Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2011, Blaðsíða 190

i88
Ritdómar
endur í því fyrir Islands hönd voru Ásta Svavarsdóttir, Guðrún Kvaran, Halldóra
Björt Ewen, Hanna Óladóttir og Kristján Árnason.
Verk Hönnu er ritað á norsku og er það stytt og endurskoðuð gerð M.A.-rit-
gerðar höfundar (Hanna Óladóttir 2005) eins og segir í formála. Hanna greinir í
ritinu frá niðurstöðum félagsmálfræðirannsóknar sem var gerð árið 2002 (sbr.
(ie-ii)) en tekin voru viðtöl við 24 Islendinga og viðhorf þeirra til erlendra mál-
áhrifa, einkum enskra, athuguð. Halldóra Björt Ewen tók viðtölin ásamt Hönnu.
Ritið er þannig uppbyggt: Fyrsti kafli er inngangur. I öðrum kafla er gefið
sögulegt yfirlit yfir málstefnu og málpólitík á íslandi í aldanna rás fram til okkar
daga. Þessi kafli er jafnframt fræðilegur bakgrunnur rannsóknarinnar. Samantekt
höfundar er fróðleg en hún byggir að talsverðu leyti á yfirlitsriti Kjartans G. Ottós-
sonar (1990) um íslenska málhreinsun. Notkun heimilda er svo með öllu fjöl-
breyttara móti eftir að verki Kjartans sleppir. Nýnæmi yfirlitsins er þó ekki mikið,
einkum um það tímabil sem Kjartan fjallar um. Þess ber að geta að yfirlit þetta er
mun ítarlegra en í M.A.-ritgerðinni og má þannig leiða að því getum að það sé
frekar ætlað öðrum lesendum en íslenskum. I kaflanum er sögð saga viðhorfa
„málpólitískra yfirvalda", ef svo má að orði komast, t.a.m. lærðra manna, til ís-
lenskrar málstefnu og þ. á m. til aðkomuorða. Kaflinn er þannig mikilvægur vegna
þess að hann, líkt og grein Ara Páls Kristinssonar (2004) í riti 2 í röðinni, sbr. (íd),
kallast á við meginefni verksins, viðhorf almennra málnotenda, almennings. Höf-
undur segir enda að hann telji að málstefnan mótist af viðhorfum málnotendanna
en jafnframt að viðhorf þeirra endurspegli málstefnuna (bls. 11).2
Þriðji og fjórði kafli eru þeir veigamestu. I þriðja kafla er rætt um viðtölin,
viðmælendur og úrvinnsluaðferð (sbr. 3. hluta hér á eftir) en í fjórða kafla, lengsta
kaflanum, er greining á gögnunum (sjá 4. hluta). Fimmti kafli er niðurlag, en þar eru
helstu niðurstöður dregnar saman. Að auki er vert að benda á að ritinu fylgir viðauki
með stöðluðum spurningalista sem viðmælendur svöruðu. Það er til fyrirmyndar að
dreifing svara við fyrirframgefnum svarmöguleikum er látin fylgja með (þó er þeim
ekki skipt niður eftir mismunandi félagsbreytum). Á þennan hátt er auðveldara fyrir
aðra að nýta sér niðurstöðurnar í fræðilegum tilgangi. Um leið vil ég benda á að það
væri mikill fengur að því ef umrituð viðtölin væru gerð aðgengileg en þau gætu nýst
fræðimönnum í margvíslegum tilgangi. Líklega fýlgdu því hins vegar ýmis vand-
kvæði ef aðgangur að sjálfum hljóðskránum væri opinn.
2. Markmið og rannsóknaraðferð
í (íe-ii) kemur fram að eigindlegri rannsóknaraðferð var beitt, en þó var rann-
sóknin ekki að öllu leyti eigindleg því að í hverjum hluta eða fýrir hvert umræðu-
efni var spurningalisti lagður fýrir viðmælendur þar sem þeir merktu við val-
2 Hér sem eftirleiðis vísar blaðsíðutal án frekari skýringar til bókar Hönnu Óladótt-
ur (2009) sem hér er til skoðunar.