Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2011, Qupperneq 114

112
Helgi Skúli Kjartansson
Enn eru dæmi um meiru eitt sér og rækilega hliðstætt:
(14) a. [á Englandi eru] kjörfundir sóttir með meiru kappi en i Reykjavík
b. [mör er] keyptur með meiru verði af sjómönnum við Isafjörð [en
fæst í kaupstað í Flatey]
Þetta er rétt eins og dóttirin í (3).
A þriðja áratugnum eru dæmin farin að færast meira í nútímahorfið,
sérstaklega þannig að tíðrætt verður um eitthvað með meiru. Þó eru enn
auðfundin dæmi á borð við:
(15) a. mæta þeim [örðugleikum] með meiru þreki og betri von
b. sé kennslan með meiru lýðskólasniði en nú er
c. varla reiknandi með meiru en 100 næstu mánuði
Ekkert af þessu tilheyrði því ritmáli sem ég tel mig hafa vanist eftir 1960
enda eru dæmi þá torfundin í blöðum; þó bregður því fyrir 1968 að
(16) félagshættir hefðu þróast með meiru jafnvægi, ef...
En þetta er a.m.k. ekkert venjulegt ritmál 21. aldar. Hitt mátti finna í blöð-
unum fram á síðasta ár að markmið auglýsanda sé
(17) að gera fólki kleift að áorka meiru
og að spurt sé
(18) hvort buddan ráði ekki meiru um það hvert farið verður.
Þess háttar orðalag tel ég mig hafa alist upp við, nota það iðulega sjálfur og
veit ekki betur en það sé sæmilega rótfast í nútímamáli — auk þess sem
það á sér greinilega traustar rætur a.m.k. aftur á 19. öld.
Þessar orðmyndir, meiru, minnu og fleiru, allar í þgf.et. og nú orðið
varla notaðar nema sérstætt, ætli þær séu einar um þessa afbrigðilegu
beygingu? Nei, sú fjórða (sem Margrét (2010:89) nefnir líka en í öðru
samhengi) er í sama flokki þó í fleirtölu sé: fleirum. Þegar prófarkalesari
hefur fengið sjö greinar, hlýtur hann þá ekki að spyrja ritstjórann
(19) hvort von sé á fleirum?
Google þykist finna yfir 600.000 vefskjöl og -síður með þessari orðmynd
í íslenskum texta, og í minni málvitund er hún alveg ólastanleg, enn frek-
ar en hinar þrjár.
Ætli sé alveg útilokað að fara svona með aðrar miðstigsmyndir en þess-
ar fjórar? Þá á ég ekki við sambönd eins og (1) og (2) — í þeim má finna a