Teningur - 01.05.1990, Blaðsíða 13

DÖNSKU SKÁLDIN I 11
veru með líkama sínum. Þetta má
segja að séu meginþræðir City Slang
frá 1981. En í næstu bók sinni Ukendt
under den samme máne frá 1982
teygir hann hugmynd sína um líkam-
ann sem miðstöð drauma og hug-
leiðslu svo langt að sjálfið leysist full-
komlega upp eða er túlkað eins og
það ástand sem augnablikin eru
mynduð úr.
Bók Sörens Ulriks Thomsens Mit
lys brœnder kom út árið 1985 og
fjallar um skáldskaparfræðin. Hún
fyllti fljótlega upp í tómarúm sem
Fragmenter af en dagbog eftir Poul la
Cour skildi eftir. Var nær í tímanum
og þar af leiðandi áhugaverðari fyrir
skáld í dag.
Varðandi tónlistaráhrif hjá
Thomsen má segja að þau birtist í
takti Ijóðanna og hljómi orðanna
þegar aðrir gera meira að því að
nefna fræga poppara, vitna í þá og
yrkja til þeirra.
Sören Ulrik Thomsen verður ásamt
Piu Taftrup dæmi um „ég-lausan“,
taugaspenntan og titrandi líkama í
leit að eigin skipulagi og vitund sem
tengd er náttúruskynjun í borginni.
Pia Taftrup er án efa mikilvægasta
konan í þróun danskrar ljóðlistar og
hóf hún feril sinn með bókinni Nár
der gár hul pá en engel árið 1981.
Rætur hennar liggja aðallega til R.M.
Rilke og Pauls Celans og í einni
þekktustu bók hennar Springflod frá
1984 ferðast líkamsnálægt sjálf
hcnnar frá einu ljóðrænu ástandi til
annars. Talandinn er bæði dýr og
engill í einum líkama sem á stund
girndarinnar ryðst fram án alls tví-
skinnungs og krefst alls af hinum aðil-
anum, karlmanninum og í yfirfærðri
merkingu - skáldinu sjálfu. En jafn-
vel á andartaki kynsvölunarinnar læð-
ist dauðabeygurinn að. Þessi bók er
talin vera hápunktur ljóðagerðar sem
fjallar um líkama mannsins á tímabil-
inu 1976-1985. Annars er talið að
kynnautnum sé mest og best lýst í
kvæðum danskra kvenna nú um
stundir.
Eftir 1985 hafa Bo Green Jensen,
Sören Ulrik Thomsen, Pia Taftrup og
fleiri haldið áfram að þróa sitt per-
sónulega ljóðmál, nema Strunge sem
dó fyrir aldur fram árið 1986, innan
við þrítugt.
Þó skáldin þrói sína einkavegi eru
ýmsar hugmyndir á bak við ljóðin
sameiginlegar: Hlutverk tórnar-
lambsins, einsemd, persónuleika-
klofnun, ótti og útrýming sérkenna í
mannlegu félagi.
Málfræðingurinn Neal Ashley
Conrad telur að nýtt tímabil hefjist
1985 og fara þar fremstir Peter Huus,
Morti Vizki, Pia Juul og Niels Frank
(Kritik 87 1989). í stuttu máli má
segja að þessir höfundar haldi áfram
á svipuðu róli og þau sem fyrr eru
nefnd nema nú hefur trúarlegi þáttur-
inn aukist.
Það eru ekki allir ánægðir með
þróun bókmennta í Danmörku og
hina nýju kynslóð. Þeirra á meðal er
Jörgen Christian Hansen sem fæddur
er árið 1956 og er þar af leiðandi hluti
þeirra eðalbornu arftaka skáld-
skaparins sem fyrr eru nefndir. Hann
segir m.a.: „Frá upphafi hefur kyn-
slóðin komið á framfæri þeirri goð-
sögn að 68 kynslóðin haldi henni úti í
kuldanum, að við séum uppreisnar-
gjörn skáld sem kortleggja fjandsam-
legt fjölmiðlaþjóðfélag. Sannleikur-
inn er hinsvegar sá að engin kynslóð
hefur komist svo fljótt í sviðsljósið og
frá upphafi hefur hver einasta uppá-
koma okkar fyllt útvarp, sjónvarp og
dagblöð. - En það var og er alltaf
talað við sama fólkið sem átti að vera
málsvarar okkar. Þess vegna er ekki
hægt að tala um kynslóð heldur
ákveðinn minnihluta sem með hraði
fékk aðgang að fjölmiðlum.“
Fleiri hafa gagnrýnt fjölmiðla og
segja þá ýta skáldunum inn á ákveð-
inn bás, en skipta sér ekki af listinni -
innihaldi orðanna heldur fletji þeir
allt út í meðalmennsku og þó Pia Taf-
trup segði: „Við erum ekki meiri
hópur en fyrirrennarar okkar“,
breytti það engu. „Fjölmiðlarnir vita
hvernig þeir vilja hafa okkur og
þannig munum við lifa í 1000
kennslubókum.“
J.C. Hansen gerir athugasemdir
við skáldskapariðkun Sörens Ulriks
og þær hugmyndir sem hann setur
fram í bók sinni Mit lys brænder.
Hana kallar Hansen spurningakver
eða leiðbeiningabók enda sé hún lítil,
fari vel í vasa og henti til lestrar hvar
sem er. Hann bendir á að rithöfundur
eigi sér stoð hver sem efnismeðferðin
er og að hin „niðursoðna“ ljóðlist
sem hann nefnir svo sé ekki fínni
pappír en raunsæ skáldsaga.
Sören Ulrik hefur hinsvegar svarið
af sér þá ásökun að hann sé einhver
leiðtogi eða kennari eða svo notuð
séu hans eigin orð: „Skáldskapar-
fræðin eru ekki safn reglugerða um
það hvernig maður á að skrifa. Hún
er vangaveltur um ljóðlist og í henni
finnast aðeins tvær reglur: Ljóð á að
halda sig við sitt eigið niðurlag og það
þarf að hljóma.
Við samningu ritgerðarinnar hef ég stuðst
við eftirfarandi rit og greinar.
1. Kritik 87 - 1989. Neal Ashley Conrad:
Men digterne har vendt ryggen til.
2. Café existens nr. 36. 4. 1987; viðtal við
Sðren Ulrik Thomsen.
3. Fredag nr. 17, maí 1988. Viðtal við S0ren
Ulrik Thomsen.
4. Tendenser í dansk lyrik 1976-83; inder-
lighed og 80’er modernisme. Höfundar
eru Susanne Yvonne Nielsen og Lise
Charlotte Jörgensen. Útg. Kaupmanna-
hafnarháskóli i júní 1983.
5. Kritik 55 - 1981. Hans-j0rgen Nielsen:
Grafiti pá en sort, blank uigennem-
trœngelit monolit.
6. Digtes forfald og genrejsning - tendenser i
dansk lyrik efter 1965. Erik Skyum-
Nielsen.
7. Fredag nr. 1, ágúst 1985. Grein eftir
Jprgen Christan Hansen.
Eftirtöldum þakka ég hvatningu, áhuga,
góð ráð, bókalán og margháttaða aðstoð:
Einari Má Guðmundssyni rithöfundi, Keld
Gall J0rgensen sendikennara, Sigurði Hjart-
arsyni, M. Litt og Viðari Hreinssyni bók-
menntafrœðingi.