Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2011, Page 181

Andmœli við doktorsvöm Ásgrims Angantýssonar 179
hugmyndir um hausafærslu og rökstyður það m.a. með því að þær hafi gefist vel
(sjá bls. 20—21). Þá hafnar höfundur hugmyndum Cinque (1999) um atviksliði og
vitnar í rannsóknir íslenskra fræðimanna því til stuðnings (sjá bls. 25—27).
Höfundur hafnar líka hugmyndinni um þáttagátun án færslu (probe-goal agree-
ment) en færir þó engin sérstök rök fyrir þeirri afstöðu sinni (sjá bls. 20). Að öllu
samanlögðu er ritgerðin meira í anda þess kenningakerfis innan málkunnáttu-
fræðinnar sem kom fram um 1980 og kennt hefur verið við lögmál og færibreyt-
ur (Principles and Parameters) en naumhyggjumálfræðinnar (Minimalist Program)
sem á upphaf sitt að rekja til Chomsky (1995).
Annað atriði sem vekur athygli mína er hvað höfundur gerir lítið með þá lyk-
ilhugmynd málkunnáttufræðinnar að viðfangsefni málvísindanna sé að rannsaka
„innra mál“ (intemal language, I-language) hvers málhafa en ekki „ytra mál“ (exter-
nal language, E-language) málsamfélagsins. Reyndar fæ ég ekki séð að þessi mikil-
væga hugmynd sé nokkurs staðar nefnd í ritgerðinni og hefði þó verið full ástæða
til. Höfundur eyðir miklu plássi í tölulegar niðurstöður og það kemur skýrt fram
í köflum 3—5 og þá ekki síður í kafla 6 sem fjallar um hugsanlega fylgni milli þeirra
setningagerða sem ritgerðin fjallar um. Allar þessar tölur eru þó fyrst og fremst
staðreyndir um málsamfélagið og því er ekki augljóst hvað þær segja okkur um
innra mál einstakra málnotenda. Það er heldur ekki alltaf mikið að sækja til mál-
kunnáttufræðinnar um skýringar á því hvers vegna sumar setningagerðir eru
algengari en aðrar eða fá betri dóma hjá málhöfum og ritgerðin ber þess greinileg
merki.
3. Kjarnafærsla í aukasetningum
I kafla 4 sýnir höfundur með margvíslegum gögnum að kjarnafærsla í aukasetn-
ingum lýtur svipuðum hömlum í íslensku, færeysku, elfdælsku og vestur-jósku.
Þetta er mjög áhugaverð niðurstaða og mikilvæg í sögulegu samhengi þar sem
skiptar skoðanir hafa verið meðal íslenskra setningafræðinga um þetta atriði.
Niðurstaða höfundar er sú að kjarnafærsla sé tiltölulega góð í skýringarsetning-
um með vissum sögnum í móðursetningu, t.d. segja, uppgötva og halda og sam-
bærilegum sögnum í öðrum norrænum málum. Kjarnafærsla reyndist hins vegar
lakari með sögnum eins og harma og efastum í móðursetningu og ótæk, eða a.m.k.
mjög vafasöm, í tilvísunarsetningum og atvikssetningum. Sem dæmi má nefna að
skýringarsetningin í (ía) fékk betri dóma í könnun Ásgríms en skýringarsetning-
in í (íb) en sú setning var þó talin mun betri en tilvísunarsetningin í (ic):
(1) a. Hann uppgötvaði að þá bók hafði hann ekki lesið. (bls. 120)
b. Ég efast samt um að þennan mann hafi hún hitt. (bls. 120)
c. Þetta er strákurinn sem í París hitti ég síðast. (bls. 122)
Eftir stendur þá að skýra t.d. hvers vegna sumir málhafar leyfa kjarnafærslu í
dæmum eins og (ía) en ekki (íb). Eins og höfundur bendir á, og fýlgir þar í fót-