
ta
gi
l
Fitjastapi
Lö
ng
ug
ötu
gil
Se
lg
il
Fá
lka
gil
Grenhóll
G
eldingadalur
Efra-Reyrhólsgil
Ga
tfe
lls
gj
á
Biskupsflöt
Sláttubrekka
Sö
ðu
lh
óla
g
Höfði
Ja
rð
fa
ll
Lan
gige
iri
Sa
uð
af
ja
ll
Il
la
gi
l
Syðraþvergil
Ár
na
hlí
ðar
Gr
jót
hlí
ð
La
ng
id
al
ur
Nó
ng
il
B
rókarhnúkur
Helguhóll
Arnarstandur
Fjárhústangi
Fláar
Hú
sa
kö
st
Bergmál
Hausabrún
Hvítabergsstallur
Hlaðhamar
K
ötlugróf
F
lár
Nó
nf
lat
ir
Sv
ar
tag
já
Tungusporður
Bani
M
jó
ne
s
Smyrlagil
Se
lg
il
Kola
gil
N
yrðraþvergil
Englandsflói
Vestrisökkur
St
ek
kja
gil
Hr
ísg
il
Bæjarfell
Smág
il
Sk
úl
ag
il
Miðg
il
Lambahellisgil
St
ór
ug
il
St
ór
ug
il
Blámelur
Afstapi
Seld
alur
Glúmsgil
Gildruásgil
Sk
ál
Mi
ðke
gra
gil
Högnahaugur Drangshlíð
Selhæ
ðir
Ka
mb
ha
mr
ar Selhóll
Vestri-Fossárhöfði
Húsabær
Köst
Sv
ar
tih
ry
gg
ur
Óshöfði
Miðhöfði
Árneshellir
Skinnhúfuhöfði
Kvöldvörður
Kv
ígin
disf
ells
hal
i
Prestahóll
H
líð
ar
gj
á
Hlíðarstígur
K
ræklur
Hrafnabjargabás
St
ór
hó
ll
Leirárdrög
Drangur
Sjónarhóll
Br
un
na
hæ
ði
r
Brunnar
K
ró
ku
r
Ga
tna
mó
tah
æð
ir
Steinn
Eystrisökkur
Langabrekka
Geirstangi
Gerðatangar
Kattarhöfði
Steinkirkja
Rjúpnahjalli
Sna
si
Hríshóll
Stórahlíð
Fl
ug
ug
il
R
ét
ta
rh
ol
t
Hjaltadalstunga
Selja
dalu
r
Dyrahnúkur
K
lif
Da
uð
sm
an
ns
br
ek
ku
r
H
ús
ag
il
Árnes
Self
lati
r
Sk
ál
Flúð
astí
gur
Il
la
gi
l
Dj
úp
ida
lur
Br
en
nig
il
H
estagil
Þór
isgi
l
Efri-HjaltadalurSkálafell
Skiptagil
Djúpagil
B
æ
jargil
Skes
sugil Flesjur
Berjaholt
Barnhús
Neðri-Fláardalur
Efri
-Flá
ard
alur
Torfhólar
Sneiðar
Kýrgil
Vestri-Hrossadalur
Breiðimelur
Kaldárhöfði
Ketil
skora
H
áa
m
ýr
i
BingirGö
ng
ug
eir
i
Aur
Öxl
Heimrahögg
Fremrahögg
Djúpadalsborgir
Torfamelur
Tröllatin
Gr
ást
ein
sgi
l
Gl
ám
ut
ag
l
Bæ
jar
fel
l
H
ar
ða
rh
æð
Or
us
tu
hó
ll
Kleifar
Lit
las
and
sda
lur
Ásmundartunga
Br
eið
atu
ng
a
Klofasteinar
Selslakki
Mjóatunga
Krókaflói Ux
ah
ryg
gir
Hvítanes
Norðurflói
Kjalarhorn
Hrísháls
H
ry
gg
ir
Kjálkárdalur
H
ádegisfja
Súlnadalur
B
úr
fe
lls
da
lu
r
Kl
öm
bru
gil
Or
ma
va
lla
gil
ólsflói
HvítanesklettarGrænuvíkurklettar
Fremra-
Mjóafell
Meyjarsæti
Sö
ð
Prestahraun
G
ei
ta
hl
íð
Gr
ill
ira
hr
yg
gu
r
Leirárdalir
Lan
gás
Eg
ils
áfa
ng
i
D
ra
ug
ab
re
kk
a
Innrifesti
Selskógur
Smyr
latjar
narhæ
ð
Iðu
nn
ars
tað
ad
alu
r
Hr
út
ab
or
gir
Tjarn
arflói
mshöfði
Írafell
Ormavellir
G
at
fe
ll
Innra-
Mjóafell
Tindaskagah
Brennifell
Hl
íða
rho
rn
H
ja
lla
r
Klausturskógur
Hæðir
Eystra-
Kambshorn
Borgir
Botnsskógur
Þyrilsnes
Öxarárdalur
Þ
óf
ad
al
ur
Tröllháls
Iðunnarstaðasneiðar
Dagmálafell
Bi
sk
up
sb
rek
ku
hr
au
n
Sleðaáshraun
Gagnheiði
Suðurfjall
Þrándarstaðafjall
EinstakatjörnBrunnártjörn
Sandvatn
Krókatjarnir
Grindagilstjörn
Ingutjarnir
Festartjörn
Hríshólatjörn
Þúfutjörn
Sæluhústjörn
Fellatjarnir
Lómatjörn
Leirártjarnir
Skúlagilstjörn
Reykjatjarnir
Grjótártjarnir
Litla-Brunnavatn
Eyjatjörn
Krókatjörn
Selvíkurtjarnir
Biskupskelda
Fálkagilstjarnir
Sandkluftavatn
Þvergilstjörn
Brunnavatn
Smyrlatjörn
Fossártjörn
vatn
Hvalvatn
Geitabergsvatn
Uxavatn
Eiríksvatn
Myrkavatn
Krókatjarnir
Laxá
Tunguá
Sandvatnskvísl
Leirá
Öxará
Botnsá
Svínadalsá
Þverkvíslar
Sellækur
Hvalskarðsá
Súlnaá
Grímugilslækur
Þverá
Hjaltadalsá
Selá
Hálsá
Trönudalsá
á
Geitabergsá
Hellulækur
Brunná
Litlabotnsá
Blásk
eggsá
M
iðs
an
ds
á
Hestadalsá
á
Kúhallará
sá
Reykjaselskvísl
Hvannadalakvísl
Seljadalsá
Fitjaá
Brynjudalsá
Fossá
Suðurá
Leynislækur
Gljúfurá
Lómalækur
Botnalækur
Moldarskurður
Kaldakvísl
Veggjadalskvísl
Súlnalækur
Laugalækur
Kvísl
Gíslalækur
Flagá
Mú
lal
æk
ur
Vallalæ
kur
Ásalækur
Blálækur
Þrætuskurður
Su
ða
D
ig
ril
æ
ku
r
Li
tla
á
Silungalækur
Merkjalækur
Húsalækur
Þverá
lækur
Kippur
uskálarlækur
skálarlækur
kálarlækur
Grenjalækur
Reyðarlækur
Fossá
Skinnhúfuhöfðakvísl
Leirá
Skjaldbreiðarhraun
Bruni
Skorradalur
Bláskógaheiði
Botnssúlur
Selvík
Helguvík
navík
Helguvík
msvík
Djúpivogur
Hrafnabjargahólmi
sey
r
Stapi
Miðsandsflúð
Manndrápsklakkur
Þrætusker
Þríklakkur
Geirshólmi
Þyrilsey
Hvalfell
852
Syðstasúla
1093
Súlnaberg
954
Vestursúla
1086
Háasúla
1023
Miðsúla
1086
700
60
0
40
0
80
0
50
0
70060
050
0
70
0
600
50
0
0 0
700
600
700
60
0
900
5004
00
300
700
500
60
0
70
0
500
100
200
200
600
500
600
40
0
50
0
400
400
50
0
40
0
100
200
0300
0
50
0
300
300
300
Þingvellir
Kvíafoss
Gilstreymisfoss
Glymur
Paradísarfoss
Þrándarstaðafossar
Skorhagafoss
Mígandi
Kjúkufoss
Höfðafoss
Pokafoss
Breiðifoss
Kvíafoss
Skúlafoss
Eiríksfoss
Englandshverir
Krosslaug
Ux
ah
ry
gg
jav
eg
ur
(5
50
)
Skor radalsvegur (508)
Uxahryggjavegu
r (52)
ag
avegur (5
2 0) Skorradalur
Botnsheiði
Þingvallaskógur
ll
Norðurnes
Bratti
Brunnar
Gatfell
Kaldidalur
Þjónustumiðstöð
Þingvöllum
Gagnheiði
22,1
KM 1
Frá Skógarhólum í Þingvallasveit að Gil-
streymi í Lundarreykjadal.Leiðin er svo fáfarin í seinni tíð, að reiðgötur eru víða ekki sýnilegar lengur. En auðvelt er að rekja sig eftir þessari leið en á Uxahryggjum. Gott væri, að hestamenn með rekstur sinntu henni betur. Gamla leiðin liggur norður frá Svartagili, en léttara kann að vera að fara fyrst frá Svartagili um kílómetra vestur eftir jeppaslóð áður Þetta er gömul þjóðleið milli Suðurlands og Vesturlands. Í Sturlungu er sagt frá för Órækju Snorrasonar og Sturlu manna liði 1236 til að hefna Snorra Sturlusonar. Gagnheiðarvegur er styttri leið milli byggða en Uxahryggir og Sandkluftir. Öldum saman riðu Vestlendingar þessa leið til Alþingis á Þingvöllum.Förum frá Skógarhólum í Þingvallasveit í 140 metra og síðan norður að bænum Svartagili. Vörður á vesturbrún Svartagils vísa veginn. Við förum þar upp á kambinn og síðan eftir honum inn á Gagnheiði austan Súlnabergs. Höldum okkur nálægt berginu. Þar heitir Gagnheiðarvegur. Förum beint norður fyrir endann á Súlnabergi í 580 metra hæð og síðan niður brekkurnar og vestur fyrir Krókatjarnir þrjár, sem eru austan og ofan honum til norðurs vestan við Hrosshæðir. Þar er hlið á girðingu, sem liggur niður í Hvalvatn. Síðan vestan við að austurenda Eiríksvatns. Norður fyrir vatnið, meðfram Lágafell að þjóðvegi 52 við Gilstreymi í Lundarreykjadal í
Leggjabrjótur
21,7
KM 2
Frá Skógarhólum á Þingvöllum um Leggja-Leiðin er vel vörðuð.Forn þjóðleið og enn vel sýnileg vegna umferðar
kennd við drykkfelldan Gísla Magnússon Hólabiskup, sem vildi komast í brennivínstunnu á klakki. Ekki vildi betur til en svo, að sá atburður gerðist, sem lýst er í þessari vísu: „Tunnan valt og úr henni allt / ofan í djúpa keldu. / Skulfu lönd en brustu bönd, / botngjarðirnar héldu.“ Að fornu lögðu kaupmenn skipum sínum í Maríuhöfn sem er fremst að fara á Þingvöll og falbjóða þingheimi varning langt að kominn.Förum frá Skógarhólum vestur og norður slóða að Svartárkoti, beygjum síðan til vesturs um Öxarárdal,
við síðan til norðurs með Súlnaá upp á Leggjabrjót, í 500 metra hæð, og förum með austurhlið Sandvatns,
Skorradalur
11,7
KM 3
Frá Fitjum í Skorradal að þjóðvegi 52 vestan Uxahryggja.Ljúft landslag með fögrum fossum og lágvöxnu kjarri. Fyrrum voru 22 býli í dalnum, en nú eru þar einkum sumarbústaðir.Förum frá Fitjum austur með Fitjaá að Eiríksfossi og síðan beint austur heiðina að Lómatjörn. Förum vestan og sunnan við tjörnina og áfram suðaustur um suðurenda þjóðveg 52 vestan Uxahryggja.
Grillirahryggur
10,7
KM 4
Fitjaá í Skorradal.Var þá haldið áfram suður um Hrísháls, Reynivallaháls og fram á 20. öld. Ekki er vitað, hvað nafn leiðarinnar þýðir.milli Víðiblöðkudals að vestan og Kálfadals að austan
niður með Skúlagili vestanverðu alla leið niður að Fitjaá í Skorradal.
Litlasands-
dalur
4,1
KM 5
upp á Síldarmannagötur.Förum frá Litlasandi austnorðaustur Litlasandsdal um Sneiðar og Árnahlíðar upp á Síldarmannagötur milli
Síldarmanna-
götur
9,8
KM 6
áfram að Vatnshorni í Skorradal.Leiðin er öll vörðuð og stikuð.göturnar þessu nafni. Hólmverjar fóru Síldarmannagötur að Hvammi í Skorradal og stálu þar yxn Þorgrímu smiðkonu og ráku suður á hálsinn. Uxarnir sneru hins aftur heim í Hvamm. Frá þessu er sagt í Harðar sögu og Hólmverja. Gamlar vörður hafa verið endurreistar, svo að leiðin er greið og auðrötuð. Örnefnin Löngugötugil og Vegagil innan við Vatnshorn í Skorradal minna á þessar
í Reiðskarð í 200 metra hæð. Síðan um fornar og greiðar
að austan og Stöðugils að vestan niður að Vatnshorni í Skorradal.
Helguvík
4,5
KM 7
Frá Gilstreymi í Lundarreykjadal að Helgu-vík við Reyðarvatn.áður en lagður var vegur um Uxahryggi. Förum frá síðan austur á Reykjaháls. Að lokum norðnorðaustur að Helguvík í norðurenda Reyðarvatns. Þaðan er leið austur á
Bláskóga-
heiði
17,7
KM 8
Frá Hallbjarnarvörðum í Skóga hóla.vestur Lundareykjadal eða suður á Þingvöll.ur voru fundarstaður þeirra. Árið
1236 hittust Sturla Sig hvats son og Órækja Snorrason á heiðinni til að sættast. Sturla reið heiðina 1238 til Apavatnsfundar við Gissur Þorvaldsson. Sama ár fóru Gissur og Kolbeinn ungi Arnórs son heiðina í herför gegn Sturlu Sighvatssyni á Sauða felli í Dölum. 1252 fóru Þorvaldssyni. Við Hall bjarnar vörður biðu Hrafn og Sturla í desember 1252 eftir Þorgils skarða, sem ekki mætti. Hrafn
aðför að Gissuri Þor valdssyni, en sneru við í Víðikjörrum. Víðast er þetta jeppa fær leið.
áningarstaður. Förum reiðgötur suður með Kaldadalsvegi,
frá bílvegi að Lágafelli og með því vestanverðu suður að Sandkluftavatni. Reiðslóðin er austan vatnsins, síðan um Smjörbrekku og austan við Meyjarsæti, en sameinast bílveginum aftur sunnan þess. Við förum suðvestur meðfram Ármannsfelli að Víðivöllum. Áfram förum við vestur með fellinu og komum brátt að Skógarhólum.Glymur
Ármannsfell
Kvígindisfell
Veggir
Vatnshorn
Skógarhólar
0 1 2KM 4 5N
Leggjabrjótur
Ga
gn
he
ið
i
Bl
ás
kó
ga
he
ið
iSí
ld
ar
m
an
na
gö
tu
r
Gr
ill
ir
ah
ry
gg
ur
Litl
asa
nds
dal
ur
Skorradalur
Helguvík
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
Reyðarvatn
Ka
ld
id
al
ur
Ok
ve
gu
r
Grafardalur
Seljadalur
Dauðm
annsbrekkur
Sel
kot
sve
gu
r
Sk
óg
ar
ko
t
Prestastígur
Hrafnabjörg
Skjaldbreiður
Reyðarvatn
Þverfell
Selfell
Kortlagði Ísland á hestbaki
Þúsund og ein þjóðleið er ný bók Jónasar Kristjánssonar, fyrrverandi ritstjóra. Eftir að hafa handleikið bókina og kynnt sér nota-
gildi hennar veit Svavar Hávarðsson að stórvirki hefur litið dagsins ljós. Hér er komin nákvæm kortabók yfir göngu- og reiðleiðir;
kennslubók í ferðamennsku og náma fróðleiks um fornminjar og sögu fyrir hvern þann sem ann Íslandi og vill njóta kosta þess.
DÆMI Útliti bókarinnar verð r ekki gert
nægilega hátt undir höfði á síðu í dag-
blaði. Myndirnar sýna hluta úr korti og
opnu bókarinnar þar sem það er fengið.
Þær gefa hugmynd um uppbyggingu
bókarinnar. Kortið í fullri stærð sýnir átta
þjóðleiðir í rauðu.