Íslenzk tunga - 01.01.1961, Blaðsíða 24

22
HREINN BENEDIKTSSON
í AM 325 II, 4°, og AM 623, 4°, svo sem síðar verður rakið (§ 12).
Þessi dæmi benda til þess, að fyrsti þáttur breytinganna sé elztur.32
En á hinn bóginn eru orðmyndir, þar sem i er varðveitt, en önnur
eða báðar hinar breytingarnar um garð gengnar. í stofnmyndinni
nekker- í S er i ætíð varðveitt í beygingunni (sjá töflu I), enda þótt
u sé fallið brott. Hið sama gildir um eitt af þremur dæmum um
stofnmyndina riflkker- í þessu handriti, þgf. et. kk. n0cqerio77i 20325,
en í öðru dæmi, n0ckero77í 11312, er i hins vegar einnig brottfallið
(neðanmálsgr. 32). Einnig í AM 645, 4° (eldri hluta, Jarteinabók
Þorláks biskups o. fl.), þar sem u er að jafnaði brottfallið í þessum
stofnum, er i ýmist varðveitt eða brottfallið.33 Loks eru í AM 623,
4°, nokkrar orðmyndir, sem hafa varðveitt i, en hafa tekið báð-
um hinum breytingunum, þf. flt. kk. navcquria 461, þgf. et. kk.
natæqvriom 462, nockríoTii 468.34
Því hefur verið haldið fram um síðari tvo þætti breytinganna, að
þar væri raunverulega aðeins um eina breytingu að ræða, þ. e. að
ue, ua hafi orðið o (u) á svipaðan hátt og t. d. í dpgorþr (-urðr) <
dag-uerþr, Sigorþr (-urffr) < *Sig-uprþr.s5 Þetta kemur þó ekki
heim við stofnmyndina nekker- í S, þar sem u er brottfallið, en eftir-
farandi sérhljóð þó óbreytt. í S koma einnig fyrir þrjú dæmi um
n0klcer-, þ. e. þf. et. kk. n0cqern 9725 auk þeirra tveggja, er getið var
hér að ofan, og eitt dæmi um nakker- (§ 3). í AM 645, 4°, er beyg-
32 Elzta i-Iausa dæmið er sennilega þgf. flt. n0ckero7n í S (11312), en þess
ber auðvitað að gæta, að enda þótt þetta dæmi sé úr gömlu handriti, er það á
yngra þróunarstigi, þar sem u er einnig horfið.
33 Sjá Larsson, Ordförrádet, 240.
34 Svo kann að virðast sem síðasta dæmið hljóti að vera ritvilla. En ekki er
þó víst, að svo sé, því að í norsku handriti, Sthm 9, fol. (Jöfraskinnubrotum),
frá um 1325, koma fyrir orðmyndirnar nokkriar og nokkria, einu sinni hvor. f
sama handriti koma og fyrir orðmyndirnar nokkoria (4 sinnum) og nokkorium
(einu sinni). Sjá F. Jónsson, De bevarede Brudstykker af Skindbflgerne Kringla
og Jöfraskinna (Samfund, XXIV; K0benhavn 1895), s. xix.
í seðlasafni Orðabókar Háskólans er eitt dæmi um nokkurju frá öndverðri
19. öld.
35 Sjá t. d. A. Heusler, Altislandisches Elementarbuch (4. útg.; Heidelberg
1950), 38—39, §§ 117, 3 og 121.