Íslenzk tunga - 01.01.1961, Blaðsíða 15
ÓÁKV. FORN. NOKKUR, NOKKUÐ
13
einkum fyrir hvk.-myndirnar nekkuat, þgf. nekkue, npkkuat og
nakkuat.
Eftirfarandi aðalhendingar með neklcuat, þgf. nelckue, koma fyr-
ir:12
sekr emk uiþ her nekkuat (Gísli Súrsson, Skj., I, 108; ÍF, VI, 107)
flbekkjar Syn nekkuat (HallfreSur vandr., Skj., I, 171; ÍF, VIII, 185)
brekspm, uiþ mik nekkuat (Björn hítd., Skj., I, 301; ÍF, III, 141)
þat es ekkio munr nekkuat (Haraldur harðr., Skj., I, 356; IF, XXVII, 364)
Fríreks. Ojar nekkue (Þorbjörn skakkask., Skj., I, 535; ÍF, XXVIII, 394)
ek jer gneppr aj nekkue (Bergbúaþáttur, Skj., II, 212).13
Um npkkuat eru þessi dæmi:
jleins stflkkuande nfikkuat (Egill, Skj., I, 56; ÍF, II, 204)
ueldr npkkuat þuí, kl0kkua (Björn hítd., Skj., I, 301; ÍF, III, 123)
friþstpkkuer, þuí nfikkuat (Einar Skúlason, Skj., I, 483).14
exander Jóhannesson, Isliindisches etymologisches Wörterbuch (Bern 1956),
181; de Vries, 200). Eru því í norrænum málum tæpast nokkrar öruggar heim-
ildir um þá hvk.-mynd af spurnarfornafninu upprunalega, er svara myndi til
gotn. hwa, a. m. k. ekki í vesturnorrænu.
Sennilegra miklu er, að npckva sé ritvilla fyrir npckve og sé það þgf. et.
Styðst þetta einkum við það, að þgf. n0kkue kemur oftar fyrir í sama sambandi
og á þessum stað í S (suá n0kkue ... sem). Þannig kemur það t. d. fyrir í vísu
eftir Hallfreð (Skj., I, 166—167; ÍF, VIII, 146), og Fritzner (II, 858) tilfærir
alveg sams konar dæmi úr Heilagra manna sögum. Yngri þgf.-myndin nölckuru
kemur og alloft fyrir í sama sambandi (Fritzner, II, 857).
12 Vísað er til Skj. = Finnur Jónsson, Den norsk-islandslce Skjaldedigtning,
A, I—II (Kflbenhavn og Kristiania 1912—15), og ÍF = íslenzk jornrit (Reykja-
vík 1933—).
13 Þetta kvæði er sennilega frá 12., fremur en 13. öld, eins og almennt hefur
verið talið (sjá t. d. Guðmundur Finnbogason, „Hallmundarkviða,“ Skírnir,
CIX (1935), 172—181). Til þessa benda aðalhendingar með a : p, er fyrir koma
í kvæðinu (hgll : alla l2, þrammak : skpmmo 4° og stafns : grpjnom 9°, sem er
leiðrétting fyrir hdr. stafns : grafnar). Slíkar aðalhendingar koma annars ekki
fyrir síðar en á 12. öld.
14 Þar sem vísurnar eru varðveittar í síðari tíma handritum, er handritarit-
háttur mjög á reiki (t. d. nauckuþ, nocqvot, nockud; þgf. neckvi, nockvi o. fl.),
en rímorðin skera úr um, hvernig færa skuli til upphaflegrar myndar.