Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2011, Blaðsíða 206

204
Ritdómar
eða Ádamur — og það gerði Ludvig Larsson í hinu merka riti sínu um orðaforðann
í elstu íslensku handritunum árið 1891.
Fyrir tíma fyrstu útgáfu þessarar bókar þurfti sá sem þetta skrifar eitt sinn, við
athugun á íslensku 18. aldar handriti, að leita upplýsinga um aldur, uppruna og
notkun nafnanna eða nafnmyndanna Evert og Eylert (og e.t.v. „Eiyert"). Það
reyndist bæði torvelt og tímafrekt. Mér lék nú forvitni á að vita hversu auðveld-
ara þetta verk hefði verið ef ég hefði haft Nöfn Islendinga við höndina, og hvort
munur hefði verið á að nota 1. og 2. útgáfu. I NIi er Evert sagt koma fyrir í nafna-
tali Odds Oddssonar frá 1646 og fimm karlar hafi borið það 1703.1 NI2 er sagt að
nafnið komi fyrir hérlendis „að minnsta kosti frá lokum 17. aldar“ (bls. 196) og
sömu upplýsingar eru um fjölda nafnbera 1703. Upplýsingar um nafnatal Odds
hafa nú verið fjarlægðar, sem fyrr segir. Sömu upplýsingar eru í NIl og NI2 um
notkun nafnsins á Norðurlöndum og um uppruna þess. Það er upphaflega lágþýsk
mynd nafnsins Eberhard og hefur verið notað í Svíþjóð og sem Everd í Danmörku
allt frá 14. öld en lítið í Noregi. Hefur verið tekið upp í ensku sem Evert. I NI2 er
bætt við upplýsingum um fjölda nafnbera og búsetu þeirra 1801 og um búsetu
nafnbera 1910. I hvorugri útgáfunni er sérstaklega vísað til heimilda um uppruna
eða notkun nafnsins.
Nafnið Eylert er ekki fletta í NIi en í NÍ2 er það inni sem vísun til nafnsins
Eilert og sagt ritháttur þess. Ritmyndin Eilert er fletta í NÍl og Eylert haft innan
sviga á eftir aðalrithættinum. I NÍi kemur fram að tveir menn báru nafnið 1910,
það hafi verið notað á Norðurlöndum frá 17. öld og þekkist einnig í Englandi. Það
sé upphaflega þýsk hliðarmynd nafnsins Eilhard og birtar orðsifjafræðilegar upp-
lýsingar um skyldleika þess við ísl. agi og Egill. Að lokum eru heimildarvísanir í
fjögur erlend rit. í NÍ2 kemur að mestu hið sama fram og að auki að tveir hafi
borið nafnið 1845. Svipaðar orðsifjafræðilegar upplýsingar fýlgja en tilvísanir í
heimildir eru nú engar.
Þessi litla athugun er mér staðfesting á því hversu nytsamlegt rit Nöfn íslend-
inga er þeim sem þurfa að leita upplýsinga á borð við þær sem ég gat um að fram-
an; hvað það getur sparað mikinn tíma og leitt athugandann á rétta leið. Hins
vegar sést að dálítill munur er á fýrstu og annarri útgáfu og þótt hann sé ekki mik-
ill tel ég sjálfsagt að hafa framvegis báðar útgáfur i hillunni og gá til öryggis hvort
fyrsta útgáfan nefni hugsanlega dæmi úr nafnatali Odds á Reynivöllum (sem þá er
nauðsynlegt að taka með fyrirvara) eða vísi til heimilda.
Niðurstaða mín eftir lestur, flettingar, samanburð og dálitla notkun á 2. útgáfu
Nafna Islendinga nú á haustmánuðum 2011 er tvímælalaust sú að um sé að ræða
vandaða nýútgáfu á góðu og gagnlegu riti. Höfundur á þakkir skildar fyrir vel
unnið verk.