Ritmennt - 01.01.1996, Blaðsíða 78

KRISTÍN BRAGADÓTTIR
RITMENNT
að fá álit hans á því sem þeir voru að fást
við. Þorsteinn Þ. Þorsteinsson skrifar hon-
um frá Winnipeg 18. mars 1909 og þakkar
honum aðfinnslur við ritverk sitt „Saga ís-
lendinga í Vesturheimi" sem hann hafði
sent honum til yfirlestrar og lcveður hann
aðfinnslurnar hafa verið hlýlegar „og lof frá
yður tek ég mér til inntekta, þó ég viti að
ekki eigi ég það skilið" segir í bréfinu. Val-
týr var lærður vel í bókmenntum og mikils
metinn. Hafa menn líklega þóst vera með
öruggan stimpil ef Valtýr hafði farið lofsam-
legum orðum um verk þeirra. Þorsteinn
skrifar honum löngu seinna eftir að Valtýr
hafði selt Eimreiðina, eða í mars 1926:
Ummæli yðar um „Sögu" hafa glatt mig inni-
lega, því dómgreind yðar í þeim efnum met ég,
að minnsta kosti eins mikils og nokkurs annars
núlifandi íslendings. Og mein var það mikið að
„Eimreiðin" gat ei lengur verið í yðar höndum.
Hún hafði þann bókmenntablæ yfir sér, sem ekk-
ert annað íslenzkt tímarit hefir haft. Nú sem
stendur er engin djúpsæ, sannsýn og óvilhöll
íslenzk gagnrýni til [...] 9
Þorsteinn álítur Valtý lærðasta og mesta
bókmenntafræðing þálifandi Islendinga.
Valtýr hugsaði sig vandlega um áður en
hann tók efni til birtingar í Eimreiðina og
hafnaði oft skrifum sem ef til vill voru vel
frambærileg í tímarit er átti að höfða til og
upplýsa sem flesta. Sigfús Blöndal, bóka-
vörður við Konunglega bókasafnið í Kaup-
mannahöfn sendi honum kvæði, sem hann
hafði þýtt, til birtingar árið 1900. Valtýr
sendi það til baka með svofelldum ummæl-
um:
Þó ég í rauninni hafi ekkert sérlegt að athuga við
hið þýdda kvæði yðar „Hólmskorun" að því er
einstök atriði snertir, þá finst mér það í heild
sinni þannig vaxið, að það eigi elclci heima í Eim-
reiðinni. Ég finn ekki, að í því sé neitt, sem sér-
staklega gæti verið aðlaðandi fyrir Islendinga,
heldur þvert á móti svo fjarskylt öllu íslenzku
lífi og hugsunarhætti. En auðvitað gæti það ver-
ið aðlaðandi fyrir því, en ég fæ heldur ekki séð,
að í því sé í sjálfu sér svo stórfelldur skáldskap-
ur, að neitt verulegt sé unnið við að fá það á
prent á íslenzku, né nautn í því fyrir lesendurna.
Þetta er kannske smekkleysi mínu að kenna, en
þá verður Eimr. að líða fyrir það. Þér ættuð held-
ur að láta Eimr. fá eitthvað gott frumritað (sögur
eða kvæði), sem á sér einhverjar rætur í íslenzku
lífi og hugsunarhætti.10
Valtýr kallar oft á aðra sér til aðstoðar við
að lesa yfir handrit og dæma um hvort hin
ýmsu skrif eigi erindi í Eimreiðina. Má
nefna þá Þorstein Erlingsson og Þorvald
Thoroddsen. Þeir reyndust honum hjálp-
samir og ráðhollir. Frá þeim þáði hann
margvíslegar athugasemdir og góðar ábend-
ingar.
A fyrstu árum Eimreiðarinnar var Þor-
steinn Erlingsson slcáld búsettur á Seyðis-
firði og ritstýrði þar blaðinu Bjarka á árun-
um 1896-1901. Milli þeirra Valtýs var gott
vinfengi og þeir skrifuðust á bæði um skáld-
skap og ekki síður um pólitík en þar voru
þeir samherjar. Valtýr bauð sig fram til
þings í Norður-Múlasýslu og var Þorsteinn
nokkurs konar útvörður hans þar því að
sjálfur bjó Valtýr allan tímann í Kaup-
mannahöfn. í bréfasafni Valtýs í Landsbóka-
safni íslands er að finna eldheit bréf sem
Þorsteinn skrifaði honum um stjórnmál og
9 Bréfasafn Valtýs Guðmundssonar.
10 Bréfasafn Sigfúsar Blöndal.
74