Teningur - 01.05.1990, Side 62

60 / KVIKMYNDIR
„MY FILMS ARE ALGJORT SHIT“
RÆTT VIÐ AKI KAURISMÁKI
í*aö er kvikmyndahátíð í New York
og utan úr heimi eru komnir nokkrir
leikstjórar til fylgdar myndum sínum.
Einn þeirra er Aki Kaurismáki,
„undrabarnið“ í finnskri kvikmynda-
gerð, hann er hér staddur vegna sýn-
inga á mynd sinni „Ariel“ sem hann
tók í heimalandi sínu á síðastliðnu
ári. Aki er skrifaður fyrir handriti,
leikstjórn og framleiðslu þessarar
fimmtu fullu kvikmyndar sinnar sem
fjallar um lapplenskan námuverka-
mann sem segir upp starfi sínu í upp-
hafi myndarinnar. Síðan lætur faðir
hans hann hafa bíllyklana áður en
hann fer inn á klósett og skýtur sig.
Taisto, aðalsöguhetjan, ansi agga-
legur náungi a la Friðrik Þór, heldur
suður í þessum blæjubíl, til höfuð-
borgarinnar þar sem hann býr á
hernum þar til hann kynnist stöðu-
mælaverði, fráskilinni konu með einn
dreng. En Taisto lendir þó fljótt í
fangelsi og síðan þaðan út aftur og
eftir ýmsan hasar endar myndin í
óvísri en bjartri framtíð.
Ýmsir kollegar Akis hafa kallað
myndir hans gamlar Hollywood B-
myndir í niðrandi merkingu, en það
lýsir stíl hans einmitt vel og er í raun
hrós. Frásagnamátinn er á einhvern
hátt ósvikinn og finnskur, þynglyndis-
legur, kaldranalegur og óskreyttur,
persónurnar ganga hreint til verks og
komast strax að kjarna málsins.
Húmorinn er ansi svartur en krydd-
aður af nostalgískri rómantík sem
birtist í gömlu útvarpstæki sem sögu-
hetjan hefur með sér hvert sem hann
fer og úr því hljóma gömul finnsk
dægurlög, eða amerísk í finnskum
þýðingum. Myndatakan er alltaf eðli-
leg og hrá, án allra stæla og allur
bragur á myndinni er mjög ódýr án
þess nokkurn tíma að vera billegur.
Kvikmyndin er rík af hugmyndum þó
kostnaður sé greinilega í lágmarki.
Og sjálfur er Aki Kaurismáki fullur
af hugmyndum að sjá og heyra, að
sýningu lokinni settist hann til svara
fyrir fullum sal af amerískum áhorf-
endum í Lincoln Center. Hann
gengur inn á sviðið, mjög þunglama-
legur í hreyfingum, klæddur í brúnan
leðurjakka í rassíðum gallabuxum og
skóm sem hann skeytir greinilega
lítið um. Hárið er gamalt og sítt og
andlitið á einhvern ósvikinn hátt svo
finnskt að það gerist ekki betra. Svip-
urinn er þungur á brún og siginn í
munnvikum en er þó fljótur að breyt-
ast í glott þegar Aki hefur sagt
eitthvað gott.
„Myndir mínar eru allar mishepp-
naðar, þetta er algjör drulla hjá mér,
ég er alltaf að reyna að gera góða
mynd, en það virðist vera alveg
vonlaust... eins og þið sáuð þá var
þessi ekki beint góð...“ Áhorfendur
spyrja: Af hverju ertu svona
óánægður með myndirnar þínar: „Ég
var fæddur svona“. En er ekki bróðir
þinn líka kvikmyndagerðarmaður,
heitir hann ekki Mika? „Jú þau
skírðu hann Mika til að aðgreina
hann frá mér“. En gerðir þú þessa
mynd með ameríska áhorfendur í
huga? „Ég fer ekki einu sinni á kló-
settið án þess að hugsa um ameríska
áhorfendur.“
Daginn eftir tókst mér að ná
honum á fætur með því að segjast
vera frá Islandi, hann segist vera lítið
fyrir viðtöl en fyrir íslendinga vill
hann allt gera, Aki kom til landsins á
kvikmyndahátíð fyrir nokkrum árum
og kvaðst hata líkað það geysi vel.
Hann heimtar að sér verði boðið að
koma aftur sem fyrst. Við hittumst
klukkan tólf á hádegi í anddyri Alg-
onquin hótelsins á 44. stræti og Aki er
grautþunnur að sjá, við setjumst inn á
barinn og þegar hann hefur fengið
fyrsta bjór dagsins er hann til í
slaginn. Að hætti sannra skandínava
ræðumst við saman á ensku.
-Hvert fóruð þið í gœrkveldi?
- Ég er búinn að vera að drekka
með Jim Jarmusch (hinum góðkunna
ameríska kvikmyndaleikstjóra,
Stranger than Paradise, Mystery
Train o.fl.) og vinum hans núna í þrjá
daga, þú fyrirgefur hvað ég er
þunnur. Við fórum á Mónubar niðrí
East Village, ég kom ekki heim fyrr
en snemma í morgun.
- Hvenær ertu fœddur?
- 1957, svo það gera 32 ár.
- Gekkstu í kvikmyndaskóla?
- Nei, þeir hleyptu mér ekki inn,
sögðu að ég væri of kaldhæðinn til
þess að gera kvikmyndir, nokkuð sem
alls ekki er rétt. Petta var seint á átt-
unda áratugnum. Nokkrum árum
síðar kom síðan einn af kennurum
skólans að máli við mig og bað mig
um að framleiða mynd fyrir sig. En
þá sagði ég auðvitað nei, hann væri
alltof kaldhæðinn. Þetta var mín
hefnd.